قدیمی ترین توصیفات سنگ نگاره بیستون در متون جغرافیائی و سفرنامه های دوره اسلامی

سنگ نوشته داریوش بزرگ در کوه بیستون، بزرگ ترین سنگ نوشته بازمانده از دوره هخامنشیان می باشد و از دیدگاه تاریخی و زبان شناختی، چنان آکنده از آگاهی های ارزشمند است که آن را شاهبانوی سنگ نوشته های شرقی باستان و مهم ترین نوشته همه شرق باستان خوانده اند. همچنین داریوش بزرگ در پیوند با درون مایه سنگ نوشته ‎ها و هماهنگ با سنت های شناخته شده شرق باستان، نگاره همه دشمنان نابود شده خود را هم در کوه بیستون پدید آورده است. در لابه لای متن های ایرانی و انیرانی تاریخی و جغرافیایی کهن، پاره ای توصیف ها و اشاره ها درباره سنگ نگاره داریوش بزرگ در کوه بیستون دیده می شود، که گهگاه افسانه ای و خیالی اند، تا توصیف واقعی نگاره ها.