فهرست مطالب

فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
سال دوم شماره 1 (بهار 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/03/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • بازخوانی سنجه های سرمایه فرهنگی
    محمد رضایی، فاطمه تشویق صفحات 9-35
    موضوع این مقاله بررسی چگونگی کاربرد مفهوم سرمایه فرهنگی در تحقیقات است. از این رو، پرسش این است که چگونه مفهوم سرمایه فرهنگی در پژوهش های داخلی و خارجی سنجید ه شده است؟ و چه نسبتی از متغیرهای مختلف با سرمایه فرهنگی گزارش شده است؟ در این مقاله با تکیه بر تحقیقات خارجی و داخلی، ابتدا مفهوم سرمایه فرهنگی و ابعاد آن در آثار بوردیو بررسی و سپس ابعاد عملیاتی مفهوم سرمایه فرهنگی در پژوهش های متاخر بررسی و در نهایت کاربرد مفهوم سرمایه فرهنگی در جامعه ایرانی بررسی شده است. مرور پژوهش های خارجی نشان داده است که این مفهوم در هر دوره ای، با توجه به مقتضای زمانی و مکانی هر جامعه، توسط محققان مورد بازنگری واقع شده است. در حالی که در پژوهش های داخلی، مفهوم سرمایه فرهنگی در قالبی مشابه با تقسیم بندی بوردیویی به طور یکسان و بدون بازنگری مورد استفاده قرار گرفته است. در واقع، مرور تحقیقات نشان می دهد که در پژوهش های خارجی به زمینه های فرهنگی در سنجش سرمایه فرهنگی توجه شده است. این در حالی است که در پژوهش های تجربی داخلی، معرفت فرهنگی و بومی مورد غفلت و بی توجهی واقع شده است. معرفت فرهنگی آن دسته از اطلاعاتی هستند که از هر فردی انتظار می رود از آنها برخوردار باشد و معمولا از کشوری به کشور دیگر فرق می کند. افزون براین، پیشنهاد شده تا با توجه به اینکه ما در عصر ارتباطات و تکنولوژی قرار داریم بهتر است برخی فناوری های دیجیتالی از قبیل شبکه های اجتماعی در سنجش سرمایه فرهنگی مورد توجه قرار گیرد.
    کلیدواژگان: سنجش سرمایه فرهنگی، تحرک فرهنگی، نظریه سرمایه فرهنگی، موفقیت تحصیلی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • دعا: یک کنش اجتماعی دینی - موثر، مستمر، فراگیر(تحلیل ادبیات دعا پژوهی)
    سیدمحمود نجاتی حسینی صفحات 37-60
    از منظر جامعه شناسی دین (نگاه اجتماعی به دین) و جامعه شناسی دینی (نگاه دینی به جامعه) دعاخوانی و دعا کردن یک کنش اجتماعی دینی است، کنشی است موثر (به لحاظ اعتقاد و باور دعاکنندگان مبنی بر اثرات مثبت آن بر فرد و زندگی اش )، مستمر (به لحاظ شایع بودن و جاری شدن آن در تمام ساعات و آنات زندگی روزمره فردی و اجتماعی) و فراگیر (به جهت سریان دعا به تمامی رخ دادهای زندگی روزمره).
