![]() |
پشتیبانی: ۰۲۱۹۱۰۹۰۸۹۱ support@magiran.com |
تاریخ چاپ: ۱۴۰۴/۰۲/۰۳ |
این مقاله در «بانک اطلاعات نشریات کشور» به نشانی magiran.com/p808923 نمایه شده است. برای مطالعه متن آن به سایت مراجعه کنید. |
تاثیر تغییر کاربری اراضی بر تغییرات مکانی پارامترهای نفوذ آب به خاک | |
نویسنده(گان): | شجاع قربانی دشتکی، مهدی همایی*، محمدحسین مهدیان |
چکیده: |
تغییرات مکانی نفوذپذیری خاک نقشی بسیار مهم در فرآیندهای هیدرولوژیک ایفا می کند. تغییرپذیری این فرآیند متاثر از ویژگی های ذاتی و غیرذاتی اراضی می باشد. هدف از این پژوهش، بررسی تغییرات مکانی پارامترهای نفوذ آب به خاک در حضور تغییرات مکانی ویژگی های ذاتی خاک و تغییر کاربری به عنوان یکی از ویژگی های غیرذاتی خاک با استفاده از زمین آمار بود. بنابراین، نفوذ آب به خاک در منطقه ی تنگ نثار بن واقع استان چهارمحال و بختیاری که به طور همزمان دارای مراتع حفاظت شده و تخریب شده بود به روش تک استوانه ای (قطر ۳۰ سانتیمتر) اندازه گیری شد. با استفاده از داده های نفوذ به دست آمده در ۹۵ نقطه، پارامترهای مدل دو جمله ای فیلیپ برای هر نقطه تعیین گردید. ساختار مکانی پارامترهای یادشده در کل پهنه ی مطالعاتی و در بخش های تخریب نشده مورد مطالعه قرار گرفت. میانگین نفوذ تجمعی آب به خاک طی زمان آزمایش در کاربری مرتع بیشتر از مقدار آن در مراتع تخریب شده بود. به نظر می رسد عملیات شخم و شیار انجام شده و در نتیجه تخریب مرتع و ایجاد لایه ی متراکم ناشی از خاکورزی، یکی از دلایل کاهش نفوذ آب به خاک در مراتع تخریب شده نسبت به مراتع حفاظت شده باشد. تغییرنماهای به دست آمده برای پارامترهای نفوذ نشان داد این پارامترها در پهنه ی مطالعاتی از ساختار مکانی قوی برخوردار بوده به گونه ای که تنها حدود ۱۰ درصد از تغییرات پارامتر هدایت آبی اشباع و ۳۵ درصد از تغییرات پارامتر ضریب جذبی در مراتع تخریب نشده تصادفی بود. همچنین، بررسی تغییرنمای سطحی پارامتر هدایت آبی اشباع نشان داد این پارامتر به میزان بیشتری نسبت به ضریب جذبی خاک متاثر از تغییر نوع کاربری می باشد. به طوری که با تخریب بخشی از مراتع در منطقه ی مطالعاتی ساختار مکانی هدایت آبی اشباع و ضریب جذبی به ترتیب از ۸۹ و ۶۴ درصد به ۵۶ و ۵۳ درصد کاهش یافت. مقایسه ی نتایج به دست آمده در این بخش از پژوهش با نتایج ارایه شده توسط دیگر پژوهشگران نشان داد تغییرات مکانی ویژگی های هیدرولیکی خاک به منطقه ی مطالعاتی وابسته است. آماره های محاسبه شده برای اندازه گیری خطای برآورد نشان داد روش زمین آماری مورد استفاده با حداکثر جذر میانگین مربعات خطای ۰۸/۰ و ۱۹/۰ برای هدایت آبی اشباع و ضریب جذبی خاک روشی مناسب برای برآورد پارامترهای نفوذ در پهنه ی مطالعاتی بوده است. |
کلیدواژگان: | تغییرپذیری مکانی، زمین آمار، کاربری اراضی، نفوذ آب به خاک |
زبان: | فارسی |
انتشار در: | مجله آبیاری و زهکشی ایران، سال چهارم شماره ۲ (پاییز ۱۳۸۹) |
صفحه: | ۲۰۶ |
نسخه الکترونیکی: | متن این مقاله در سایت مگیران قابل مطالعه است. |
Effect of Land Use Change on Spatial Variability of Infiltration Parameters | |
Author(s): | Sh. Ghorbani Dashtaki، M. Homaee، M.H. Mahdian |
Abstract: |
Spatial variability of infiltration has an important role on the hydrological processes. Spatial variability of infiltration is affected by extrinsic and intrinsic properties of soils. The objective of this study was to investigate the spatial variations of infiltration parameters through the variation of soil intrinsic properties and land use variation (as an extrinsic factors) using geostatistics methods. Therefore، 95 single ring infiltration data were measured from a field with rangeland and degraded rangeland land uses، simultaneously. The parameters of the Philip model were then obtained using measured infiltration data for all sampling points. The spatial variations of the parameters were assessed using the whole measured data and measured data at rangeland land use، separately. The mean infiltration data in the rangeland land use were higher than the degraded rangeland. It seems that cultivation activities that led to degrading in the rangeland are one of the reasons for decreasing the infiltration at the degraded rangeland comparing to protected rangeland. The geostatistical analysis indicated that strong spatial variability in Philip parameters exist in the investigated area، such that about 10 percent of saturated hydraulic conductivity variation and 35 percent of the variation in sorptivity parameters was random in the rangelands. The variography of the parameters showed that the land use change affected saturated hydraulic conductivity parameter more than sorptivity parameter، so that results on decreasing the spatial structure of saturated hydraulic conductivity and sorptivity parameters from 89 and 64 percents to 56 and 53 percents، respectively. The comparison between the result of this study and the past study showed that the spatial variability of hydraulic conductivity depend on the study area. The results indicated that the geostatistics method was a proper method for predicting the infiltration parameters in the study area with 0. 08 and 0. 19 RMSE for saturated hydraulic conductivity and sorptivity، respectively. |
Language: | Persian |
Published: | Iranian Journal of Irrigation & Drainage, Volume:4 Issue: 2, 2011 |
Page: | 206 |
Full text: | PDF is available on the website. |