-
هدف از این تحقیق، ارزیابی دوره بازگشت و مخاطره تداوم خشک سالی هواشناسی صرفا در پنج ایستگاه قدیمی و منحصر به فرد ایران که واجد بیش از یکصد سال آمار بارندگی سالانه هستند، می باشد. در تعیین دوره بازگشت و مخاطره خشک سالی در ایستگاه های مورد بررسی (جاسک، بوشهر، اصفهان، مشهد و تهران) مراحل زیر دنبال گردید: الف) در آزمون همگنی (آزمون دنباله)، داده های ایستگاه جاسک مورد تایید قرار نگرفت و همگنی چهار ایستگاه دیگر تایید شد، ب) با استفاده آزمون نیکویی برازش ()، بهترین توزیع آماری قابل برازش بر بارندگی سالانه از بین 14 تابع توزیع احتمال تعیین شد، پ) مقادیر بارندگی در هفت سطح احتمال (یا آستانه) از 1ر0 تا 7ر0 (با گام 1ر0) از توزیع برازیده استخراج شد، ت) با درنظرگرفتن بارندگی مربوط به هر یک از سطوح احتمال و کسر آن از مقادیر بارش سالانه، سال های کمبود مشخص و تداوم های خشک سالی به ازای سطوح احتمال پیش گفته در طی دوره های خشک سالی تعیین شد و ث) با استفاده از روابط مربوطه، دوره بازگشت و مخاطره خشک سالی بازای سطوح متفاوت احتمال خشک سالی و تداوم های مربوطه محاسبه شد. نتایج این تحقیق براساس سری های زمانی بارندگی سالانه در چهار ایستگاه پیش گفته روشن ساخت: الف) برای یک تداوم معین خشک سالی با افزایش احتمال وقوع خشک سالی، دوره بازگشت کاهش می یابد، و چنانچه احتمال وقوع خشک سالی ثابت بماند، با افزایش تداوم، دوره بازگشت نیز افزوده می شود، ب2) در احتمال وقوع 30 درصد خشک سالی، ایستگاه اصفهان طولانی ترین خشک سالی ها (یعنی تداوم شش ساله) را با دوره بازگشت 2000 ساله و دیگر ایستگاه ها، طولانی ترین خشک سالی ها (یعنی تداوم سه ساله) را با دوره بازگشت 51 ساله تجربه می کنند، پ) به ازای یک احتمال معین وقوع خشک سالی، با افزایش دوره پایه مورد نظر، مخاطره خشک سالی افزایش می یابد. برای نمونه مشخص شد که به ازای 50 درصد احتمال وقوع خشک سالی، مخاطره خشک سالی در ایستگاه بوشهر و تهران بیشتر از اصفهان و مشهد است.کلید واژگان: خشک سالی هواشناسی, دوره بازگشت خشک سالی, ریسک خشک سالی, تداوم خشک سالی, ایستگاه های هواشناسی قدیمی ایرانThe aim of the study is to evaluate the return period and risk of drought duration in five ancient and unique stations of Iran, having more than one-hundred annual precipitation data. For determining the return period and risk of drought in the stationsof interest (including Jask, Bushehr, Isfahan, Mashhad and Tehran) the following stages were performed: a) Applying a homogeneity test (i.e., Run test) on annual precipitation series was indicated the Jask station unlike other stations which were homogenous, is non-homogenous, b) Using a goodness-of-fit test (), the most suitable distribution function for annual precipitation data was selected from among fourteen functions, c) Based on the best-fit function obtained for each station, the amount of precipitation for seven probability levels (Thresholds) from 0.1 to 0.7 (with step 0.1) were determined, d) With respect to the precipitation of each probability level and subtracting it from annual precipitation data during record period, dry periods were indicated and drought duration for each dry period was computed, and e) The two statistical characteristics of drought including return period and risk were calculated with different mathematical equations. The results based on the annual precipitation series of four aforesaid stations showed: a) For a given drought duration, as the probability of occurrence of precipitation increases the return period decreases, or with a certain probability of occurrence of precipitation, as increasing drought duration the return period also increases, b) For the probability of occurrence of drought 30 %, the longest drought in Isfahan (i.e., six-year duration) and other stations (i.e., three-year duration) occur once each 2000 and 51 years, respectively, and d) for a certain probability of drought occurrence, as increasing the basic period, the risk of drought increases. For instance, for the probability of occurrence of drought 50 %, it was identified that the drought risk in Bushehr and Tehran station is more than Isfahan and Mashhad.Keywords: Meteorological drought, Drought Return Period, Drought Risk, Drought Duration, Ancient Meteorological Stations of Iran
