شاهزاده ایران گرا؛ بررسی وضعیت گرجستان و نقش الکساندر میرزا در جنگ های ایران و روسیه

علی رغم نگارش کتب و مقالات متعدد فارسی، روسی، گرجی، انگلیسی و... درباره جنگ های ایران و روسیه، همچنان بخش هایی از حوادث این دوره، ناشناخته مانده است. یکی از موضوعات مورد توجه در این باره، وضعیت داخلی گرجستان و گرایش برخی از مردم و شاهزادگان گرجی به اعاده حاکمیت ایران بر این منطقه و مقابله با سیطره روسیه است که در منابع روسی به آن توجهی نشده یا موضوعی کم اهمیت جلوه داده شده است. شاهزاده الکساندر میرزا فرزند ارکله دوم با تلاشی خستگی ناپذیر در تمام ایام جنگ های ایران و روسیه از هر امکانی، از جمله حضور در داغستان، همراهی با لشکریان ایران، رهبری قیام های مردم گرجستان بر ضد روسیه، مکاتبه با ناپلئون و... برای برقراری احیای پادشاهی کارتل کاخت تحت سیادت ایران استفاده کرد. به دلایل مختلف، از جمله فروپاشی نظام اداری و دیوان سالاری گرجستان توسط روسیه، قدرت برتر نظامی و لجستیکی آن کشور، عدم کارآمدی و ضعف تشکیلات نظامی ایران، همچنین ناتوانی در بهره برداری از فرصت های پیش آمده و علی رغم گرایش بسیاری از حاکمان و مردمان منطقه قفقاز به طرف داری از دولت قاجار، دو دوره جنگ های ایران و روسیه منجر به شکست ایران و بسط نفوذ تزارها در سراسر قفقاز گردید و تلاش های الکساندر میرزا نیز در جهت استفاده از قبایل داغستانی و شورش اهالی گرجستان در مقابله با روسیه نتیجه ای به دنبال نداشت.