انرژی خزر محور همکاری های منطقه ای در قفقاز

کشف نفت و گاز و بهره برداری متنوع از آن نقش تعیین کننده ای در تحول صنایع داشته و به عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه جوامع بشری مطرح بوده است. در چنین شرایطی، توجه به آینده منابع انرژی و چگونگی سامان دهی تولید، انتقال و مصرف آن از مهمترین اهداف و نیز چالش های پیش روی تولید کنندگان و مصرف کنندگان انرژی بوده و موجب شکل گیری همکاری های دوجانبه، منطقه ای و بین المللی در میان این کشورها شده است. در دهه گذشته موضوع امنیت انرژی باعث افزایش اهمیت استراتژیک این کالای سیاسی در روابط کشورهای مصرف کننده، تولید کننده و مسیر ترانزیت شده است. در میان مناطق برخوردار از منابع انرژی، منطقه خزر و قفقاز به عنوان تامین کننده بخشی از انرژی مورد نیاز جهان در سال های اخیر از ظرفیت مناسبی برخوردار است و در صورت شکل گیری همکاری های منطقه ای امکان افزایش این ظرفیت ها نیز وجود دارد. این مقاله با مبنا قرار دادن دو مقوله منابع انرژی و همکاری منطقه ای، این فرضیه را مطرح می کند که پس از بحران گرجستان در اوت 2008 و با توجه به تغییر برخی از روندهای جهانی و منطقه ای، شرایط جدیدی در قفقاز به وجود آمده است که مهمترین مولفه آن تضعیف رویکردهای تقابلی و رقابتی و تقویت رویکردهای تعاملی و همکاری جویانه می باشد. بر این اساس و با توجه به تغییر نگاه رهبران کشورهای منطقه، مقوله انرژی می تواند زمینه مناسبی برای پیوند میان کشورهای تولید کننده، انتقال دهنده و مصرف کننده انرژی ایجاد نماید. این نوشتار این نکته را مطرح می سازد که تحقق این امر جز با اتخاذ یک سیاست هماهنگ و مناسب در زمینه همکاری های منطقه ای برای بهره برداری بهینه از منابع و خطوط انتقال انرژی و برتری دادن منافع بلند مدت به منافع زودگذر و کوتاه مدت امکان پذیر نخواهد بود.