فهرست مطالب

مطالعات راهبردی - سال نوزدهم شماره 2 (پیاپی 72، تابستان 1395)

فصلنامه مطالعات راهبردی
سال نوزدهم شماره 2 (پیاپی 72، تابستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/05/27
  • تعداد عناوین: 8
|
  • توافق هسته ای؛ برآوردی متن محور
    مهدی شاپوری* صفحات 7-30
    متن توافق هسته‏ ای، منافع جمهوری اسلامی ایران را در سطح بالایی تامین می‏کند و با توجه به زمینه و شرایط شکل‏گیری این توافق و اهداف و نیات طرفین آن، این مسئله برای کشورمان اهمیت استراتژیک دارد. طبق این توافق، ایران تمام تاسیسات و عناصر کلیدی برنامه هسته‏ای خود را در مقابل پذیرش برخی محدودیت‏های موقتی و سازوکارهای نظارتی غیرویژه حفظ می‏کند. تحریم‏های مرتبط با موضوع هسته‏ای برداشته می‏شود و حتی تحریم‏های غیرهسته‏ای قطعنامه های شورای امنیت در زمینه های تسلیحاتی و موشکی علیه ایران نیز طی 5 و 8 سال از زمان پذیرش برجام لغو خواهند شد. البته، اینکه در فرآیند اجرای توافق هسته‏ای، این دستاوردها تا چه اندازه به منافع عینی و ملموس تبدیل خواهد شد، بحث دیگری است.
    کلیدواژگان: برنامه هسته ای ایران، توافق هسته ای، برجام، متن، دستاوردها
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • سرمایه اجتماعی ایرانیان در آئینه مذاکرات هسته ای و برجام
    سعید صادقی جقه* صفحات 31-52
    نوشتار حاضر، برجام را از منظر سرمایه اجتماعی مورد بررسی قرار می‏دهد. در این راستا، تلاش خواهد شد از رویدادها و روندهای مشاهده‏شده در جامعه ایرانی در ارتباط با مذاکرات هسته‏ای و برجام، به‏مثابه شاخص‏هایی برای ترسیم وضعیت کنونی سرمایه اجتماعی در ایران بهره گرفته شود. همچنین، نقش برخی کارکردهای آشکار و پنهان مذاکرات هسته‏ای و دستیابی به برجام، سازوکار تصمیم‏گیری در داخل نظام سیاسی ایران، اعلام مواضع گروه های مرجع و نیز مشارکت شهروندان در مباحث مربوطه در تقویت یا تضعیف سرمایه اجتماعی در کشور نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
    کلیدواژگان: برجام، سرمایه اجتماعی، اعتماد نهادی، همبستگی اجتماعی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تاثیرات برجام بر تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران
    مسعود کمالی اردکانی* صفحات 53-82
    با اجرای برجام و ایجاد فضای مناسب‏تر بین المللی در مورد ایران، تحولات مثبتی در تجارب خارجی جمهوری اسلامی ایران روی داده است. به ‏نظر می‏رسد با گذشت زمان و رفع برخی محدودیت های رسمی و غیررسمی تجارت خارجی در سطوح داخلی و خارجی و افزایش تعاملات و مراودات اقتصادی ایران با کشورهای مختلف، در آینده ثمرات ملموس تری از توافق برجام در عرصه تجارت خارجی نصیب کشور خواهد شد. البته، باید به این نکته نیز توجه داشت که استفاده مفید از فرصت‏های برجام در راستای ارتقاء تجارت خارجی کشور، نیازمند عزم و اراده جدی و فراهم‏کردن شرایط و الزامات چنین فضایی است. در این میان، هم‏افزایی و اجماع داخلی بر سر برنامه های اقتصادی و تجاری کشور و تداوم و تقویت دیپلماسی اقتصادی، می‏تواند شرایط بهره‏گیری مطلوب‏تر از فرصت‏های موجود و ایجاد فرصت‏های جدید را فراهم‏تر کند.
    کلیدواژگان: برجام، تجارت خارجی، تراز تجاری، شرکای تجاری، ریسک تجاری
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تاملی بر دستاوردهای حقوقی برجام
    صالح رضایی پیش رباط* صفحات 83-106
    برجام در ازای برخی تعهدات و محدودیت ها بر فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران، حقوق و مزایایی برای آن در زمینه های هسته ای، اقتصادی، مالی، پولی و بیمه ای پیش بینی کرده است. بسته‏شدن موضوع «ابعاد احتمالی نظامی» برنامه هسته‏ای ایران، خروج کشور از فصل هفت منشور ملل متحد، لغو تحریم های بین المللی شورای امنیت، اتحادیه اروپا و ایالات متحده در ارتباط با فعالیت های هسته ای ایران، تثبیت حقوق ایران در زمینه غنی سازی هسته ای و فناوری آب سنگین و و تعیین الزامات حقوقی نرم برای تسهیل همکاری های بین المللی ایران با دولت های پیشرفته هسته ای، از جمله مهم‎‏ترین دستاوردهای حقوقی است که برجام برای کشور در پی داشته است. مقاله حاضر به بررسی و ارزیابی این دستاوردها پرداخته است.
