-
انتظار بشر از دین و انتظار دین از بشر، دو چالش مهم تاریخی در باب رابطه دین و انسان بوده است. این مقاله نیز به روش تحقیق کتابخانه ای، به بسط دیدگاه آیت الله جوادی آملی می پردازد. نگارنده با استفاده از تعریف «انسان» و مطابقت حقیقت فطرت و دین حق در دیدگاه ایشان، در کنار دو معنایی که آیت الله جوادی آملی از «انتظار» ارائه می کند، معنای سومی از انتظار ارائه می دهد. بر اساس معنای سوم انتظار، فطرت الهی انسان و دین حق در عالم ماده، ظهور یک حقیقت واحد از عالم عقل بوده و با یکدیگر مساوقند؛ از همین روی، تعبیر «انتظار بشر از دین» در دنیا، همان انتظار رقیقه فطرت انسان از رقیقه دین در دنیا؛ و «انتظار دین از بشر» همان انتظار رقیقه دین از رقیقه فطرت انسان است و چون حقیقت فطرت انسان و حقیقت دین مساوقند، انتظار بشر از دین و انتظار دین از بشر، به یک حقیقت واحد برمی گردند.
کلید واژگان: انتظار, فطرت, دین, انسان, جوادی آملیThe human expectation of religion and the religion expectation of humanity are two important historical challenges in the discussion of the relation of religion and humankind. With a library research method, this article develops the viewpoint of Ayatullah Javadi Amoli. Using the definition of “humankind” and the correspondence of the factuality of the human innate nature (Fitrah) and the true religion in his point of view, the authors, along with the two meaning of expectation offered by Ayatullah Javadi Amoli, offer a third meaning of expectation. According to the third meaning of expectation, the divine innate nature of human and the true religion in the material universe are the manifestations of a single fact of the intellect universe and are the same. Thus the phrase “human expectation of religion” in this world is the same expectation of the manifested human innate nature of the manifestation of religion in the world; and the phrase “religion expectation of humankind” is the same manifested religion’s expectation of the manifested human innate nature. And because the fact of human innate nature and the fact of religion are the same, the human expectation of religion and the religion expectation of humans refer to a single fact.
Keywords: expectation, the human innate nature (Fitrah), religion, human being, Javadi Amoli -
فردریک شلایرماخر با توصیف جوهر دین به عنوان پدیده ای که حاصل معرفت- چه علمی و چه فلسفی- نیست و نیز نباید آن را در معنای اخلاقی جستجو کرد و آن را نباید حاصل هیچ استدلالی دانست، تاثیر ماندگار و تازه ای بر الهیات پروتستان نهاد. به نظر او جوهر دین در احساس دینی خاصی که احساس وابستگی مطلق است، یافت می شود. او بر این باور است فلسفه دین بی حاصلی که در «دئیزم» مطرح است و دگماهایی که کلیسا از آن خبر می دهد، در حقیقت دین نیست. دین حقیقی یعنی شهود بی واسطه وجود جمعی همه جهان کرانمند در آن وجود و به واسطه آن وجود بی کران و درک همه اشیای زمانمند در وجودی لایزال. دین حقیقی احساس و چشیدن این وجود بی کران است.
