ثنوی گری در آیین گنوسی و نقد آن

این مقاله به اجمال به بیان ثنوی گری آیین گنوسی می پردازد. گنوسیس نوعی معرفت و شناخت باطنی است که به ادعای ایشان، از طریق آن می توان از جهان مادی و شر نجات یافت و به عالم معنوی و خیر نایل آمد. آیین گنوسی به ثنویت اعتقاد دارد و خدای واقعی و متعالی را از خدای خالق این جهان متفاوت می داند. به اعتقاد گنوسی ها، جهان مادی، جهانی شر و فاسد و مخلوق خدای خودخواه ونادان است. گنوسی های مسیحی، خدای یهود «یهوه» را خالق این دنیای مادی می دانند و شریعت تورات را نیز مطابق خواست این خدا می دانند. از آنجا که ماده شر است، جسم و بدن انسان نیز شر می باشد. باید با ریاضت و عزلت گزینی آن را ضعیف و به تقویت روحکه از عالم بالا و معنوی است، پرداخت. روح از خدای خیر است و باید به منشا اصلی خود، معرفت شهودی پیدا کند تا بتواند از عالم مادی نجات یابد؛ اما از آنجا که در این جهان گرفتار آمده، منشا خود را فراموش کرده است. خدای خیر و متعالی برای نجات روح انسان، فرزند خود عیسی مسیح را به یاری اش فرستاد تا او را به یاد خدای خیر و جایگاه اصلی اش بیندازد.
اعتقاد گنوسی های مسیحی، درباره حقیقت عیسی مسیحو جهان مادی و خالق آن و نیز درباره شریعت یهود به بیراهه رفته است. ازاین رو، کلیسای راست کیش مسیحی، اعتقادات گنوسیسی را خطرناک و بدعت آمیز دانست و در قرن دوم میلادی، رای به تکفیر آنها صادر کرد.