خاستگاه اسکاپولیت در توده نفوذی پنج کوه (جنوب شرق دامغان)

مقاله حاضر به بررسی ترکیب کانی شناسی و نحوه تشکیل بلورهای اسکاپولیت در ناحیه پنج کوه دامغان می پردازد. بر مبنای شواهد صحرایی و بافتی، دو نوع اسکاپولیت قابل تشخیص اند: نوع اول شامل اسکاپولیتهایی است که در اندازه های ریز تا درشت دانه در بخشهایی از توده نفوذی جایگزین پلاژیوکلازها شده اند. به نظر می رسد که جریان شاره های گرمابی غنی از NaCl، از عوامل تشکیل این کانی هستند. بلورهای نوع دوم اسکاپولیت به صورت رگچه های میلیمتری در داخل توده نفوذی و یا نوارهایی با ضخامت بیش از 500 متر در حاشیه توده نفوذی و حد فاصل آن با گستره کانسار آهن پنج کوه مشاهده می شود. رشد این درشت بلورها از طریق نهشت مستقیم از شاره گرمابی در رگه هاست. حضور گسترده اسکاپولیت - آلبیت در داخل و به ویژه حدفاصل توده نفوذی با یک دنباله نهشتی- آتشفشانی که میزبان کانسار آهن پنج کوه است، نشان می دهد که تشکیل اسکاپولیت با یک دگرنهادی آلکالی همراه بوده و بخش عمده ای از سدیم و کلر مورد نیاز برای تشکیل این کانی از نهشته-های تبخیری موجود در این دنباله تامین شده است.