-
خشکسالی یکی از مخاطرات طبیعی است، که در بیشتر نقاط جهان اتفاق می افتد ولی نمود آن در مناطق خشک و نیمه خشک بیشتر است. هدف این مطالعه، بررسی پدیده خشکسالی و شناخت الگوهای همدیدی موثر بر رخداد آن و مقایسه با شرایط ترسالی است. بدین منظور داده های روزانه و ماهانه بارش طی یک دوره آماری مشترک 20 ساله (2008- 1989)، برای 20 ایستگاه در جنوب غرب ایران، از سازمان هواشناسی دریافت و با روش های آماری از جمله شاخص Z مورد واکاوی قرار گرفت. نتایج اولیه نشان داد فراوانی دوره های خشکسالی در منطقه بیش از دوره های ترسالی است. روند دوره های کاهش بارش بویژه در سالهای اخیر رو به افزایش است. همچنین هرچند ژانویه و دسامبر دارای حداکثر فراوانی رخداد خشکسالی هستند اما روند این پدیده در آنها رو به کاهش است؛ در حالی که در ماه های مارس و فوریه با فراوانی کمتر رخداد خشکسالی، روند افزایشی دارند. از نظر همدید، جابجایی سالانه کمربند پرفشارجنب حاره بویژه پرفشار جنوب عربستان نقش مهمی در نوسان بارش زمستانه جنوب غرب کشور ایفا می کند، بطوری که دوره های خشک معمولا همراه با جابجایی غرب سو، قرارگیری بر روی شبه جزیره و افزایش ارتفاع ژئوپتانسیلی و دوره های مرطوب با جابجایی شرق سو، قرارگیری بر روی دریای عرب و کاهش ارتفاع ژئوپتانسیلی این مرکز پرارتفاع همراه می باشد. همچنین موقعیت مکانی محور ناوه دریای مدیترانه در تغییرات بارش جنوب غرب ایران نقش بسزایی دارد. هر چه ناوه به شرق دریا نزدیکتر و بصورت شمال غرب-جنوب شرق جهت گیری داشته باشد، بارش ها افزایش و فاصله بیشتر ناوه از شرق مدیترانه و جهت گیری شمال شرق- جنوب غرب آن معمولا با دوره های کاهش بارش و رخداد خشکسالی همراه است.
کلید واژگان: خشکسالی, شاخص نمره استاندارد, الگوهای همدید, پرفشار جنب حاره, جنوب غرب ایرانDrought is one of the natural hazards that occur in most parts of the world but its manifestation in the arid and semiarid regions of the world is more. First purpose of this study is the identification of synoptic patterns affecting in drought occurrence and second is its comparison with wet periods. For this purpose, daily and monthly precipitation data over a period of 20 years (2008-1989), were gathered and analyzed using statistical methods such as Z score for 20 meteorological stations in southwestern of Iran. Preliminary results showed that the frequency of drought events in the study area is more than wet occurrences. Trend of droughts, particularly in recent years is increasing, although January and December show a maximum frequency of occurrence of drought, but the phenomenon is declining in both. However, in March and February with a lower frequency of occurrence of drought, the drought is increasing. From synoptic view point the annual shift of sub-tropical high pressure belt, particularly meridional extension the STHP cell in southeast of Saudi Arabia plays an important role in the winter precipitation variation. So, often dry periods with the movement toward the West, taking place on peninsula and the increasing in heights, and wet periods with the movement toward the East, taking place on sea and the decreasing in geopotential heights. Also the location of the Mediterranean trough axis plays an important role in precipitation variations in southwest of Iran. Whatever the trough be closer to the east part of Mediterranean Sea and its axis forms a NW-SE orientation, rainfall in study area will be increased but with increase the trough distance from east part of Sea and with NE-SW orientation, it is usually associated with periods of reduced precipitation and drought events.Keywords: Drought, Standard Score, Synoptic patterns, Sub, tropical high pressure, Southwest of Iran -