    در این میان، دعای دینی از جایگاه خاصی برخوردار است، بیشتر به این دلیل که محوری برای پیوند ابعاد مختلف دین داری اجتماعی را بر عهده دارد. به عبارتی، کنش اجتماعی دعاخوانی هم در خدمت تقویت باورهای دینی است، هم با شعایر اجتماعی خاصی همراه است، هم به عنوان نوعی تجربه دین داری نو شونده و روزمره با تقویت اخلاق دینی مرتبط است و هم اینکه سرشار از معارف و آگاهی های عقیدتی و معنوی است. اینها را می توان جزو شئونات کنشی دعای دینی دانست. از این لحاظ، این سوال ها پیش کشیده می شود: «فلسفه دعا چیست؟»؛ «دعای دینی معاصر حاوی چه ایده ها و مضامین کلیدی است؟»؛ در نهایت، در«دعای اسلامی و شیعی موجود چه رگه های گفتمانی می توان یافت؟»
    ما در این مقاله با این هدف و با استفاده از روش تحلیل ثانویه و تحلیل محتوا به سراغ ادبیات دعاپژوهی موجود (لاتین و فارسی) رفته ایم. برخی از یافته های اصلی ما نشان می دهد که از حیث محتوایی و شئونات ممیزه دعای دینی سه گونه دعا متصور است:الف) دعای ابراهیمی (که وجه بارز آن تجلی تعبد و تدین است)؛
    ب) دعای اسلامی (که شان ممیزه آن ایجاد ارتباط با خداوند است)؛
    پ) دعای شیعی و سرآمد آن”دعای اسلامی ابراهیمی”( که خصیصه ممتاز آن تجلی نیاز و عشق، احساس عارفانه، خود آگاهی اجتماعی و ابراز ایدئولوژی است ).
    کلیدواژگان: جامعه شناسی دعا، دعای اسلامی و شیعی، دعای یهودی مسیحی، ضد دعا، فلسفه و فرهنگ دعا، دعای دینی معاصر
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی تاثیرمشارکت اجتماعی بر مدارای اجتماعی در بین دانشجویان
    فاطمه گلابی، اکرم رضایی صفحات 61-86
    در این پژوهش به بررسی رابطه مشارکت اجتماعی با مدارای اجتماعی می پردازیم. برای بررسی مدارای اجتماعی از تقسیم بندی وگت، و برای سنجش مشارکت اجتماعی از نظریه های حوزه مشارکت استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه پیام نور مشگین شهر در استان آذربایجان شرقی (3041 نفر) را شامل بوده که با استفاده از فرمول کوکران، 307 نفر آنها به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شده اند. ابزار گرده آوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بوده است. نتایج یافته ها نشان داد که میزان مدارای اجتماعی با مشارکت اجتماعی و ابعاد سه گانه آن دارای همبستگی مستقیم معنی دار می باشد، ولی مشارکت و مدارای اجتماعی براساس وضعیت تاهل دانشجویان معنی دار نبود. در متغیرهای زمینه ای، مقطع تحصیلی تاثیر معناداری بر روی مدارای اجتماعی داشته است. در نهایت، تحلیل رگرسیون نشان داد که 8/12 درصد از تغییرات متغیر مدارای اجتماعی توسط ابعاد سه گانه مشارکت قابل تبیین است اما، بین ابعاد مشارکت اجتماعی، بعد نگرش مشارکتی تاثیر بیشتری نسبت به دو بعد دیگر بر مدارای اجتماعی دارد.
    کلیدواژگان: مدارای سیاسی، مدارای قومی، مدارای دینی، مشارکت، روحیه مشارکتی، نگرش مشارکتی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تحلیل محتوای صفحات و گروه های شبکه اجتماعی فیس بوک با نظریه حوزه عمومی هابرماس
    بهجت یزدخواستی، صمد عدلی پور، آسیه سپهری صفحات 87-110
    همراه با توسعه و گسترش ارتباطات کامپیوتری و دسترسی روزافزون مردم جوامع مختلف به اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی، کوشش های نظری بسیاری صرف یافتن الگوهای مناسب برای مطالعه اینترنت و تاثیرات سیاسی و اجتماعی آن گردید. در جریان این تلاش ها مفهوم حوزه عمومی در چارچوب نظریه هابرماس جایگاه برجسته ای یافته است. بر این اساس، از گروه ها و صفحاتی که کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی فیس بوک تشکیل داده اند، 10 مورد طبق نمونه گیری هدفمند با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مورد مطالعه قرار گرفتند.