کلید واژگان: تجربه دینی, وابستگی مطلق, الهیات, شلایرماخر, دینFriedrich Scheleiermacher gave a fresh and long lasting impulse to protestant theology by identifying the essence of religion as lying not in knowledge, whether of a scientific or metaphysical kind, nor in the moral sense, or can not be found as the conclusion of an argument, but in a specifically religious emotion, the feeling of absolute dependence. He argued; Arid philosophy of religion which issued in Deism and ِDogma of the Church is not truly religion but true religion is "the immediate consciousness of the universal existence of all finite things in and through the infinite, and of all temporal things in and through the eternal". True religion is sense and taste for the infinite. -
این تحقیق با تعریف علوم انسانی توصیفی و دستوری و بیان تفاوت روش تحقیق آنها، نشان می دهد که از منظر علامه طباطبائی، ارزش ها در تعیین اهداف و جهت دهی به مسائل علوم انسانی دستوری نقشی اجتناب ناپذیر دارند. ازاین رو، برای تولید علوم انسانی دستوری سعادت آفرین، نیازمند نظام ارزشی جامع نگر و کامل دین حق هستیم و چون مسائل علوم انسانی دستوری پس از تعیین هدف و دستیابی به توصیف های لازم شکل می گیرند، رویکرد ایشان در استنباط مسائل این علوم، در سه مرحله تبیین شده است: گردآوری مبانی و توصیف های لازم؛ بیان یا دست کم در نظر داشتن اهداف دین حق در مسئله؛ تنظیم پاسخ مسئله.کلید واژگان: علوم انسانی دستوری, ارزش ها, ارزش های دین حقDefining the descriptive and prescriptive humanities and explaining the differences between the method of each discipline, the present paper shows that according to Allameh Tabatabai, the role which values play in determining the objectives and orientating the issues about the humanities is inevitable. Therefore, the development of prescriptive human sciences leading to happiness requires a comprehensive and complete value system of a true religion. As the issues of prescriptive human sciences arise after the objectives are set and necessary descriptions are given, his approach to inferring the issues of the human sciences is explained in three steps: formulating the basic principles and giving description, expressing or- at least- considering the goals of the true religion and offering the answer to the issue.Keywords: prescriptive human sciences_values_the values of a true religion
-
در این تحقیق با تعریف علوم انسانی توصیفی و دستوری و بیان تفاوت روش تحقیق آنها نشان میدهیم که از منظر علامه طباطبائی ارزشها در تعیین اهداف و جهتدهی به مسائل علوم انسانی دستوری نقشی اجتنابناپذیر خواهند داشت. ازاینرو برای تولید علوم انسانی دستوری سعادتآفرین، نیازمند نظام ارزشی جامعنگر و کامل دین حق هستیم، و ازآنجاکه مسائل علوم انسانی دستوری بعد از تعیین هدف و دستیابی به توصیفهای لازم شکل میگیرند، رویکرد ایشان در استنباط مسائل این علوم در سه مرحله تبیین شده است: 1. گردآوری مبانی و توصیفهای لازم؛ 2. بیان یا دستکم در نظر داشتن اهداف دین حق در مسئله؛ 3. تنظیم پاسخ مسئله.کلید واژگان: علوم انسانی دستوری, ارزش ها, ارزش های دین حقDefining descriptive and prescriptive human sciences and stating their differences in their respective methodologies, the present study shows that values, for Allama Tabatabai, have an inescapable role in determining the goals and directing the issues of prescriptive human sciences. Accordingly, to produce felicity-generating prescriptive human sciences, we need a comprehensive and perfect system of values from the true religion. And since the issues of prescriptive human sciences are formed after determining the goal and achieving the necessary descriptions, Allamas approach in inferring the issues of human sciences are explained in three stages: (1) collecting the necessary foundations and descriptions, (2) explaining, or at least considering, the goals of the true religion in a given issue, and (3) compiling the answer to that issue.Keywords: prescriptive human sciences, values, values of true religion
-
در باب عقل و دین و اینکه آیا میان آنها نزاع و تضادی هست یا خیر، سخن بسیار گفته شده؛ به ویژه در غرب و از دوره رنسانس تاکنون ادعا شده که میان این دو نزاع هست و این درگیری با شکست تدین به انجام رسیده و دیگر دوره عقلانیت آغاز شده است. در این مقاله، نویسنده کوشیده تا اثبات کند که اساسا میان عقل و دین، اگر هر دو حقیقی باشند، نه تنها نزاعی نیست بلکه وفاق کامل برقرار است؛ لکن اگر یکی یا هر دوی آنها غیرحقیقی باشد، آنگاه این نزاع رخ می دهد؛ مانند آنچه که در غرب میان مسیحیت تحریف شده و عقلانیت غیرحقیقی و ابزاری که در واقع تنها نام عقل دارد و بس، پدید آمد.