مجله مخاطرات محیط طبیعی، پیاپی 34 (زمستان 1401)، صص 179 -198
استان سیستان و بلوچستان و به خصوص شهرستان سیب و سوران درگیر خشکسالی است. بیشترین اثرات این بحران گریبانگیر بخش کشاورزی و به خصوص مناطق روستایی آن است. وقوع پدیده خشکسالی در این شهرستان اثرات مستقیم و غیرمستقیم بسیاری بر زندگی روستاییان داشته است؛ امکان جلوگیری از وقوع این پدیده از نظر عوامل طبیعی و وقوع دوره های خشکسالی وجود ندارد؛ بنابراین نخستین گام برای مقابله و کاهش اثرات پدیده مذکور در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حتی محیط زیستی، شناخت دقیق راهکارهای بنیادی به منظور مدیریت مواجهه با وقوع و تشدید این پدیده خواهد بود. بررسی این موضوع در نواحی روستایی شهرستان سیب و سوران به انجام رسیده است. تحقیق کمی و از نظر هدف کاربردی است. برای انتخاب نواحی روستایی از روش خوشه بندی و براساس نوع معیشت استفاده شد که با توجه به نیاز تحقیق 19 روستا به عنوان نمونه و براساس تعداد خانوارهای روستایی و فرمول کوکران، 300 خانوار به عنوان نمونه تعیین گردید. برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه استفاده شده است: پرسشنامه اول برای شناسایی پیامدها و اثرات فضایی خشکسالی و پرسشنامه دوم در قالب تکنیک دلفی برای تعیین عوامل و راهکارهای مدیریتی موثر برای خشکسالی از نظر کارشناسان و خبرگان (30 نفر) بوده است. وقوع مخاطره خشکسالی در نواحی روستایی دارای پیامدهای منفی در ابعاد اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی بوده است. گسترش مشاغل کاذب و غیر قانونی، کاهش آب چشمه ها، چاه ها و منابع آب سطحی و همچنین بی ثباتی معیشت ساکنین از جمله مهمترین پیامدهای منفی خشکسالی بوده است. نبود تنوع شغلی و عدم سرمایه گذاری دولت از مهمترین عوامل تشدید کننده ی اثرات خشکسالی شناسایی شده است که بنا به بررسی صورت گرفته، توسعه استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار به عنوان راهکاری موثر در جهت مقابله با این عارضه طبیعی شناخته شد.
کلید واژگان: خشکسالی, مدیریت بحران, سازگاری, شهرستان سیب و سورانSistan and Baluchestan provinces and especially Sib and Soran cities have been affected by drought for many years. Most of the effects of this crisis have affected the agricultural sector, especially in rural areas. The occurrence of drought in this city has many direct and indirect effects on the lives of villagers and, certainly, it is not possible to prevent the occurrence of this phenomenon in terms of natural factors and the occurrence of droughts; Therefore, the first step to deal with and reduce the economic and social effects of the phenomenon will be to know and accurately understand the management factors on the occurrence and intensification of this phenomenon. With this knowledge, the study investigated this issue in rural areas of Sib and Soran cities. Quantitative research is practical in terms of purpose. Because the goal of the research is to achieve rules that are used in real and practical situations and help to improve executive methods. 19 villages and based on Cochran's formula, 300 families were selected as a sample. Data collection on two questionnaires; First questionnaire was to identify the consequences and spatial effects of drought and the second questionnaire was in the form of the Delphi technique to determine the effective management factors and strategies for drought. The risk of drought in rural areas has had negative social, environmental, and economic consequences. The spread of false and illegal businesses, the depletion of springs, wells, and surface water resources, as well as the instability of residents' livelihoods have been among the most important negative consequences of drought. On the other hand, lack of job diversity and lack of government investment is the most important management factors in aggravating the effects of drought, in which changing the pattern of water consumption and its storage as effective solutions were obtained.