    یافته های پژوهش حاکی از آن است که اگرچه فیس بوک در بین کاربران ایرانی منجر به افزایش دسترسی به اطلاعات شده است، اما تولید بیش از حد محتوا در نهایت منجر به چندپاره و متکثر شدن واقعیت می شود. به عبارتی ما در گروه ها و صفحات ایرانی حاضر در فیس بوک با همهمه ای مواجه هستیم که در آن کسی صدای دیگری را نمی شنود. بنابراین تولید صرف اطلاعات نمی تواند کمکی به شکل گیری حوزه عمومی سایبر نماید. همچنین اگر چه فیس بوک به مردم فرصت می دهد تا به طور برابر در گفتگو ابراز وجود کنند اما در گروه ها و صفحات ایرانی به ندرت گفتگو شکل می گیرد، حتی در مواردی که گفتگو شکل می گیرد در این گفتگوها به ندرت بحث منطقی در می گیرد و دسترسی به اجماع یا توافق غیر ممکن به نظر می رسد. در نهایت باید گفت که فیس بوک اگر چه ظرفیت هایی برای احیاء حوزه عمومی داراست اما در عمل نتوانسته به ایجاد حوزه عمومی بینجامد.
    کلیدواژگان: فضای سایبر، شبکه های اجتماعی اینترنتی، فیس بوک، حوزه عمومی، حوزه عمومی مجازی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تحصیلات و مصرف فرهنگی در شهر تهران
    عبدالحسین کلانتری، ولی الله رستمعلی زاده، اعظم نسیم افزا صفحات 111-131
    یکی از شیوه های رایج برای هویت یابی و بازنمایی خویشتن، به ویژه در دوران معاصر، مصرف فرهنگی است. غالبا افراد در مصرف فرهنگی، انواع کالاها و نمادهای ارزشمند را، نه به خاطر ارزش مادی شان بلکه به دلیل ارزش فرهنگی آنها و به منظور ایجاد تصاویری مطلوب از خویش در ذهن دیگران مصرف می کنند. در این میان، انتخاب الگوی خاصی از مصرف فرهنگی یا شیوه ها یا ترجیحات فرهنگی نیاز به منابع فرهنگی یا سرمایه فرهنگی دارد یا به تعبیری مصرف فرهنگی نیاز به منابع و سرمایه فرهنگی دارد. یکی از راه های دستیابی به منابع و سرمایه فرهنگی نیز از طریق تحصیلات و آموزش و پرورش و انباشت دانش رسمی و مشروع است. بنابراین هدف این تحقیق بررسی تفاوت های مصرف فرهنگی و الگوهای مصرف فرهنگی برحسب سطوح مختلف تحصیلات در میان شهروندان تهرانی است. سطوح مختلف تحصیلات نیز تاحدی میزان منابع و سرمایه فرهنگی افراد را نشان می دهد. این تحقیق از نوع تحلیل ثانویه است که یافته های آن از داده های جمع آوری شده شورای فرهنگ عمومی گرفته شده است. یافته ها نشان می دهد که بین سطوح مختلف تحصیلات و میزان استفاده از محصولات فرهنگی تفاوت معناداری وجود دارد. به بیانی مصرف فرهنگی در سطوح مختلف تحصیلات از تفاوت معناداری برخوردار است. همچنین یافته ها نشان می دهد که با افزایش تحصیلات میزان استفاده از محصولات فرهنگی نیز افزایش می یابد، به طوری که با افزایش تحصیلات، میزان استفاده از امکانات بصری، میزان گوش دادن به موسیقی و رفتن به سینما و تئاتر افزایش پیدا کرده است. در نهایت اینکه مصرف فرهنگی هم در سطوح و میزان های مصرف و هم در الگو یا ترجیح مصرف، در میان افراد با تحصیلات مختلف متفاوت بوده است. به طوری که می توان گفت، تحصیلات با انباشت منابع و سرمایه های فرهنگی در فرد به شکل دهی شیوه های خاصی از مصرف دست زده است.
