آنچه به عنوان مکر در اصطلاحات و محاورات روزمره و به نام های نیرنگ، خیانت، کلک، گول زدن، حیله و... متداول گشته با اصطلاح و کاربرد آن در زبان قرآن کریم و ادبیات عرب کاملا متفاوت می باشد. مکر فعلی است که از خدا، انسان و شیطان سر می زند که با توجه به هدف آن ها، آن گاه که از خدا سرزند «محمود» است و آن گاه که از شیطان سر زند «مذموم»؛ و انسان آن گاه که صبغه ی الهی دارد مانند معصوم مکرش با مکر خدا هم پوشانی دارد و آن گاه که چنین نیست مکرش مذموم است. یعنی به میزان قرب و بعد انسان نسبت به خدا، مکرش قابل ارزیابی از جهت خوب و بد بودن است. و مکر خدا را ویژگی هایی است همچون «سرعت» و «فراگیری» و... که آنرا از غیر، متمایز می کند، لذا گرچه مکر خدا با مکر انسان و شیطان همنام است ولی همسان نیست و این مطلب از بررسی مصادیق مکر الهی مثل مکر خدا در برابر انسان هایی که علیه دعوت پیامبران، به سوی حق، دست به مکر زدند به دست می آید.