Keywords: drought, Crisis management, Adaptation, Sib, Soran County -
یکی از وظایف عمده دانش ژئومورفولوژی کاربردی، بررسی موقعیت و ارزش محیط های انسانی آسیب پذیر در برابر انواع مخاطرات ژئومورفولوژیک است. مخاطرات ناشی از ماسه های روان و جابه جایی تپه های ماسه ای از برجسته ترین مخاطرات ژئومورفیک در مناطق خشک محسوب می شود، که علاوه بر آسیب رسانی بر کاربری های زراعی، بر ساختمان ها، نواحی زیر کشت، راه ها و شبکه های حمل و نقل در مدفون شدن آن ها توسط ماسه های روان مشکلاتی جدی ایجاد می کند. در این ارتباط خشکسالی های اقلیمی و پیامدهای آن، نقش موثری در تشدید وقوع مخاطرات ماسه های روان دارد. از طرفی به دلیل وقوع خشکسالی های اقلیمی متناوب در ناحیه ی آران و بیدگل و اطراف و از سوی دیگر مجاورت این نواحی با تپه های ماسه ای (بندریگ) این محدوده تبدیل به یکی از مستعدترین مناطق خشک در برابر مخاطرات ماسه های روان شده است. از آنجا که هدف از این تحقیق بررسی میزان تاثیر خشکسالی های اقلیمی بر تشدید جابه جایی تپه های ماسه ای در بند ریگ کاشان است. درگام نخست با استفاده از شاخص های مختلف اقلیمی شامل SPI، PNPI، RIA و Z score به پایش خشکسالی در منطقه در یک دوره سی ساله پرداخته شد و در مرحله بعد میزان ارتباط آن با فراوانی طوفان های ماسه از طریق تحلیل های آماری (ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن) مشخص گردید. نتایج نشان داد که خشکسالی در منطقه بر اساس تجزیه و تحلیل های آماری صورت گرفته دارای درجه متوسط تا شدیدی است و همبستگی مثبتی بین وقوع خشکسالی های اقلیمی و مخاطرات ماسه های روان توسط طوفان ماسه دیده می شود.
کلید واژگان: مخاطرات ماسه های روان, تپه های ماسه ای, خشکسالی اقلیمی, بند ریگ کاشان, شاخص های خشکسالیOne of the main tasks of applied Geomorphology is study of position and of vulnerable human environment confronting to variety of geomorphologic hazards. In fact the area and its suburb is one of the area with frequent occurrence of climatic drought. these area turns to one of the most susceptible arid regions to sands migration hazards. then owing to the main target of research in first step, we calculate the main existing factors of climatic drought such as RAI, PNPI, RIA, z score and SPI in the study area. in the next step, using statistical analysis (Kendal and spear man correlation coefficient), to evaluate the effect and correlation between occurrence of drought and increase of hazard due to the migration sands was studied. Finally, results show field worked help us to make a comprehensive overview hazard in the study area and migration of sand dunes, in this study area. Furthermore, with periodic increasing degree of climatic Drought, also percent of frequency of sands occurrence, represent a relative increase, as the result we can predict and reduce occurrence of these kind of hazard and have more readiness in environmental management by appropriate planning to condition of the zone and exact calculation.Keywords: Geomorphologic Hazards, Migration of Sands Hazard, Climatic Drought, Sand Dunes, Drought Indicator -
باتوجه به اهمیت خشکسالی و اقدام برای به حداقل رساندن خسارات ناشی از این بلیه طبیعی، در پژوهش حاضر به بررسی شاخص خشکسالی بارش استاندارد شده (SPI) در منطقه جنوب شرقی ایران در شهرستان زابل با استفاده از چهار مدل GCM، BCC-ESM2-MR، CanESM5، MIROC6 و MRI-ESM2-0 ارایه شده در CMIP6 پرداخته شده است. در این پژوهش، از دو سناریو SSP2-4.5 و SSP5-8.5 برای تخمین SPI در دو دوره 2044-2025 و 2084-2065 و برای پیش بینی داده های هواشناسی از روش ریزمقیاس نمایی BCSD استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده در هر دو سناریوی SSP2-4.5 و SSP5-8.5 و در تمامی مدل های مورد بررسی، میانگین 20 ساله شاخص SPI، شش ماهه نشان دهنده بیشترین مقدار منفی است. علاوه بر این مقایسه مدل ها و سناریوها در این پژوهش نشان می دهد که در مدل BCC-ESM2-MR ، میانگین 20 ساله شاخص شش ماهه SPI و در مدل CanESM5، شاخص 12 و 48 ماهه نسبت به سایر مدل ها بیشتر است. همچنین شاخص SPI در مقیاس زمانی 12 و 48 ماهه شدت خشکسالی را در دوره های مورد مطالعه بیشتر از مقیاس زمانی شش ماهه نشان می دهد و در مقیاس های زمانی مورد مطالعه تقریبا هر دو سناریو بر هم منطبق هستند. طبق نتایج حاصل از این پژوهش، به طور کلی دوره های دارای وضعیت نرمال کاهش یافته و به تعداد دوره های دارای وضعیت خشک نسبت به دوره پایه افزوده شده است. همچنین نتایج نشان می دهد در بدبینانه ترین حالت، تعداد دوره های خشک در ایستگاه سینوپتیک زابل 14 دروه خواهد بود و می توان برای پیش بینی شاخص خشکسالی از مدل CanESM5 استفاده نمود.