اما میان اسلام حقیقی که از جانب خالق آمده و عقل حقیقی، که آن هم مخلوق حق است و از جانب او برای هدایت انسان آمده، هرگز نزاعی نبوده، نیست و نخواهد بود. آیات قرآن کریم و روایات صحیح همه خبر از توافق عقل و دین می دهند و اینکه دین، کلام معقول است و عقل، ابزار فهم دین، آلت عبودیت و راه نجات و رستگاری.
کلید واژگان: عقلانیت, دین, آثار بی عقلی, تضاد دین و عقل, عقلانیت در قرآن, عقلانیت در حدیثA lot has been said about religion and rationality and the possible conflict between them. Since the Renaissance, the West has claimed that they are involved in a constant conflict, the loser of which is religion and the winner is rationality whose era has begun.The present article is an attempt to demonstrate that there is no conflict but absolute harmony between true religion and true rationality. However, if one or both of them are untrue, then conflict emerges. This applies to the conflict between the distorted Christianity and untrue rationality. On the contrary, there is no conflict between the true faith of Islam and the God-given rationality which are both sent to guide mankind to the right path. The Holy Quran and collections of correct narrations both underline the fact that there is complete harmony between religion and rationality, and that religion is based on rationality which is itself the means of understanding religion and attaining obedience, happiness and salvation.Keywords: rationality, religion, signs of irrationality, religion, rationality conflict, rationality in the Holy Quran, rationality in tradition (hadith) -
فصلنامه آیین حکمت، پیاپی 36 (تابستان 1397)، صص 213 -234مسئله کثرتگرایی دینی و حقانیت ادیان (پلورالیسم دینی) از مباحث مهم حوزه دینشناسی و فلسفه دین بوده، بحث های فراوانی درباره آن شده است. آنچه در این مقاله مدنظر است، نگاهی عقلانی و قرآنی برای تکمیل بحث، و نگاه واحد از نظر عقل و نقل به این مقوله است. حاصل نوشتار حاضر آن است که اولا، از منظر عقلی محال نیست که یک دین حق باشد و ادیان دیگر مورد قبول نباشند، ولی نجات و رستگاری در دین حق منحصر باشد. همچنین باید دانست که رفتار مسالمت آمیز با حقانیت دین خاص منافاتی ندارد و ثانیا، این امر ممکن با نگاهی قرآنی تثبیت می گردد.کلید واژگان: قرآن, کثرت گرایی دینی, حقانیت ادیان, پلورالیسم دینیAin - e - Hikmat, Volume:10 Issue: 36, 2018, PP 213 -234Religious pluralism and trueness of religions has been known as one important problem in the fields of religious studies and philosophy of religion. What meant here lies in a reasonable and Quranic consideration toward completion of the discussion and agreement between reason and religion. The study has been followed by the conclusion that it is not impossible for a religion to be true and other religions be false and salvation and happiness be limited in the true religion. And it should be, finally, stated that in spite of limitation of trueness in one religion, the followers of all religions may live in peace as explained by the language of the holy Quran.Keywords: Religious Pluralism, Trueness of Religions, Peaceful Relation
-
همواره در خصوص هر دینی این سوال مطرح است که آیا از حقانیت برخوردار است و چه معیار و ملاکی برای ارزیابی و بازشناسی دین حق از دین باطل وجود دارد؟ از جمله معیارهایی که در این زمینه مطرح است، عبارتند از: قابلیت فرجام شناسی، معیار اخلاقی، تجربه دینی، انسجام درونی، زنده بودن دین، تاریخ اعتبار الهی و مطابقت با واقع. در این مقال، به تحلیل و بررسی این معیارها می پردازیم. از جمع بین معیارها، معیار مورد قبول عبارت است از: دینی می تواند حق باشد که اولا، همه معارف و احکام عملی و دستورات اخلاقی موجود در آن دین، مطابق با واقع و نفس الامر متناسب خودش باشد. ثانیا، این مدعای ادیان که خود را راهی مورد تایید خداوند متعال برای رسیدن به کمال و سعادت معرفی می کنند، مطابق با واقع باشد؛ یعنی خداوند متعال نیز آن دین را به عنوان طریقی برای رسیدن به خود، و برنامه ای برای زندگی مورد رضایت خود مورد تایید قرار داده باشد و هنوز اراده الهی به این امر تعلق گرفته باشد که انسان ها از طریق پیروی از آن دین، به سعادت و قرب الهی نائل آیند. نکته مهم و در خور توجه این است که ادیانی برخوردار از حقانیت هستند که علاوه بر الهی بودن، اعتبار آنها سرنیامده و دچار تحریف نشده باشند، و همه آموزه های آن مطابق با واقع باشد.
