ارزیابی تحمل خشکی ژنوتیپ های کلزا (Brassica napus L.) در شرایط مزرعه و آزمایشگاه

به منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ های کلزا به تنش خشکی، پژوهشی در مرحله جوانه زنی و مراحل بعدی رشد در آزمایشگاه و مزرعه در سال زراعی 86-1385 در دانشگاه رازی انجام شد. آزمون جوانه زنی در شرایط کنترل شده به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در چهار سطح پتانسیل آب (صفر، 4، 8 و 12- بار) و بررسی مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش و عدم تنش آبی اجرا شد. در بررسی آزمایشگاهی، نتایج نشان داد که با کاهش پتانسیل اسمزی (از صفر به 12- بار) اکثر صفات مربوط به جوانه زنی به طور معنی دار کاهش یافتند و طول ساقه چه بیشترین واکنش را به تغییر پتانسیل آب نشان داد. بیشترین شاخص جوانه زنی را ژنوتیپLincord داشت ولی بر اساس مجموعه صفات جوانه زنی مطالعه شده ژنوتیپ های Dante و Licord به عنوان ژنوتیپ های متحمل در مراحل اولیه رشد شناسائی شدند. نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه شاخص های تحمل و عملکرد دانه (در دو شرایط محیطی) را نشان داد. تحلیل همبستگی بین عملکرد دانه در شرایط تنش و عدم تنش و شاخص های مقاومت نشان داد که شاخص های تحمل تنش (STI)، میانگین بهره وری هندسی (GMP) و میانگین بهره وری (MP) مناسب ترین شاخص های عکس العمل ژنوتیپ های کلزا در برابر خشکی بود و ژنوتیپ Zarfam بیشترین مقدار عملکرد و بیشترین مقادیر شاخص های STI، GMP و MP را داشت و به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ با عملکرد بالا شناسایی شد.