کلید واژگان: خشکسالی, گزارش ششم تغییر اقلیم, شاخص SPI, تغییر اقلیمDrought is one of the most complex natural hazards that affect natural and human systems (Wilhite et al., 2005, Wilhite et al., 2007). Greenhouse gas emission has contributed to climate change in the last century (Van Pelt and Swart, 2011). Climate change has a significant impact on the hydrological cycle and consequently on water resources, and the frequency and severity of droughts and floods. The most reliable tool available for future climate simulation is the output of coupled atmosphere-ocean patterns of atmospheric general circulation (Shakarami and Massahbavani, 2007). The reports of the Intergovernmental Panel on Climate Change show that if the current trend of greenhouse gas production due to the consumption of fossil fuels continues, the concentration of these gases can reach more than 600 ppm before the end of the 21st century (IPCC, 2007). The downscale model, which is a downscale statistical method, uses semi-empirical distributions for simulation and downscale and can generate future climate parameters at the station level. A major application of these data is to monitor and evaluate future droughts (Hosseinabadi et al, 2020). In the occurrence of drought, there are many factors such as changing the course of rivers and draining reservoirs, climate change and warming of the earth. Nowadays, the increasing occurrence of drought has caused the attention of many meteorologists and climatologists around the world. Drought indicators are used to diagnose and classify drought conditions. These indicators include the possibility of evaluating the standardized precipitation evaporation and transpiration index SPEI, the Palmer drought intensity index PDSI, the standard runoff index SRI and the identification drought index RDI. SPI and SPEI are the most common drought indicators.
Keywords: Drought, Sixth Climate Change Report, SPI Index, Climate Change -
خشکسالی یک پدیده ی تکرار شونده در اقلیم های مختلف است و اثرات آن صرفا به نواحی خشک و نیمه خشک محدود نمی شود و می تواند در نواحی با بارش بالا و در هر فصل از سال رخ دهد. از جمله مهمترین مراحل پایش خشکسالی تعیین سنجه هایی به منظور تحلیل شدت، تداوم و فراوانی خشکسالی است. به منظور پایش خشکسالی و تحلیل خصوصیات آن در حوضه های جنوب غربی ایران از داده های مجموع بارندگی ماهانه ایستگاه های سینوپتیک منطقه طی دوره ی آماری 2000-1960 استفاده شد.
در تحقیق حاضر با استفاده از سری های زمانی حاصل از شاخص بارش استاندارد شده 1 (SPI)تداوم، شدت و فراوانی خشکسالی ها برای مقیاس های زمانی3، 6، 12، 24 و 48 ماهه تعیین و منحنی های شدت، تداوم و دوره برگشت خشکسالی ها ترسیم شد. نتایج نشان داد زمانی که شاخص بارش استانداردشده دارای توالی های منفی باشد، خشکسالی رخ می دهد و زمانی که مقادیر شاخص بارش استاندارشده 1- و یا کمتر شود، خشکسالی تشدید می شود؛ این مقیاس های زمانی، برخورد خشکسالی را نسبت به دسترسی منابع مختلف آب بازگو می نماید، بطوری که واکنش رطوبت خاک نسبت به وضعیت بارش کوتاه مدت است در حالی که پاسخ سطح آب های زیرزمینی و جریان رودخانه ها و ذخیره منابع آب نسبت به کمبود بارش، فرآیندی بلندمدت است.