کلید واژگان: حق, دین, فرجام شناسی, انسجام درونی, تجربه دینی, مطابقت با واقعEvery religion is confronted with the question that whether it has legitimacy and what are the norms and criteria for evaluating the true religion and for recognizing it from false one? Some of the criteria provided in this regard are as follows: its capacity of eschatology, moral criterion, religious experience, internal consistency, being a living religion, the duration of divine validity, and its conformity with reality. The present paper deals with these criteria. The only acceptable criterion is that a religion can be a true one if, first, all its sciences, practical injunctions, and moral decrees conform to reality and its respective objective existence' second, the claim of religions that they are the Most High God- approved path to attain perfection and happiness conforms to reality; that is, the Most High God has also approved them as a path to reach Him and as a program for life which pleases Him, and has ordained that men can achieve happiness and draw nigh to God by following these religions. Those religions whose all doctrines conform to reality, are still valid, and undistorted have legitimacy.Keywords: truth, religion, eschatology, internal consistency, religious experience, conformity with reality -
یکی از محورهای مشترک آموزه های مهدوی مبتنی بر آیه 33 سوره توبه، مسئله اتمام نور الهی و غلبه دین اسلام بر سایر ادیان است که اندیشمندان و فرزانگان شیعه و سنی در تفسیر آن اشتراکاتی دارند. اکثر مفسران شیعه و اهل سنت معتقدند منظور از لیظهره علی الدین کله، غلبه خارجی و فعلی است که تاکنون محقق نشده است. عمده تفاسیر شیعه با استناد به روایات، به ظهور مهدی اشاره نموده و سیطره دین حق را به عصر ظهور اختصاص می دهند. سدی که از تابعان است، در تفسیر آیه مذکور، رایی شبیه تفاسیر شیعی دارد و بسیاری از تفاسیر اهل سنت که چنین دیدگاهی را موجه دانسته اند، از طریق سدی این مطلب را گزارش کرده اند. اهل فن در شیعه یا سنی بودن سدی کبیر اختلاف نظر دارند. از این رو و با توجه به جایگاه علمی، تقدم تاریخی و ویژگی های دیگری که سدی دارد، تبیین دیدگاه این مفسر تابعی اهمیت به سزایی در تقریب اندیشه مهدویت میان مذاهب اسلامی دارد. لذا نوشتار پیش رو تلاش دارد با روش توصیفی _ تحلیلی، ضمن تبیین کیستی سدی، تفسیر تطبیقی آیه 33 سوره توبه را با محوریت آراء وی بررسد و از این رهگذر گامی در همگرایی و تقریب مبانی اعتقادی فریقین در عرصه مهدویت بردارد. با کاربست روش تفسیر قرآن با قرآن و دقت در معناشناسی اتمام و چرایی کاربست آن، خواهیم دانست همان گونه که نعمت در آیه اکمال به معنای ولایت الله و اتمام آن به ولایت رسول الله است، مراد از نور الهی ولایت الله و اتمام آن به برپایی حکومت الهی در سرتاسر گیتی است که با غلبه دین اسلام بر سایر ادیان در زمان ظهور حضرت مهدی به وقوع می پیوندد.کلید واژگان: امام مهدی (ع), آیه 33 سوره توبه, سدی کبیر, فریقین, اظهار دین اسلامIt is of those common Mahdavi doctrines, derived from 33rd verse of Chapter al-Towbah, that Allah shall perfect his light and the religion of Islam shall prevail over all religions. The Shiite and the Sunnite prominent exegetes have a lot in common in this respect. Most of the Shiite and the Sunnite exegetes are of the view that the verse áöíõÙúåöÑóåõ Úóáóì ÇáÏöøíäö ßõáöøåö [the true religion that He may make it prevail over all religions], signifies an objective overcome which have not been fulfilled yet. A great number of Shiite exegetes, taking recourse to the traditions, have pointed to Imam Mahdis appearance and hold that the true religion will overcome other religions exclusively in the era of Imam Mahdi [a.s]. Sudai, being one of the