بررسی توارث پذیری، تجزیه علیت و تحلیل عامل ها در ژنوتیپ های گندم پاییزه (Triticum aestivum L.)

با توجه به پایین بودن وراثت پذیری صفت عملکرد، برای انتخاب آن معمولا از شاخص های مورفولوژیکی که دارای وراثت پذیری بالایی بوده و نیز همبستگی بالایی با عملکرد دارند استفاده می شود. به منظور بررسی روابط بین صفات و تعیین صفات موثر بر وزن دانه، 36 ژنوتیپ گندم پاییزه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مطالعه شدند. قبل از کشت بر اساس آزمون خاک کودهای مورد نیاز استفاده شدند. بین ژنوتیپ های گندم مورد مطالعه از نظر همه صفات به استثنای مدت زمان سبز شدن و مدت زمان خوشه رفتن تفاوت معنی دار وجود داشت. بیشترین وراثت پذیری عمومی در عرض برگ پرچم و فاصله غلاف برگ پرچم تا خوشه و کمترین وراثت پذیری عمومی در مدت زمان سبز شدن و طول برگ پرچم برآورد شد. وزن هزار دانه با مدت زمان سبز شدن و عرض برگ پرچم همبستگی مثبت و معنی دار و با ارتفاع بوته در زمان خوشه رفتن و ارتفاع بوته همبستگی منفی و معنی دار نشان داد. پس از تجزیه رگرسیون چندگانه به روش گام به گام، صفات ارتفاع بوته در زمان خوشه رفتن، عرض برگ پرچم، طول خوشه و طول برگ پرچم وارد مدل شدند و در تجزیه علیت برای وزن هزار دانه استفاده شدند. طول برگ پرچم بیشترین اثر منفی مستقیم را بر روی وزن هزار دانه داشت. در تحلیل عاملی در مجموع سه عامل شناسایی شد که شامل عامل های موثر در عملکرد، فتوسنتز و طول دوره رسیدگی بودند. نتایج نشان داد که صفات عرض برگ پرچم و ارتفاع در زمان خوشه رفتن می توانند به عنوان شاخص های انتخاب برای وزن هزار دانه مورد استفاده قرار گیرند.