کانی شناسی، مشخصات شیمیایی و تکوینی بنتونیت ته نشستهای ائوسن منطقه افتر، غرب سمنان

بنتونیت های متورم شونده شمال افتر، به ضخامت متوسط 15 متر و طول حدود 10کیلومتر در یک توالی آذرآواری، سازند سمنان را در محیطی کم عمق تشکیل داده است. بر مبنای مطالعات میدانی، داده های پراش پرتو ایکس، مطالعات میکروسکوپیکی و میکروسکوپ الکترونی روبشی، و شیمی، لایه های بنتونیتی حاوی زئولیت های کلینوپتیلولیت و موردنیت، ژیپس، کلسیت، دولومیت، سلستین، اوپال، کوارتز، کریستوبالیت و آراگونیت همراه کانی های رسی است. داده های پراش پرتو ایکس کانی های رسی در شرایط هوای خشک، اتیلن گلیکولی، و در دمای °C550، نشان می دهد که این کانی ها عمدتا از گروه رسهای متورم شونده (اسمکتیتها) و دو هشت وجهی، هستند. طیف فروسرخ FTIR، در توافق با داده های تجزیه شیمیایی نشان می دهد که اسمکتیتهای مورد مطالعه از نوع مونتموریونیت وایومینگ (Swy-2) اند. واحد فرمول شیمیایی کانی رسی شاخص منطقه، بر مبنای 11 اکسیژن به صورت2(OH)(10O015/4Si)(010/0Ti109/0Fe313/0Mg515/1Al)(030/0K270/0Na057/0Ca) است.
بر مبنای ترکیب توف و بنتونیتها، به نظر می رسد که بنتونیتها از تبدیل توفهای اسیدی (ریولیتی تا داسیتی) با سن ائوسن در محیط تقریبا قلیایی تشکیل شده است. اسمکتیت و زئولیتهای نسبتا پایدار از طریق انحلال شیشه ناپایدار موجود در توفها به صورت درون زادی با تغییر شرایط در محیط قلیایی صورت گرفته است.