بررسی چرایی و چگونگی تاویل آیات قرآنی در کشف المحجوب هجویری
نویسنده(گان):	بهرام شعبانی*، محمد عباس زاده جهرمی
چکیده:	کشف المحجوب نخستین کتابی است که در تصوف به زبان فارسی تالیف شده و استناد به آیات قرآن از ویژگی های سبکی این متن کهن به شمار می آید. در این پژوهش، چگونگی تاویل آیات قرآنی به کاررفته در مقدمه و شش باب آغازین این کتاب، که مولف در آن به موضوعات بنیادین تصوف پرداخته، بررسی و تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد که هجویری در این بخش از کتاب برای بررسی و تبیین ۱۷ موضوع نسبتا کلی و گوناگون به ۵۵ آیه از قرآن استناد کرده که برداشتش از ۲۷ آیه صحیح بوده، از ۲۶ آیه برداشت شخصی داشته و در تاویل ۲ آیه خطای آشکار داشته است . بر این اساس، تاویل بیش از نیمی از آیات بررسی شده مورد استناد هجویری، شخصی بوده که اثبات مدعا و مطلوب مولف و تفسیر مد نظر وی از برخی مفاهیم تصوف عامل اصلی برداشت های شخصی و ناصحیح او از این آیات است. از عوامل اصلی این تاویلات نادرست، می توان به تقلید هجویری از پیشینیان، شناخت محدود او از آیات و روایات و استفاده هدفمند از آن، انگیزه خاص وی در اثبات مدعا و مطلوب خویش، و نوعی خودباوری برآمده از آشنایی او با عرفان و تصوف اشاره کرد.کشف المحجوب نخستین کتابی است که در تصوف به زبان فارسی تالیف شده و استناد به آیات قرآن از ویژگی های سبکی این متن کهن به شمار می آید. در این پژوهش، چگونگی تاویل آیات قرآنی به کاررفته در مقدمه و شش باب آغازین این کتاب، که مولف در آن به موضوعات بنیادین تصوف پرداخته، بررسی و تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد که هجویری در این بخش از کتاب برای بررسی و تبیین ۱۷ موضوع نسبتا کلی و گوناگون به ۵۵ آیه از قرآن استناد کرده که برداشتش از ۲۷ آیه صحیح بوده، از ۲۶ آیه برداشت شخصی داشته و در تاویل ۲ آیه خطای آشکار داشته است . بر این اساس، تاویل بیش از نیمی از آیات بررسی شده مورد استناد هجویری، شخصی بوده که اثبات مدعا و مطلوب مولف و تفسیر مد نظر وی از برخی مفاهیم تصوف عامل اصلی برداشت های شخصی و ناصحیح او از این آیات است. از عوامل اصلی این تاویلات نادرست، می توان به تقلید هجویری از پیشینیان، شناخت محدود او از آیات و روایات و استفاده هدفمند از آن، انگیزه خاص وی در اثبات مدعا و مطلوب خویش، و نوعی خودباوری برآمده از آشنایی او با عرفان و تصوف اشاره کرد.
کلیدواژگان:	آیات قرآن، تاویل، چرایی و چگونگی، کشف المحجوب، هجویری
نوع مقاله:	مقاله پژوهشی/اصیل
زبان:	فارسی
انتشار در:	مجله ادبیات عرفانی، پیاپی ۳۱ (زمستان ۱۴۰۱)
صفحات:	۹ -۳۶
نسخه الکترونیکی:	متن این مقاله در سایت مگیران قابل مطالعه است.

Investigating the Why and How of Interpreting Quranic Verses in Hujwiri’s Kashf al-Mahjub
Author(s):	Bahram Shaabani *، Mohammad Abaszade Jahromi
Abstract:	Kashf al-Mahjub is the first book written on Sufism in Persian language, and quoting Quranic verses is one of the stylistic features of this ancient text. In this research, the interpretation of the Quranic verses used in the introduction and the first six chapters of the book, in which the author deals with the fundamental tenets of Sufism, has been investigated and analyzed. The results show that in this part of the book, Hujwiri has cited 55 verses of the Qur'an to examine and explain 17 relatively general and diverse issues, and his understanding of 27 verses is correct; he has a personal understanding of 26 verses; and there is an obvious error in the interpretation of 2 verses. Accordingly, the interpretation of more than half of the examined verses cited by Hujwiri is personal; the biased proof provided by the author for his claims and his intended interpretation of some concepts of Sufism are the main causes of his personal and incorrect interpretations of these verses. One of the main reasons for these incorrect interpretations is Hujwiri’s imitation of his predecessors, his limited knowledge of verses and traditions and his purposive use of them, his special motive for proving his desired claims, and a kind of self-confidence arising from his acquaintance with mysticism and Sufism.
Keywords:	quranic verses، Interpretation، The why، how، Kashf al-Mahjub، Hujwiri
Article Type:	Research/Original Article
Language:	Persian
Published:	Mystical Literature, Volume:14 Issue: 31, 2023
Pages:	9 -36
Full text:	PDF is available on the website.