بررسی وقایع نگاری ناشناخته ای از صدر قاجار (تاریخ فتحعلی شاه قاجار به قلم اورجانی)

یکی از وقایع نگاری های اواخر سلطنت فتحعلی شاه قاجار- که تا کنون معرفی، بررسی و تصحیح انتقادی نشده و در زاویه ناشناختگی و گمنامی مانده است- کتابی خطی تحت عنوان «تاریخ فتحعلی شاه قاجار»، از نویسنده ای به نام محمدحسین بدایع نگار اورجانی است. مولف، این کتاب را به دستور فتحعلی شاه در سال 1248ق. به رشته تحریر کشیده است و تنها یک نسخه از آن موجود است و آن نیز، در کتابخانه ملی تبریز نگهداری می شود. اورجانی، از منشیان و دیوانیان سنتی صدر قاجار به شمار می رفت و این کتاب را، چندین سال بعد از عبدالرزاق دنبلی، مولف مآثرالسلطانیه و میرزا محمد صادق وقایع نگار مروزی، مولف تاریخ جهان آرا و یک سال قبل از تاریخ ذوالقرنین میرزا فضل الله خاوری نوشت. مقتدای او در وقایع نگاری، ابوالفضل عبدالله وصاف است و به شیوه او، گزارش رویدادهای تاریخی را، با تکلف و تصنع و پیچیدگی و عبارت پردازی ملال آور و اشعار فراوان عربی و فارسی همراه ساخته است. محتوای کتاب، شامل مقدمه و اصل و نسب قاجار تا جنگ های دوم ایران و روس به صورت مختصر است. این مقاله، به معرفی این اثر خطی، نویسنده اش و بررسی انتقادی محتوای آن پرداخته است و سعی دارد برای نخستین بار از سبک نگارش و شیوه تاریخ نویسی اورجانی، گرته برداری و تقلیدهای او و نیز جایگاه وی در میان مورخان صدر قاجار در بررسی مقایسه ای، آگاهی هایی به دست دهد.