followers of the prophets companions, in commenting the very verse, believes what the Shiite exegeses favor most. Thus, most of the Sunnite exegetes who have found this interpretation more logical and justifiable, related this point from him. The experts hold disagreeing accounts on whether or not he belonged to a Shiite or Sunnite denomination. Due to Sudais scholarly position, his historical precedence, and his characteristics, it will be of high significance to explain his exegetical account for he can play a vital part in bringing the Islamic sects closer to Mahdavi doctrine. Therefore, the current paper, following descriptive-explanatory methods, attempts to shed light on his biography, and his exegetical account on verse 33 of Chapter al-Towbah. The writer holds that it can be a step forward in seeking proximity to the Shiite's and Sunnites fundamental principles on the issue of Imam Mahdi (a.s). The researcher applies the Quran by Quran exegetical method in explaining the meanings of perfection, its philosophy and etc. it will be unfolded that the meaning of blessing in the verse of perfection [Maidah: 3], is the divine authority and its completion means the authority of the prophet and those vested with authority among you. What is meant by divine light is the divine authority and its completion means establishment of a divine state in the whole universe. This promise, the prevail of Islam over all other religions, will be fulfilled in the era of Imam Mahdi and his appearance.Keywords: Imam Mahdi (as), verse 33 of Chapter al-Towbah, Sudai Kabir, the Shiite, the Sunnite, the prevail of Islam over all other religions
-
دین اسلام، امر به معروف و نهی از منکر را به عنوان بهترین شیوه رویارویی با مخالفان و منحرفان معرفی کرده است. اهمیت این آموزه را می توان در آیه های قرآن و یادکرد پربسامدش در روایت ها دید. هرچند عمل به این آموزه بر هر مسلمانی واجب است، برای کسانی که از مقام دینی و دنیوی بالاتری برخوردار باشند، ضرورت بیشتری ایجاب می کند. از آنجا که والاترین امر به معروف، ارشاد مردمان به دین حق و مهم ترین نهی از منکر، بازداشتن گمراهان از باورهای فاسدشان می باشد، ائمه(ع) مهم ترین وجهه همت خود را به ارائه واقعی دین خدا و هدایت گمراهان به مذهب امامیه منعطف نمودند. امام رضا(ع) نیز به مقابله و مبارزه با ادیان و فرقه های منحرف پرداختند، زمانی که اکثر فرقه ها به تئوریزه کردن عقاید و تبلیغ باورهایشان مشغول بودند. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که امام رضا(ع) با چه شیوه هایی به مقابله با فرق رفته اند؟ آیا می توان از آن ضابطه و قاعده استخراج و آن را به عنوان یک الگوی مبارزاتی تعریف کرد؟
کلید واژگان: امام رضا (ع), ادیان غیراسلامی, فرق و مذاهب اسلامی, هدایت, الگوی مبارزه و رویاروییReligion of Islam has considered enjoining the good and forbidding the evil as the best way of confrontation with opponents and deviated ones. The significance of this teaching can be easily seen in its high frequency occurrences in the holyQuran and traditions. Since the highest level of enjoining the good is guiding people to the true religion, and the most important instance of forbidding the evil is preventing those going astray from their distorted beliefs, the Shiite imams as the religious leaders have considered their foremost ambition the true presentation of the religion of Allah and guiding those gone astray to the Shiite school. While most sects werebusy theorizing their own doctrines and disseminating their own beliefs, Imam Reza started to confront distorted religions and sects. The present article is an attempt to respond to the following questions: 1. What are the methods of Imam Reza in confronting other sects?. Is it possible to derive some rules and principles from these methods using them as a paradigm of scholarly confrontation?Keywords: Imam Reza, Non Islamic religions, Islamic sects, schools of thought, guidance, paradigm of confrontation -
