عرفان شرق در پس عشق زمینی غرب

مقاله حاضر به بررسی و معرفی سنت فکری و نظام معرفتی دو شاعر و پژوهشگر از دو جغرافیای فرهنگی متفاوت یعنی مولانا، شاعری از سنت فکری شرق، و ژاک سالومه، محققی از سنت فکری و نظام معرفتی غرب، می پردازد. آنچه منجر به این مقایسه شده، اقتباس ادبی سالومه از قصه «طوطی و بازرگان» مولانا در «قصه مرد عاشق»((Le conte de l''homme très amoureuxاست. او از این قصه همانی را درک می کند که سنت فکری او به شکل آموزه در ذهنش گماشته است. سالومه به قصه «طوطی و بازرگان» نگاهی مغرب زمینی دارد. به این معنا که در سنت های فکری مغرب زمین چندان به مباحث ماورایی، آن گونه که ما در عرفان و فلسفه شرق (نه صرفا ایران) به آن معتقدیم، نگریسته نمی شود. بلکه تاثیر فلاسفه انگلیسی به ویژه کسانی چون هابز، لاک و هیوم بر جریانات پس از خود، در فلسفه فرانسه محصولی به بار آورد که بیش از هر چیز نگاهی تجربه گرا و پوزیتیویستی را به همراه داشت. به این معنا که محسوسات و مشاهدات پایه اساسی اظهار نظرها و تحلیل های فکری قرار گیرد. در این مقاله، با استناد بر سابقه ادبیات عرفانی در غرب و بکارگیری تحقیقی جامع از نظرات این دو نویسنده و باتاکید برفصل مشترک عقاید تعلیمی آنان، به تحلیل تاثیر یکی ازارکان اساسی ادب عرفانی - «چگونه سخن گفتن»- توجه می گردد. این امر در شناسایی اقتدار فرهنگ و ادبیات غنی ایران در جوامع غربی سهم بسزایی دارد و بر این مدعا صحه می گذارد که ادبیات صوفیانه و تعلیمی ایران همواره مورد بهره برداری فرهنگی قرار گرفته است.