قراول خانه در دشت مشهد: منزلگاهی در کنار راه باستانی آسیای مرکزی به فلات ایران
نویسنده(گان):	علی اکبر عشقی، رضا مهرآفرین*
چکیده:	دشت مشهد در شمال شرقی ایران، به دلیل موقعیت طبیعی و خاص خود، یکی از مسیرهای تاثیرگذار در تجارت بین آسیای مرکزی و فلات ایران بوده است. در کنار بیابان های بی آب وعلف و کو ه های مرتفع آسیای مرکزی، دشت مشهد مسیر مناسبی برای عبور کاروان-های تجاری در این منطقه بوده است، اما اطلاعات باستان شناسی محدودی از این منطقه در اختیار داریم. محوطه باستانی قراول خانه در شرق دشت مشهد، یکی از محوطه های مهم و کلیدی در بستر دشت است که بر روی یک تپه مرتفع طبیعی مشرف به کشف رود، در کنار راه باستانی آسیای مرکزی به فلات ایران واقع شده است. هدف این پژوهش که با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته پاسخی بر این پرسش است که یافته های فرهنگی محوطه شامل چه دوره های استقراری است و محوطه ازنظر کارکردی بر چه اساسی شکل گرفته است؟ یافته ها در بررسی میدانی با روش نمونه برداری پیشامدی جمع آوری و سپس مطالعه و مقایسه نسبی روی آن ها صورت گرفت. در مطالعه یافته های سطحی این محوطه، چهار گونه سفالی و سه دوره استقراری شامل مفرغ، اشکانی و ساسانی شناسایی گردید، که به نحوی نشان دهنده ارتباط بیشتر دشت مشهد با فرهنگ های آسیای مرکزی (بویژه نواحی جنوب شرقی ترکمنستان) نسبت به فلات ایران است. شواهد نشان می دهد در هر دوره که بستر مناسبی برای ارتباط میان آسیای مرکزی و فلات ایران به ویژه ازنظر تجاری فراهم می شد، شاهد شکل گیری محوطه های باستانی از نوع قلعه ها و کاروان سراها در این مسیر، جهت تامین امنیت هستیم.
کلیدواژگان:	دشت مشهد، قراول خانه، سفال، دوره مفرغ، اشکانی، ساسانی
نوع مقاله:	مقاله پژوهشی/اصیل
زبان:	فارسی
انتشار در:	پژوهشنامه خراسان بزرگ، پیاپی ۵۱ (تابستان ۱۴۰۲)
صفحات:	۱ -۲۲
نسخه الکترونیکی:	متن این مقاله در سایت مگیران قابل مطالعه است.

Qaravolkhaneh in the plain of Mashhad: a station along the ancient road from Central Asia to the plateau of Iran.
Author(s):	Ali Akbar Eshghi، Reza Mehrafarin *
Abstract:	Mashhad plain in northeastern Iran, due to its natural and special location, has been one of the influential routes in trade between Central Asia and the Iranian plateau. Along with the waterless deserts and high mountains of Central Asia, the Mashhad plain has been a good route for caravans to pass through this area, but we have limited archaeological information from this area. The ancient site of Qaravolkhaneh in the east of Mashhad plain is one of the important and key sites in the plain bed, which is located on a high natural hill overlooking Kashfarud, next to the ancient road from Central Asia to the Iranian plateau. The purpose of this research, which is done using library and field studies, is an answer to the question of what settlement periods the cultural findings of the site include and on what basis the site is functionally formed? Findings were collected in a field study by incidental sampling and then studied and compared. In the study of surface findings of this area, four types of pottery and three settlement periods including bronze, Parthian and Sassanid were identified, which somehow indicates the greater connection of Mashhad plain with Central Asian cultures (especially the southeastern regions of Turkmenistan) than the Iranian plateau. Evidence shows that in any period that provided a suitable platform for communication between Central Asia and the Iranian plateau, especially commercially, we see the formation of ancient sites such as castles and caravanserais on this route to provide security.
Keywords:	Mashhad plain، Lookout Post، Pottery، Bronze Age، Parthian Period، Sasanian Period
Article Type:	Research/Original Article
Language:	Persian
Published:	Journal of Greate Khorasan, Volume:14 Issue: 51, 2023
Pages:	1 -22
Full text:	PDF is available on the website.