فصلنامه آیین حکمت، پیاپی 47 (بهار 1400)، صص 141 -164
حقیقت دین پدیده دیرپایی است که همواره پرسشهای فراوانی را در ذهن پژوهشگران موضوع دین مطرح کرده است. تاریخ پیدایش دین، خاستگاه دین، سرشت و تعریف دین، انواع دین و نیز چگونگی کارکردهای فردی و اجتماعی آن، برخی از همین ابهامهاست که خاطر فیلسوفان دین را به خود مشغول داشته است. درازدامنی این پدیده و تاملات پیرامونی آن، نگارنده را بر آن داشته تنها با تمرکز بر معنای دین حق و انواع آن از نگاه عرفانی بهویژه ابنعربی، برخی از این چالشهای موجود را پاسخ دهد؛ لذا پرسش اصلی این نوشتار آن است که معنای دین و انواع آن با تاکید بر اندیشههای ابنعربی کدام است؟ پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی نشان می دهد ابنعربی با تقسیم دین حق به تاسیسی و امضایی سه معنای تشکیکی انقیاد، جزا و عادت را در دین تاسیسی نهفته دانسته است. توجه به این سه معنا، ضمن دریافت دقیق ماهیت دین، از حقایق قرآنی بسیاری در این باره نیز پرده بر خواهد داشت. تقسیم دین به مستقیم و غیر مستقیم نیز از دیگر تقسیمات اوست.
کلید واژگان: دین, دین تاسیسی, دین امضایی, ابنعربیAin - e - Hikmat, Volume:13 Issue: 47, 2021, PP 141 -164The essence of religion is a long-standing phenomenon that has always raised many questions in the minds of researchers in the field. The history of religion, the origin of religion, the nature and definition of religion, types of religion and how it functions individually and socially, are some of the ambiguities that have occupied the minds of philosophers of religion. The longevity of this phenomenon and its surrounding reflections have made the author answer some of these existing challenges only by focusing on the meaning of the true religion and its types from the mystical point of view, especially Ibn Arabi; Therefore, the main question of this study is: what is the meaning of religion and its types with emphasis on Ibn Arabi's thought? The present study shows in a descriptive-analytical way that Ibn Arabi, by dividing the right religion into original religion and secondary religion, has considered the three skeptical meanings of submission, punishment and habit to be included in the former type of religion. Paying attention to these three meanings, while understanding the exact nature of religion, will also reveal many Qur'anic truths in this regard. The division of religion into direct and indirect is another of his divisions.
Keywords: : Religion, Founding Religion, Signature Religion, Ibn Arabi
-
از آنجا که گزینه «جستجوی دقیق» غیرفعال است همه کلمات به تنهایی جستجو و سپس با الگوهای استاندارد، رتبهای بر حسب کلمات مورد نظر شما به هر نتیجه اختصاص داده شدهاست.
- نتایج بر اساس میزان ارتباط مرتب شدهاند و انتظار میرود نتایج اولیه به موضوع مورد نظر شما بیشتر نزدیک باشند. تغییر ترتیب نمایش به تاریخ در جستجوی چندکلمه چندان کاربردی نیست!
- جستجوی عادی ابزار سادهای است تا با درج هر کلمه یا عبارت، مرتبط ترین مطلب به شما نمایش دادهشود. اگر هر شرطی برای جستجوی خود در نظر دارید لازم است از جستجوی پیشرفته استفاده کنید. برای نمونه اگر به دنبال نوشتههای نویسنده خاصی هستید، یا میخواهید کلمات فقط در عنوان مطلب جستجو شود یا دوره زمانی خاصی مدنظر شماست حتما از جستجوی پیشرفته استفاده کنید تا نتایج مطلوب را ببینید.
* ممکن است برخی از فیلترهای زیر دربردارنده هیچ نتیجهای نباشند.
-
معتبرحذف فیلتر