بررسی آلودگی های زیست محیطی رودخانه زاینده رود

ملاحظات زیست محیطی تا سال های زیادی در توسعه کشورها نادیده انگاشته می شد. در سه دهه آخر قرن 20 و آغاز قرن 21 فاکتورهای زیست محیطی نقش مهمی را در جهت و سرعت توسعه ملت ها بازی کرده اند و در مقابل توسعه انسانی نیز توازن زیست محیطی کره زمین با به عنوان یک مکان قابل سکونت مختل کرده است. از جمله معضلات زیست محیطی در عصر حاضر می توان به مسئله آب و نیاز به بهره برداری بهینه از آن اشاره نمود. به لحاظ این که رودخانه ها به عنوان یکی از مهم ترین منابع تامین آب شیرین مصرفی بخش های صنعت، کشاورزی و شهری دارای اهمیت وافری هستند و با توجه به بحران کمبود آب و توسعه صنعتی در افق ایران 1400، برنامه ریزی و رسیدگی جدی به کیفیت آب رودخانه های کشور بسیار ضروری و حیاتی است. در این رابطه، رودخانه زاینده رود به عنوان مهم ترین رودخانه ای که در مرکز فلات ایران جریان دارد با حجم 1720 میلیون متر مکعب یک زیست بوم پویای منطقه ای را به وجود آورده است که به دلیل داشتن اهداف چند منظوره نظیر تامین آب کشاورزی، تامین آب شرب شهر اصفهان و شهرهای همجوار و صنایع از کیفیت ویژه ای برخوردار است. با این تفاسیر، این شریان حیاتی و منبع مهم آبی مدت مدیدی است که با مسئله تهدید کننده آلودگی مواجه است. عدم برنامه ریزی و رسیدگی به این معضل با توجه به توسعه استان اصفهان در ابعاد مختلف در آینده ای نه چندان دور به تهدید جدید زیست محیطی اقتصادی برای کشور تبدیل خواهد شد. بدین ترتیب بحران کمبود آب از یکسو و تامین نیازهای آبی استان اصفهان و چند استان همجوار توسط رودخانه زاینده رود از سوی دیگر انجام تحقیقاتی جامع پیرامون آلودگی های آن از نظر کمی و کیفی و استفاده از ابزاهای مدیریتی در جهت پیش بینی وضعیت کیفی آب این رودخانه و پیشگیری از آولدگی روزافزون آن را ایجاب می کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی، اسنادی و آماری به بررسی منابع آلاینده و آلودگی های زیست محیطی این رودخانه می پردازد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که مهم ترین منابع آلاینده رودخانه زاینده رود عبارتند از: الف- پساب های کشاورزی ب- فاضلاب های صنعتی ج- فاضلاب های شهری- خانگی. این منابع آلاینده مهم که پساب آن ها در رودخانه تخلیه می شود بر روی کیفیت آب رودخانه به ویژه در پایین دست تاثیر منفی می گذارد و قدرت خودپالایی رودخانه را در پایین دست نقاط تخلیه با توجه به تقلیل دبی در این بخش ها کاهش می دهد. در خاتمه با یک نگاه ترکیبی- محیطی به منظور تعدیل اثرات آلودگی های زیست محیطی و بهبود کیفی رودخانه در طول مسیر، راهبردها و برنامه های پیشنهادی جهت بهسازی، پایداری محیطی و خودپالایی رودخانه زاینده رود برای نیل به توسعه پایدار ارایه شده است.