کلید واژگان: پایش خشکسالی, شدت, مدت و فراوانی خشکسالی, شاخص بارش استاندارد شدهDrought is a recurrent feature in different climates, occurrence of drought do not limited to specific regions on times it should be possible in the region with high – rain in each seasons of the year. One of the most important stages of drought monitoring is to identify the indices to analysis severity – duration and frequency of drought events. This paper evaluates the Standardized Precipitation Index (SPI) on 3, 6, 12, 24 and 48- month scales using monthly precipitation totals for 10 stations in south-west basins of Iran from January 1960 to December 2000. Severity-Duration curves, as well as return periods were extracted for each station. Severity maps showed that in the east and the south of the region, drought intensity is more than other areas. The results show that when SPI index have negative sequences, drought will occur and when SPI values are -1 or less, drought occurrence is severe. These time scales explain the impact of drought to availability of water resources. Thus the reaction of soil moisture to precipitation occurs in short time while the response of underground water and stream flows are a long term processes. -
به منظور تعیین تغییراتی که در عناصر اقلیمی در طی زمان به وجود می آیند و باعث ایجاد دوره های ترسالی و خشک سالی می شوند استفاده از مدل یکی از بهترین راهکارها می باشد. در این مقاله با استفاده از مدل اسکالوگرام براساس سه عنصر جوی (مجموع بارش سالیانه، تعداد روزهای بارانی و 1370)، میزان - متوسط تبخیر و تعرق پتانسیل سالیانه) در طی یک دوره آماری 16 ساله (سال های 85 شدت خشک سالی برای منطقه زابل که در طی چند سال گذشته متحمل خشک سالی شدیدی بوده است، تعیین گردید. در طول دوره مورد بررسی، شدیدترین خشک سالی در سال 1380 و مرطوب ترین در سال 1371 به وقوع پیوسته اند. نتایج نشان می دهند که در این منطقه، همیشه کم بارش ترین سال مصادف با شدیدترین خشک سالی نمی تواند باشد و نقش عوامل دیگر نیز در این میان مؤثر خواهد بود. همچنین تبخیر و تعرق پتانسیل از مهم ترین عوامل مؤثر بر وقوع خشک سالی در منطقه مورد مطالعه می باشد.
کلید واژگان: عوامل اقلیمی, خشک سالی, ترسالی, مدل اسکالوگرام, زابلIn order to evaluate the impacts of climatic factors during the periods of the occurrence of wet and dry years, using a model is one of the best solutions. In this paper, drought severity was determined by using Scalogram model based on 3 climatic factors (annual precipitation, number of rainy days and amount of potential evapotranspiration) for Zabol region over 16-years period (1991-2006). The results showed that the most severe drought had not always occured in a year with the least precipitation. This is due to the role of other climatic factors. It is concluded that the occurrence of the most severe drought and the wettest year has been in 2001 and 1992, respectively. In addition, potential evapotranspiration is the most important factor affecting on occurrence of drought in the study area. -
حوضه های زهکشی نواحی نیمه خشک، به لحاظ حاکمیت شرایط خاص، نسبت به وقوع خشکسالی ها حساسیت زیادی را ازخود نشان می دهند. عکس العمل این حوضه ها نسبت به وقوع خشکی سطوح دامنه ها، به صورت از بین رفتن پوشش گیاهی، تشدید فرسایش آبراهه ای وخندقی و وقوع لغزش های متعدد در کنار مسیرهای جریان آب ها جلوه گر می شود. حوضه آذرشهر (واقع درمختصات جغرافیایی از''36 ̊37 تا '' 49 37 عرض شمالی و از''20 ̊44 الی ''49 45 طول شرقی) به عنوان یکی از حوضه های توده کوهستانی سهند، دراثر وقوع خشکسالی های اخیر تغییرات قابل ملاحظه ای را بر عملکرد فرآیندهای ژئومورفولوژیک و در نتیجه، در اشکال ناشی از آنها تجربه کرده است. بررسی تغییرات آب های سطحی وزیرسطحی، ویژگی های شیمیایی آب ها، داده های رسوب رودخانه ها و...، با استفاده از داده های جمع آوری شده در طی سال های آماری، حاکی از تاثیرپذیری این ویژگی ها از وقوع خشکسالی هاست. در این مقاله، به منظور تعیین میزان تغییرات ژئومورفولوژیک ناشی از وقوع خشکسالی ها در محدوده مورد مطالعه، کلیه متغیرهای مورد نیاز تحلیل وبا استفاده از تکنیک تحلیل شبکه عصبی مصنوعی بررسی گردید و نقشه نهایی نیز با به کارگیری Arc/view ترسیم شد. نتیجه حاصل از این تحلیل ها و انطباق آنها با واقعیات زمینی، حاکی از این است که بخش های مختلف حوضه ازوقوع خشکسالی های اخیرکاملا متاثر شده است، اما میزان و شدت تاثیرگذاری خشکسالی ها در پیدایش و توسعه پدیده های ژئومورفولوژیک دربخش های جنوبی، انتهای غربی وشرقی حوضه وقسمت های جنوبی بیشتر بوده است. در این بخش ها دامنه ها به شدت بر اثر وقوع خشکسالی ها آسیب دیده اند و خندق های عمیقی نیزشکل گرفته است.