    کلیدواژگان: مصرف فرهنگی، تحصیلات، سبک زندگی فرهنگی، سرمایه فرهنگی، شهر تهران
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • نگرش مبلغان دینی درباره پیامک و وبلاگ و میزان استفاده آنها
    سعیده محمدی، حسینعلی افخمی صفحات 133-152
    این پژوهش با هدف سنجش نگرش مبلغان دینی درباره وبلاگ، پیامک و میزان استفاده آنها از این دو فناوری انجام شده است. حوزه های ارسالی پیامک و هدف از ایجاد وبلاگ از سوی آنها نیز مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از نظریه رسانه دینی که به غایات دینی توجه دارد، استفاده شده که مراد از رسانه دینی بهره گیری از رسانه ها در جهت تحقق اهداف، غایات و آرمان های دینی است. با توجه به قابلیت این دو ابزار ارتباطی از جهت سهولت استفاده، هزینه کم، سهولت دسترسی به جمع کثیری از مخاطبان و کاربرد آنها در ترویج آموزه های دینی این پژوهش انجام شده است.
    جامعه آماری پژوهش 220 مبلغ دینی ایرانی و خارجی زن و مرد ساکن در استان قم است که براساس نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند. در این پژوهش از ابزار پرسش نامه استفاده شده و داده ها با نرم افزار علوم اجتماعی پردازش شده است. یافته های پژوهش بر نگرش مثبت مبلغان درباره کاربرد وبلاگ و پیامک در ترویج آموزه های دینی دلالت دارد. همچنین مطابق یافته ها، انگیزه اکثر مبلغان از تهیه وبلاگ در ابتدا، انتشار افکار مذهبی و در مرحله بعد، اشاعه دین و آموزه های آن در سطح جهانی است. همچنین متغیر جنسیت در نگرش درباره وبلاگ و پیامک تاثیر نداشت. بررسی متغیر سن نشان داد که هرچه سن مبلغان دینی پایین تر باشد، نگرش آنها نسبت به کارایی پیامک و استفاده از آن در زمینه موضوعات دینی مثبت تر است. همچنین مطابق یافته ها، میان مبلغانی که وبلاگ داشتند و مبلغانی که نداشتند، تفاوت نگرشی مثبت و منفی معناداری مشاهده نشد.
    کلیدواژگان: مبلغان دینی، اینترنت، نگرش، وبلاگ، پیامک
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • سودمندی گفتمان انتقادی فرکلاف در تحلیل متون انضمامی: با نگاهی به متون تولید شده رسانه ای با محوریت بحران اقتصادی و اجتماعی اخیر اروپا و آمریکا
    حمزه نوذری، غلامرضا جمشیدیها، اسماعیل غلامیپور، یوسف ایرانی صفحات 153-176
    فرکلاف ابتدا از موضعی زبان شناختی به متون انضمامی می پردازد و سپس گفتمان هایی را که متن به آنها متکی است شناسایی کرده و نحوه وابستگی آنها به نظریه های کلان اجتماعی را توضیح می دهد. هدف فرکلاف آگاهی زبانی انتقادی به مصرف کنندگان متون است. هر متنی خوانندگان را به سوی فهم خاصی از واقعیت رهنمون می سازد. شناسایی انتقادی گفتمان های مستتر در متن و آگاهی بخشی به مخاطبین در هنگام قرائت متن دل مشغولی اصلی فرکلاف است. در این مقاله با تاسی از روش فرکلاف نشان داده ایم که متون رسانه ای ایران که درحال بازنمایی واقعیت بحران اقتصادی اجتماعی اروپا و آمریکا در سال 2011 میلادی هستند متاثر از چه گفتمان ها و نظریه های کلانی هستند. این مقاله بیشتر هدف روش شناختی دارد و برای این کار تحلیل مفصل و دقیق یک متن را سرلوحه کار قرار دادیم.
