![]() |
پشتیبانی: ۰۲۱۹۱۰۹۰۸۹۱ support@magiran.com |
تاریخ چاپ: ۱۴۰۴/۰۲/۰۳ |
این مقاله در «بانک اطلاعات نشریات کشور» به نشانی magiran.com/p2772477 نمایه شده است. برای مطالعه متن آن به سایت مراجعه کنید. |
توالی زمانی ترکیب، تنوع و غنای گونه ای در مراتع آتش سوزی شده فریزی، استان خراسان رضوی | |
نویسنده(گان): | امیررضا حیرانی، محمد فرزام*، کمال الدین ناصری |
چکیده: |
آتش سوزی عاملی شایع، ویرانگر و فاجعه آمیز در بسیاری از اکوسیستم های مرتعی است که نقش اکولوژیکی بسیار مهمی دارد و می تواند تنوع و ترکیب گونه ها را تحت تاثیر قرار دهد. منطقه کوهستانی فریزی که در شمال غربی رشته کوه های بینالود در شمال شرق ایران واقع شده است، دربرگیرنده ویژگی های خاص اقلیمی و جغرافیایی بوده و زیستگاهی مناسب برای گونه های مختلف گیاهی است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیرات آتش سوزی بر فلور، شکل زیستی، فرم رویشی، کلاس سنی گیاهان، تنوع و غنای گونه ای است. برای بررسی وقوع آتش سوزی، زمان پس از آخرین آتش سوزی در هر سایت با راهنمایی کارشناسان و مردم محلی منطقه فریزی مشخص شد. سایت های همگن اکولوژیک از آتش سوزی های دو سال اخیر (یک سایت با وقوع آتش سوزی در دو سال گذشته) و (دو سایت با وقوع آتش سوزی در ۱۱ و ۲۱ سال گذشته) و یک سایت شاهد (بدون آتش سوزی) با شرایط اکولوژیک مشابه انتخاب شد. سپس، به منظور ارزیابی پوشش گیاهی طی فصل های رویشی بهار و تابستان ۱۴۰۱، درون هر سایت با روش سیستماتیک-تصادفی دو ترانسکت به طول ۵۰ متر به شکل حرف T در طول و عرض دامنه (یک ترانسکت در طول دامنه و یک ترانسکت در عرض دامنه) ایجاد شد و بر روی هر کدام ۶ پلات (کوادرات) یک متر مربعی قرار گرفت. در هر سایت ۱۲ پلات و در مجموع ۴۸ پلات مستقر شد. ویژگی های فلوریستیک و شاخص های تنوع و غنای گونه ای اندازه گیری شدند. در مجموع تعداد ۶۸ گونه گیاهی، متعلق به ۱۹ تیره شناسایی شدند. تروفیت ها (۳۶ درصد) و همی کریپتوفیت ها (۳۰ درصد) شکل های زیستی غالب در این منطقه هستند. فراوانی کاموفیت ها (۱۵ درصد) و فانروفیت ها (۱۲ درصد) در درجه بعدی قرار دارند. نتایج حاصل از آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد که فاکتور زمان پس از آتش سوزی به طور معناداری باعث تغییرات تنوع در بین سایت ها شده است تغییرات تنوع با فاکتور زمان همبستگی بالایی دارد. غنای گونه ای در سایت ۱۱ سال بیشترین است و غنای گونه ای در سایت دو سال از سایت ۲۱ سال کمی بیشتر است اما برای شاخص q۱ سایت دو سال و ۲۱ سال به هم نزدیک بوده و بیشترین مقدار تنوع در سایت ۱۱ سال است که نشان می دهد تنوع در فواصل زمانی متوسط بیشترین است. آتش سوزی در بلندمدت باعث افزایش فورب های چندساله، بوته ای ها و درختچه ای ها شده است. بنابراین با توجه به میزان بارندگی و پتانسیل اکولوژیک منطقه، آتش سوزی به عنوان راهکار اجرایی جهت بهبود پوشش گیاهی توصیه می شود. |
کلیدواژگان: | آتش، اعداد هیل، شکل زیستی، غنای گونه ای، فرم رویشی |
نوع مقاله: | مقاله پژوهشی/اصیل |
زبان: | فارسی |
انتشار در: | نشریه حفاظت زیست بوم گیاهان، سال دوازدهم شماره ۱ (پیاپی ۲۴، بهار و تابستان ۱۴۰۳) |
صفحات: | ۱۱۴ -۱۳۵ |
نسخه الکترونیکی: | متن این مقاله در سایت مگیران قابل مطالعه است. |
Temporal succession of species composition, diversity and richness in the burnt rangelands of Farizi, Razavi Khorasan province | |
Author(s): | Amiereza Heirany، Mohammad Farzam*، Kamal Naseri |
Abstract: |
Fire is a common, destructive and catastrophic factor in many rangeland ecosystems, playing a crucial ecological role and affecting the diversity and composition of species. The Freizi mountain region, located in the northwest of the Binalud mountain range in northeastern Iran, has unique climatic and geographical features and provide a suitable habitat for various plant species.This research investigates the effects of fire on flora, life form, growth form, age class of plants, diversity and species richness. To investigate the occurrence of fire, the time since the last fire in each site was determined with guidance from experts and local people of Farizi region. Ecologically homogeneous sites were selected based on fire history: one site with a fire in the last two years, two sites with a fire in the last 11 and 21 years, and a control site (no fire) with similar ecological conditions.During the spring and summer growing seasons of 1401, two 50-meter long transects in the shape of the letter T (one along the length and one across the width of the range) were established at each site. Six one-square-meter plots were placed along each transect, resulting in 12 plots per site and a total of 48 plots. Floristic characteristics and indices of diversity and species richness were measured. A total of 68 plant species belonging to 19 genera were identified. Throphytes (36%) and hemicryptophytes (30%) were the dominant biological forms in this region, followed by chamophytes (15%) and phanrophytes (12%). The results of one-way analysis of variance showed that the time factor after the fire has significantly caused diversity changes among the sites. Diversity changes were highly correlated with time factor. The species richness was highest at the 11-year site, and slightly higher at the two-year site compared to the 21-year site. For the q1 index, the two-year and 21-year sites were similar, with the greatest variation at the 11- year site, indicating that variation is highest at medium time intervals. Long-term fires have increased the number of perennial forbs, shrubs, and shrubs. Therefore, according to the amount of rainfall and the ecological potential of the region, fire is recommended as an effective solution to improve the vegetation cover. |
Keywords: | Fire، Hill Numbers، Life Form، Species Richness، Growth Form |
Article Type: | Research/Original Article |
Language: | Persian |
Published: | Journal of Plant Ecosystem Conservation, Volume:12 Issue: 1, 2024 |
Pages: | 114 -135 |
Full text: | PDF is available on the website. |