مروری بر مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران

نگرش نوین «زمان– مکان»، نظامی جدید در تحلیل مسائل مربوط به محیط است که معنی جدید منظر را پایهریزی میکند. منظر در این نگاه پدیدهای جغرافیایی و کالبدی نیست که تحلیلگر به تفسیر ویژگی های مورفولوژیک و ریختشناسانه آن بپردازد. تعاریف نوین از منظر، مبین ضرورت اصلاح دیدگاه ها و روش های عامیانه در این زمینه است.
امروزه منظر با تعاریف جامع و دقیقتر بهعنوان آینه فرهنگ و تاریخ که ابعاد فرهنگی– اجتماعی و زیباشناسانه دارد، مطرح شده است. در بررسی منظر، روابط و تحولات، مورد نظر قرار میگیرند و بر این اساس منظر جلوهگاه ارتباط انسان و محیط پیرامون او از گذشته تا حال شناخته میشود. با تعریف امروز، منظر یک شیء نیست و لذا برای درک آن، دانستن اینکه چگونه اجزای محیط با یکدیگر ترکیب میشوند و یا با عملکرد فیزیولوژی ادراک میتوان آشنا شد، کفایت نمیکند؛ بلکه فراتر از ریختشناسی محیط، لازم است تمایزهای فرهنگی اجتماعی و تاریخی ادراک را نیز شناخت. منظر در دنیای امروز موجودی زنده و پویا انگاشته می شود که از یک سو متاثر از انسان و نحوه زیست اوست و از سوی دیگر با شکل خود و تداعی خاطراتی که در زمانهای طولانی بر بستر آن روی داده است، بر تمدن، فرهنگ و نوع زیست آدمیان اثر میگذارد. از این رو جداکردن عین از ذهن در تعریف منظر ممکن نبوده و منظر به هیچ روی عینیتی مستقل از انسان نیست.
منظر تنها عنصری عینی که متشکل از اجزای طبیعی باشد، شناخته نمیشود بلکه عنصری ذهنی و فرهنگی است که شکلگیری آن در اذهان مردم با دخالت تاریخ، اعتقادات دینی و اسطورهای، اقلیم، سنت زیست و امثال آنها بوده است. در این تعریف از منظر است که منظر ایرانی با نمونه ژاپنی و فرانسوی خود تفاوت پیدا میکند.