    کلیدواژگان: گفتمان، رسانه، متن، بحران اقتصادی، فرکلاف
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Revisiting the Measures of Cultural Capital
    Mohammad Rezayi, Fatemeh Tashvigh Pages 9-35
    This article has tried to investigate the concept of cultural capital. Hence, the question is that how the concept of cultural capital in internal and external researches has been measured? And what proportion of different variables has reported with cultural capital concept? In this paper relying on internal and external researches, first, the concept of cultural capital and its dimensions have been investigated according to Bourdieu's works and then the operational aspects of the concept of cultural capital have been examined in contemporary researches , finally the application of this concept is studied in Iranian society. Review of external researches has shown that at each period cultural capital is measured according to circumstance of any society, this concept is revised by investigators. While the internal research, the concept of cultural capital in the same form classified into Bourdieu and has been used without revision. In fact, review researches show that in external research has been considered to cultural context of cultural capital. However, the internal research has been neglected of local knowledge and culture. Cultural knowledge of that information that anyone might have expected from them, and usually varies from one country to another. Furthermore, since we live in the age of information technology, it is proposed that in measuring of cultural capital, digital technologies such as social networking should be considered.
    Keywords: cultural capital theory, Cultural mobility, Educational attainment, Measure of cultural capital
    Abstract View Paper Original: Persian
  • To pray: a socio-religious action (Review on " pray -studies" literature)
    Seyedmahmood Nejatihoseini Pages 37-60
    Praying is a socio-religious action, either from “religious sociology” (religious looking on society) or” sociology of religion” (sociological looking on religion).This social and spiritual action has few features: it is an effective action, for its positive implication on prayer’s everyday life; it is a continued action, for it is current in all dimensions of prayer’s activities; and finally, it is an encompassing action for its sovereignty on all prayer’s life events.
    For these reasons, religious pray is an important and strategic social and cultural action, that linking among religiosity dimensions. It means that, praying action relate to religious belief, rituals, experience, knowledge as well as morals.
    Therefore, in this article we concentrate on trio key questions:1) what is the social philosophy of pray?2) what is the meanings and themes of religious pray ?;3)what is the discursive foot prints in Islamic – Shiites’ pray?.
    Then, for empirical answering to these, we use from “secondary analysis” (SA) and “content analysis” (CA) methods of pray – studies literature in English as well as Persian languages.
    Our findings show that:A) Abrahamic pray is symbol of religiosity.
    B) Islamic pray is symbol of communicate- with- ALLAH.
    C) Shiite pray is symbol of political ideology and social consciousness.
    Keywords: Islamic pray, Shiite pray, Abrahamic pray, religious pray, socio, religious action, Religious sociology, Sociology of religion
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Impact of social participation on social tolerance
    Fatemeh Golabi, Akram Rezayi Pages 61-86
    This research examines the relationship between social participation and social tolerance. To examine the social tolerance the classification of Vogt has been used and to examine the social participation, theories of participation has been studied. Population of research is all of students in Payam Noor University of Meshkinshahr (3041 people).According to Cochran formula, 307 persons have been selected as the sample. The questionnaire has been used for collecting data.
    The results showed that correlation between social tolerance and three dimensions of social participation were significant. But based on marital status, there was no relation between participation and social tolerance. In this context, education has had a significant impact on social tolerance.
    Finally, regression analysis showed that 12/8 % of social tolerance variations could be explained by three dimensions of social participation. But in dimensions of social participation, participatory attitude is more effective than other two dimensions on social tolerance.
    Keywords: Social tolerance, political tolerance, Ethical tolerance, Ethnic tolerance, Religious Tolerance, social participation, Mentality of participation, participatory attitude, participatory activity
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Content Analysis of Pages and Groups of Facebook Social Network Using Haberma's Theory of the Public Sphere
    Behjat Yazdkhasti, Samad Adlipoor, Asiyeh Sepehri Pages 87-110
    Along with improvement and expansion if computational communications and increasing access of various peoples to the Internet and virtual social networks, a lot of theoretical endeavors have been spent for studying the Internet and its political and social effects. During these attempts, the concept of public sphere in the framework of Habermas's theory has a significant status. Accordingly, among the groups and pages which Iranian users have created in Facebook, 10 cases were investigated according to purposive sampling using qualitative content analysis.
