بررسی تغییر جرم عناصر در فرایندهای اسکارنیفیکاسیون در شرق رودخانه سونگون چای، شمال شرق تبریز، ایران

زون اسکارنی مس دار شرق رودخانه سونگون چای، در 100 کیلومتری شمال شرق تبریز قرار دارد و در امتداد همبری استوک پورفیری و کانی ساز خارانما (الیگومیوسن) با سنگ های کربناته ناخالص (کرتاسه بالایی) گسترش یافته است. در این زون هم اندواسکارن و هم اگزواسکارن رخ داده است. اندواسکارن باریک (5/0تا 2 متر)، در صورتیکه اگزواسکارن نسبتا عریض (25 تا 55 متر) است و از کانی های کالک سیلیکاته (گرندایت، دیوپسید-هدنبرژیت، ترمولیت- اکتینولیت، دیوپسید، اپیدوت)، سیلیکاته (کوارتز، کلریت و رسها)، سولفیدها (پیریت، کالکوپیریت، اسفالریت، گالن، بورنیت)، اکسیدها (مگنتیت، هماتیت) و کربناتها (کلسیت، انکریت) تشکیل شده است. فرایندهای اسکارنیفیکاسیون در دو مرحله پیشرونده و پسرونده و جدا از هم رخ داده اند. محاسبات شاخص شیمیایی دگرسانی (CIA) نشان می دهد که زون اگزواسکارن دستخوش دگرسانی دگرنهادی در حدود 41/8% الی29/57% شده است. بررسی های تغییرات جرم عناصر بر اساس Nb (به عنوان عنصر ناظر بی تحرک) نشان می دهد که مقادیر قابل ملاحظه ای از عناصر Pb، Cu، S، Mg، Si، Fe و Zn به وسیله شاره های گرمابی از پلوتون به سیستم اسکارنی اضافه شده، و در مقابل مقادیر قابل توجهی از عنصر Ca شسته و از سیستم اسکارنی درز کرده است. نتایج به دست آمده نشان می دهند که عناصر Mg، Si، Fe در هر دو مرحله پیشرونده و پسرونده به وسیله فلوئیدهای دگرنهاد کننده وارد سیستم اسکارنی شده در صورتیکه عناصر کانی ساز مثل Cu، Pb، Zn و S در مرحله پسرونده به سیستم اضافه شده اند. افزایش جرم ناموزون Al و بخشی از تغییرات Si به واسطه تغییرات محلی ناخالصی های رسی در سنگ های کربناته (به عنوان پروتولیت) بوده است.