کلید واژگان: خشکسالی, فرسایش خندقی, لغزش, فرسایش, حوضه آذرشهرچای, شبکه عصبی مصنوعیBecause of the presence of special properties in semi arid catchment، these areas are suitable for drought events. The responses of these areas to drought events are in the form of the disappearance of plant cover on surfaces slopes، intensive erosion or landslide occurrence on side of rivers’ course. Azarshahr catchment (situated in 37˚ 36′ to 37˚ 49′ N and 44˚ 20′ to 45˚ 49′ E) as one catchment of Sahand mountains (located at west slopes of Sahand mountain) has experienced major changes at behaviors of geomorphological processes. The result of assessment of changes of surface and subsurface water، chemical characteristics of water، rivers’ sediment data show that these properties and characteristics influence drought events. To determine drought’s geomorphological effects resultant of these events all data were analyzed applying neutral networks and the final map was obtained by use of Arc/View. The results show that the major effects of drought are present in southern، west and east of Azarshahr catchment. These parts of catchment are very suitable for the occurrence of drought. Gulling، landslides and rill erosion are outcomes of drought.Keywords: Gully erosion, Neutral networks, Semi arid area, Azarshahr catchment -
برنامه ریزی و مدیریت خشکسالی مبتنی بر شناخت خشکسالی، مشخصه های آن و گستردگی مکانی و زمانی آن است. در تحقیق حاضر شاخص بارش و تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI) دوازده ماهه در دوازده ایستگاه قدیمی حوضه زاینده رود با اعمال چهار کرنل شامل مستطیلی، مثلثی، دایره ای و گوسی با حداکثر وزن ماه پنجم برآورد گردید و تاثیر کرنل ها بر مشخصه-های خشکسالی ارزیابی شد. نتایج بررسی سری زمانی شاخص SPEI در ارتباط با چهار مشخصه خشکسالی یعنی زمان رخداد، تداوم، بزرگی و شدت خشکسالی حاکی از حساسیت بالاتر سایر کرنل ها نسبت به کرنل مستطیلی در شناسایی خشکسالی بود. کرنل مستطیلی دارای حداکثر ضریب تغییرات در هر تداوم خشکسالی است. کرنل گوسی در تداوم و بزرگی خشکسالی و کرنل دایره ای در شدت خشکسالی کمترین ضریب تغییرات را بخود اختصاص دادند. همچنین کرنل گوسی در مقایسه با سایر توابع از حساسیت بیشتری در آشکار سازی نوسانات خشکسالی برخوردار است و زودتر از سایر توابع علائم مواجهه با خشکسالی را آشکار می سازد. در مجموع نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد استفاده از اوزان یکسان و در واقع کرنل مستطیلی برای کلیه ماه های مورد استفاده در تحلیل خشکسالی می تواند منجر به بیش یا کم برآوردی پارامترهای مختلف خشکسالی گردد.
کلید واژگان: شاخص SPEI, تابع کرنل, تداوم خشکسالی, بزرگی خشکسالی, شدت خشکسالیDrought management and planning are based on recognizing drought characteristics and its spatial and temporal extent. In the present research, SPEI12 was calculated using 4 kernels including rectangular, triangular, circular and Gaussian at the 12 Zayandeh Roud watershed’s climatological stations. Four important characteristics of drought including the time of occurrence, duration, magnitude and severity were evaluated by applying the highest weight to the 5th month. It was revealed that kernels other than rectangular were more sensitive in recognizing the four drought characteristics. While the rectangular kernel showed the highest coefficient of variation (CV) in drought duration, the Gaussian kernel has the least CV in duration and magnitude and the circular kernel has the least CV in severity. Moreover, it was found that the Gaussian kernel was more successful in detecting the occurrence of drought in comparison with others. Finally, the results of this research indicated that rectangular kernel i.e. using equal weights for all months in deriving SPEI, may lead to overestimate or underestimate drought characteristics.
