تاثیر تغییرات کاربردی اراضی بر تولید رسوب در حوضه آبخیز مندریجان

حفاظت خاک و جلوگیری از تولید رسوب لازمه حفظ و احیا منابع طبیعی تجدید شونده و توسعه همه جانبه آبخیزها می باشد. میزان و شدت تولید رسوب در یک منطقه عموما تابع شرایط اقلیمی، پستی و بلندی، خاک و کاربری اراضی می باشد که در این میان نقش کاربری اراضی به دلیل تاثیر معنی دار انسان بر آن نسبت به دیگر عوامل مهم تر است. در این پژوهش جهت بررسی ارتباط بین تغییرات کاربری اراضی با تولید رسوب، حوضه آبخیز مندریجان واقع در سراب حوضه آبخیز سد زاینده رود با مساحت 23000 هکتار انتخاب گردید. به منظور انجام پژوهش از آمار بارندگی ایستگاه کلیماتولوژی چادگان و ایستگاه رسوب سنجی مندریجان طی سال های 1358 تا 1381 و نقشه های کاربری اراضی تهیه شده با استفاده از تصاویر ماهواره-ای سنجنده MSS سال 1979، TM سال های1990 و 1998 میلادی و هم چنین سنجنده ETM مربوط به سال 2002 استفاده شد. ارتباط بین تغییرات رسوب و بارش سالیانه با استفاده از میانگین متحرک 5 ساله و روابط رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفت. سپس ارتباط بین تغییرات هر یک از کاربری ها با میزان رسوب مربوط به دوره های منطبق با تصاویر ماهواره ای با استفاده از روابط رگرسیونی ارزیابی شد. نتایج حاصله از این پژوهش نشان داد که علی رغم وجود تغییرات معنی دار در مقادیر بارش سالیانه در سطح اعتماد 99 درصد، نقش کنترلی آن بر تولید رسوب به دلیل عدم هماهنگی روند و غیرهم زمانی تغییرات ایجاد شده در آن ها کم بوده حال آن که نتایج ارتباط رگرسیونی حاکی از نقش کنترل کنندگی بیش تر کاربری کشاورزی آبی بر تولید رسوب به شکل توان سوم با ضریب تبیین 99/0 و خطای تخمین12 درصد بوده است.