پایداری عملکرد دانه ارقام و لاین های گندم نان با تیپ رشدی متفاوت در اقلیم معتدل ایران

به منظور تعیین پایداری عملکرد دانه ارقام و لاین های گندم، تاریخ کاشت مناسب و ژنوتیپ های پرمحصول برای اقلیم معتدل کشور، پانزده رقم و لاین امیدبخش گندم در قالب یک آزمایش اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و سه تاریخ کاشت (20 مهر، 10 آبان و 30 آبان) در شش منطقه به مدت دو سال زراعی (86-1384) مورد ارزیابی قرار گرفتند. عملکرد دانه ارقام و لاین های مورد آزمایش پس از جمع آوری نتایج دو ساله از ایستگاه های مختلف به منظور تعیین بهترین تاریخ کاشت مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که تاریخ کاشت اول (20 مهر) برای تمام ایستگاه ها مناسب بود. بنابراین داده های دو ساله مربوط به تاریخ کاشت اول تجزیه واریانس مرکب شدند. با توجه به معنی دار شدن اثر رقم × سال × مکان، برای بررسی دقیق تر اثر متقابل و تعیین ارقام پایدار تجزیه پایداری با روش های مختلف انجام شد. نتایج حاصل از روش های ارزیابی شده تا اندازه ای مشابه بودند و در بیشتر روش ها رقم شیراز با میانگین عملکرد 79/9 تن در هکتار پایدارترین رقم شناخته شد. واریانس انحراف از رگرسیون و ضریب تبیین این رقم به ترتیب 28/0 و 1/91 بود که نشان دهنده پایداری وسازگاری عمومی این رقم است. لاین M-81-14 با میانگین عملکرد 8/8 تن در هکتار، از نظر پایداری در رتبه دوم قرار داشت. ارقام MV17، سایسون، زرین و کویر در این پژوهش از پایداری نسبتا کمتری برخوردار بودند.