بررسی خصوصیات کانی شناسی ورتی سول های استان فارس و رابطه آن با برخی شاخص های فیزیکی در این خاک ها

تعدادی از ورتی سولهای1 استان فارس واقع درمحدوده جغرافیایی54 درجه تا 54 درجه و26 دقیقه شرقی و 27 درجه و 49 دقیقه تا 29 درجه و 14 دقیقه شمالی از نظرکانی شناسی و تعیین برخی شاخص های فیزیکی مورد بررسی قرار گرفتند. این خاک ها دارای تمامی مشخصات رده ورتی سول از قبیل درصد رس، وجود اسلیکن ساید2 و ساختمان گوه ای تا عمق100 سانتی متری و درز و شکاف های عریض و عمیقی هستند که در طول سال بازو بسته می شوند. علاوه براین، انقباض و انبساط کافی بروزمی دهند (07/0COLE >). ولی بر خلاف تصور عمومی که کانی های رسی غالب، دراین خاک ها را کانی های گروه اسمکتایت3 در نظر می گیرند، در خاک های بررسی شده این موضوع صادق نیست. با توجه به مقادیر زیاد رس و پایین بودن CEC رس (46/25 تا 56/44 سانتی مول بار برکیلوگرم) و مطالعات XRD وSEM انجام شده، وجود مقادیر قابل توجه کانی های ورمی کولایت4 و اسمکتایت غیر محتمل است و کانی های عمده آنها شامل کلرایت5 (با درجه تبلور خوب تا اندک) و پالی گورسکایت6 و ایلایت7 و مقادیر مختصری کائولینایت8 و کانی های قابل انبساط است. تعیین حدود آتربرگ (حدسیلان و حد خمیری) در این خاک ها ومقایسه آن با اعداد به دست آمده برای انواع رس ها نیز مؤید عدم غالبیت مونتموریلونایت9 است و وجود مقادیر قابل توجه کلرایت در این خاکها را تایید می کند.