اثر برخی پساب های صنعتی خام و تصفیه شده بر تنفس و کربن توده زنده میکروبی خاک

استفاده از پساب ها در اراضی کشاورزی می تواند از طریق بهبود نسبی ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک به حفظ حاصل خیزی آن کمک کند. در این مطالعه اثر پساب های صنعتی شامل کارخانه های ذوب آهن، فولاد مبارکه و پلی اکریل اصفهان به دو شکل تصفیه شده و تصفیه نشده بر تنفس میکروبی، کربن توده زنده میکروبی و ضریب متابولیکی خاک مورد ارزیابی قرار گرفت. یک نمونه خاک رس سیلتی با پساب های صنعتی تیمار شده و رطوبت آن در 70% ظرفیت مزرعه ای تنظیم گردید. پس از یک دوره کوتاه پیش انکوباسیون، تیمارها در دمای 28 درجه سلسیوس به مدت 16 هفته نگه داری شدند. تنفس میکروبی (میزان تولید CO2) به صورت هفتگی و به مدت 16 هفته و کربن توده زنده میکروبی به صورت ماهیانه و به مدت سه ماه اندازه گیری شدند. مطابق نتایج حاصله اثر پساب های صنعتی بر تنفس میکروبی معنی دار (001/0>P) شد در بین پساب های مختلف تنها پساب تصفیه نشده پلی اکریل سبب افزایش معنی دار تنفس میکروبی تجمعی پس از 16 هفته انکوباسیون گردید، سایر پساب ها سبب کاهش تنفس میکروبی تجمعی خاک شدند و یا اختلاف معنی دار با خاک شاهد نداشتند. کربن توده زنده میکروبی طی ماه اول و دوم انکوباسیون افزایش یافت ولی در ماه سوم پساب های تصفیه نشده ذوب آهن و تصفیه شده و نشده فولاد مبارکه متوسط کربن توده زنده میکروبی را کاهش دادند. اثر آلودگی خاک با پساب های صنعتی بر ضریب متابولیکی (qCO2) خاک طی سه ماه انکوباسیون نیز معنی دار (001/0>P) بود. مصرف پساب در ماه اول و دوم انکوباسیون سبب کاهش ضریب متابولیکی خاک شد اما طی ماه سوم انکوباسیون پساب های تصفیه نشده ذوب آهن و تصفیه شده و نشده فولاد مبارکه این ضریب را افزایش دادند. به طور خلاصه، اگرچه پساب ها در مراحل اولیه انکوباسیون سبب افزایش تنفس میکروبی و کربن توده زنده میکروبی و کاهش ضریب متابولیکی شدند، اما پس از اتمام دوره انکوباسیون اغلب پساب ها تنفس میکروبی و کربن توده زنده میکروبی را کاهش و ضریب متابولیکی را افزایش دادند. شاید علت این تغییرات، کاهش میزان ترکیبات آلی قابل تجزیه موجود در پساب با گذشت زمان باشد.