پژوهشی در ضرورت توسعه فقه به حریم اخلاق

یکی از موضوعاتی که در میان عالمان و صاحب نظران اسلامی مطرح می باشد این مسئله است که آیا می توان فقه را به حریم مسائل اخلاقی توسعه داد و موضوعات و مسائل اخلاقی را از نگاه فقه و تکلیف بررسی نمود یا خیر؟ در این مورد دو دیدگاه عمده در میان صاحب نظران مطرح است.
دیدگاه نخست که بیشتر عالمان اسلامی - اعم از فقی هان و عالمان اخلاق - پیرو آنند و روش و سیره عملی آنان در تالیف آثار فقهی و اخلاقی نیز همین نظریه را تایید می کند، آن است که موضوعات و مسائل اخلاقی از فقه جداست، از این رو نمی توان فقه را به حریم اخلاق گسترش داد. عمده ترین دلایلی که برای این دیدگاه اقامه شده، آن است که علم اخلاق و فقه دو علم متفاوت با مسائلی مختلف اند که هر یک باید در جایگاه خود مورد بحث و بررسی قرار گیرد. افزون بر این، توسعه فقه به حریم اخلاق پیامدهای ناخوشایندی را هم برای فقه و هم برای اخلاق در پی دارد که این امر مانع گسترش فقه به حریم اخلاق می گردد.
دیدگاه دوم که این تحقیق در صدد تایید و اثبات آن می باشد، این است که گسترش فقه به حریم اخلاق جایز و بلکه از جهاتی ضرورت دارد؛ زیرا این کار، علاوه بر اینکه پیامدهای مورد ادعا در مورد ورود فقه به حریم اخلاق را در پی ندارد، فوایدی نیز برای افراد و جامعه به بار می آید که لزوم ورود فقه به حریم مسائل اخلاقی را دو چندان می کند. آیات قرآن، روایات و سیره برخی از فقی هان و مفسران آیات الاحکام از عمده ترین دلایلی است که می توان برای اثبات این دیدگاه بدان استناد کرد.