    The findings of the present study indicate that although using Facebook among Iranian users has resulted in increasing access to information, producing too much content results in fragmentation and diversification of reality. In other words, we encounter a mess in the Iranian groups and pages available in Facebook in which the other's voice is not heard. Therefore, producing information cannot contribute to formation of the public cyber ​​sphere. Moreover, although Facebook gives this opportunity to people to equally participate in a dialogue, in Iranian pages and groups rarely a dialogue is formed, even in cases that a dialogue is formed, in these kinds of dialogues, there will be seldom a logical debate and accessing to compromising or agreement seem impossible. At last, it should be noted that however Facebook enjoys capacities for reviving public sphere, in practice it has not been able to reach to the level of a public sphere.
    Keywords: cyberspace, virtual social networks, Facebook, Public sphere, Virtual public sphere
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Education and cultural consumption in Tehran
    Abdolhosein Kalantari, Valiolah Rostamalizadeh, Azam Nasimafza Pages 111-131
    One of the common ways to identifying and representing himself, especially in the modern age, cultural consumption. Often people in cultural consumption, types of commodities and precious symbols, in order to create favorable images of themselves in the minds of others are taking.The choice of specific pattern of cultural consumption, cultural preferences or practices, the need for cultural resources or cultural capital. Thus cultural consumption needs for resources and cultural capital. One way of achieving cultural resources and cultural capital through education and informal education and knowledge accumulation.
    The aim of this study was to investigate differences in cultural consumption and cultural consumption patterns based on different levels of education among the citizens of Tehran. Different levels of education, shows of resources and cultural capital. This study is a secondary analysis.
    Results indicate that among the various levels of education and cultural consumption, there is a significant difference. The results show that with increased education, increased consumption of cultural products. So that the higher the education, the use of visual features, listening to music and going to the cinema and theater level has increased. Finally, cultural consumption levels and consumption rates and patterns varied among people with different education. So we can say, education and cultural assets in the accumulation of resources, causing formation of certain forms of cultural consumption is he.
    Keywords: culture consumption, education, cultural lifestyle, cultural capital, Tehran
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Missionarie's Attitude towards the Function and Use of Weblog and SMS
    Saeide Mohammadi, Hoseinali Afkhami Pages 133-152
    The study has investigated the missionarie's attitude towards the function of weblog and SMS, and also the amount of using them. The fields of sending SMS and also the aim of creating the weblog have been studied too. For this purpose, the concept of religious media has been used for the meaning of using media to achieve religious goals and ideals. These two media have been chosen for their ease of use, low cost, easy access to a large number of audiences and using them in propagating religious concepts.
    The population is 220 Iranian and foreign missionaries, men and women, living in Qom, which are selected on random sampling. The questionnaire technique has been used in this paper and the data is processed by social science software. The results show that the missionaries have a positive attitude towards the function of weblog and SMS in propagating religious concepts. The survey shows that most missionaries create weblog with the purpose of disseminating religious ideas; then propagating it globally. Indeed, the gender did not influence on their attitude towards weblog and SMS. The evaluation of age shows that younger missionaries have more positive attitude towards the function of weblog and SMS. According to findings, there is no meaningful positive and negative difference among those having and not having weblog.
    Keywords: Missionaries, Internet, attitude, weblog, SMS
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The usefulness of critical discourse according to Fairclough in analyzing the concrete texts: the analysis of media text focusing on current social and economic crisis in Europe and the U.S
    Hamzeh Nozari, Ghalamreza Jamshidiha, Esmaeil Gholamipoor, Uosef Irani Pages 153-176
    First, Fairclough has considered the concrete texts in a linguistic position, then identified discourses which is based on the text and finally describe their dependency to micro social theories. His purpose has been to aware consumer of media texts in critical language. Every text leads readers towards an understanding of certain facts. The main concern of Fairclough has been the identification of critical discourse and knowledge implicit in the text of the audience when reading the texts.
    In this paper following the Fairclough method of media texts we have indicated that what kind of discourse or macro-theory have influenced Iranian text which represent real progress in social and economic crisis in Europe and the United States in 2011. The purpose of this paper is a methodology, for this case the accurate and detailed analysis of the text has been studied.
    Keywords: Discourse, media, text, Economic Crisis, Fairclough
    Abstract View Paper Original: Persian