بررسی کانی های رسی در یک پارینه خاک- بادرفت منطقه پاسنگ استان گلستان

دنباله پارینه خاک-بادرفت (Soil-Loess)، منبعی سرشار از اطلاعات مربوط به آب و هوای گذشته است. کشور ایران با قرار گرفتن بر کمربند بادرفتی کشورهای آسیای میانه، دارای ضخامت زیادی از این خاکهاست. شاخصهایی برای بررسی تغییر اقلیم گذشته در بادرفتها وجود دارند و یکی از آنها کانی های رسی است. به منظور بررسی نوع، مقدار و خاستگاه کانی های رسی، خاکرخهایی در اراضی بادرفتی استان گلستان حفر شدند که پس از مطالعات اولیه، چند نمونه سیلت، ریز رس و درشت رس برای بررسی به روش پراش پرتو ایکس و میکروسکوپ الکترونی روبشی انتخاب شدند. نتایج نشان داد که ایلیت، کلریت، اسمکتیت، کائولینیت، کوارتز، و فلدسپارها از کانی های غالب در این خاکها هستند. ایلیت، کلریت و کائولینیت در هر سه نمونه یاد شده دیده می شوند، کوارتز و فلدسپار کانی موجود در سیلت، و اسمکتیت در ریز رس و درشت رس وجود دارند. گرچه مقدار و نوع کانی های رسی در خاکها وابستگی زیادی به مواد مادری (ته نشستهای بادرفتی) دارند، ولی تفاوتهایی نیز در مقادیر کانی ها در طول خاکرخها دیده می شوند. با توجه به مطالعات نیمه کمی چنین استنباط می شود که گرچه اسمکتیت در این خاکها وجود دارد ولی هوازدگی منجر به تبدیل کانی کلریت به اسمکتیت شده است. بیشترین تبدیل در پارینه خاک مدفون در عمق 130 تا 170سانتیمتری مربوط به دوران گرم و مرطوب گذشته دیده می شود؛ جائی که هوازدگی روند سریعتری را دنبال کرده است. تفاوت در میزان هوازدگی با اندازه گیری آهن قابل استخراج با اگزالات و دایتیونیت به اثبات رسیده است.