Keywords: SPEI, Kernel function, Drought Duration, Drought magnitude, Drought Severity -
خشکسالی از گسترده ترین و مخرب ترین بلایای طبیعی است که پیامدهای تغییر اقلیم موجب افزایش رخداد آن شده است. در این مطالعه، با استفاده از خروجی های 5 مدل از مجموعه CMIP5 پیشنهادی در گزارش پنجم هیات بین الدول تغییر اقلیم (شامل: MIROC-ESM، GFDL- ESM2M، HadGEM2-ES، CSIRO-MK3.6 و IPSL-CM5A-LR) تحت سناریوهای واداشت تابشی RCP4.5 و RCP8.5 و ریزگردانی آن ها به کمک مدل آماری LARS-WG، داده های بارش و دما برای دوره آینده (2055-2025) پیش نگری شد. سپس با استفاده از این داده ها، وضعیت خشکسالی در منطقه مطالعاتی بیرجند به کمک شاخص خشکسالی پالمر خودواسنج (SC-PDSI) طی دوره پایه (2005-1975) و آینده مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان دهنده آن است که طی سال های آینده شرایط خشکسالی نسبت به دوره پایه افزایش می یابد که این مسئله می تواند از پیامدهای وقوع تغییر اقلیم در منطقه باشد. در دوره آماری (2035- 2026) بر اساس پیش نگری مدل ها تحت هر دو سناریو و مقادیر شاخص SC-PDSI، شدت خشکسالی کشاورزی بیش از سالهای دیگر دوره آینده است. نتایج همچنین نشان می دهد ، مدل های MIROC-ESM و CSIROMK 3.6 و نیز سناریو 8.5 بیشترین تعداد سال همراه با خشکسالی را در آینده پیش نگری می کنند.
کلید واژگان: تغییر اقلیم, شاخص خشکسالی پالمر, مدل های AOGCM, LARS-WGDrought is one of the most widespread and devastating phenomenon which has been more frequent due to climate change consequences in recent decades. The aim of this study is to project the agricultural drought in Birjand station, Iran using outputs of five GCM models approved in IPPC fifth assessment report, AR5, namely MIROC-ESM, GFDL-ESM2M, HADGEM2-ES, CSIRO-MK3.6 and IPSL-CM5A-LR under RCP4.5 and RCP8.5 scenarios. The retrieved outputs were downscaled using LARS-WG statistical model for the future period (2055-2025). For monitoring the drought the Self Calibrating Palmer Drought Severity index (SC-PDSI) during the baseline (1975- 2005) and future period was used. The results indicated that occurrence of droughts during future period will increase comparing to baseline, which might be caused by climate change in the study region. Models projections under both scenario revealed that the (2026-2035) period would experience more severe drought comparing to remaining years. According to results, the highest number of drought events in future period was projected by MIROC-ESM and CSIROMK 3.6, models under RCP8.5 scenario.
Keywords: AOGCM Models, climate change, Drought, LARS-WG model, Iran
-
از آنجا که گزینه «جستجوی دقیق» غیرفعال است همه کلمات به تنهایی جستجو و سپس با الگوهای استاندارد، رتبهای بر حسب کلمات مورد نظر شما به هر نتیجه اختصاص داده شدهاست.
- نتایج بر اساس میزان ارتباط مرتب شدهاند و انتظار میرود نتایج اولیه به موضوع مورد نظر شما بیشتر نزدیک باشند. تغییر ترتیب نمایش به تاریخ در جستجوی چندکلمه چندان کاربردی نیست!
- جستجوی عادی ابزار سادهای است تا با درج هر کلمه یا عبارت، مرتبط ترین مطلب به شما نمایش دادهشود. اگر هر شرطی برای جستجوی خود در نظر دارید لازم است از جستجوی پیشرفته استفاده کنید. برای نمونه اگر به دنبال نوشتههای نویسنده خاصی هستید، یا میخواهید کلمات فقط در عنوان مطلب جستجو شود یا دوره زمانی خاصی مدنظر شماست حتما از جستجوی پیشرفته استفاده کنید تا نتایج مطلوب را ببینید.
* ممکن است برخی از فیلترهای زیر دربردارنده هیچ نتیجهای نباشند.
-
معتبرحذف فیلتر