    کلیدواژگان: برجام، شورای امنیت، آژانس بین المللی انرزی اتمی، برنامه هسته ای ایران
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مقایسه تحریم تسلیحاتی علیه ایران در قطعنامه 2231 و قطعنامه های پیش از آن
    عبدالله عابدینی* صفحات 107-130
    با تصویب قطعنامه 2231 در تاریخ 20 جولای 2015، قطعنامه های تحریمی پیشین علیه جمهوری اسلامی ایران لغو شدند. یکی از مهم ترین مباحث مطروحه در طول مذاکرات میان ایران و گروه موسوم به 1+5، موضوع تحریم های تسلیحاتی ایران بود که بر اساس قطعنامه های تحریمی علیه ایران وضع شده بود. اگرچه در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سخنی از موضوع تحریم تسلیحاتی ایران نیامده، اما شورای امنیت به ابتکار خویش برخی محدودیت های موجود در قطعنامه های پیشین را در قالب پیوست دوم قطعنامه 2231 گنجاند و با ایجاد اصلاحاتی در این محدودیت ها، تغییرات مهمی در این مورد ایجاد کرده است. تمرکز این مقاله، بر بررسی این تغییرات در مقایسه با قطعنامه های پیشین است.
    کلیدواژگان: شورای امنیت، قطعنامه 2231، تحریم تسلیحاتی، برجام
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • پیامدهای منطقه ای و بین المللی برجام؛ رویکردی استراتژیک
    رضا خلیلی* صفحات 131-158
    به‏ نظر می‏رسد رویکرد استراتژیک، که برجام را در چارچوب معادلات کلان منطقه‏ای و بین المللی مورد توجه قرار می‏دهد، بهتر می‏تواند ابعاد مختلف این توافق را مشخص کند. در این مقاله، با محور قرار‏ دادن رویکرد استراتژیک و بررسی وجوه تمایز آن با رویکردهای فنی، حقوقی، سیاسی و امنیتی، تلاش بر پاسخ به این پرسش است که برجام چه پیامدهای منطقه‏ای و بین المللی برای ایران داشته است. در پاسخ به این پرسش، این فرضیه مورد بررسی قرار می‏گیرد که برجام باعث تبدیل ایران به قدرت هژمون منطقه‏ای و افزایش نقش و منزلت آن در عرصه بین المللی شده است. این فرضیه را با تحلیل اسناد و منابع و همچنین شواهد موجود و تحلیل روندهای احتمالی آینده بین بازیگران سطوح منطقه‏ای و بین المللی مورد بررسی قرار می‏دهیم.
    کلیدواژگان: برجام، ایران، رویکرد استراتژیک، قدرت منطقه ای، منزلت بین المللی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • ((یادداشت راهبردی)) راهبرد اسرائیل در مورد برجام
    وحیده احمدی صفحات 159-162
    در طول مذاکرات هسته‏ای، رژیم صهیونیستی در راستای جلوگیری از شکل‏گیری توافق میان ایران و 1+5، تلاش‏های آشکار و پنهان گسترده‏ای انجام داد. این تلاش‏ها که در مرحله پذیرش برجام در آمریکا نیز ادامه یافت، در مجموع نه تنها به نتیجه نرسید، بلکه باعث اختلافات کم‏سابقه‏ای میان این رژیم و ایالات متحده آمریکا شد. با وجود این، اظهارات مقامات اسرائیلی و تحلیل‏های کارشناسان نشان می‏دهد رژیم صهیونیستی برجام را تهدیدی جدی برای خود می‏داند و مقابله با آن را کنار نخواهد گذاشت. در این نوشتار، ضمن اشاره به موضع و رفتار این رژیم نسبت به مذاکرات هسته‏ای و برجام، به سناریوهای محتمل برخورد آن با این توافق در آینده پرداخته می‏شود.
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • ((یادداشت راهبردی)) اهمیت روابط با «گروه ویژه اقدام مالی» در پسابرجام
    حسن عالی پور صفحات 163-166
    یکی از زمینه های گشایش اقتصادی در پسابرجام، گسترش روابط مالی و بانکی ایران با خارج است، که این نیز مستلزم فراهم‏سازی امکان تراکنش‏های پولی ضابطه‏مند و قانونی بر پایه استانداردهای جهانی است. در این راستا، همکاری با گروه ویژه اقدام مالی ضرورتی انکارناپذیر اشت. رهنمودهای گروه ویژه اقدام مالی نه به‏عنوان زنجیره‏ای از زنجیره های تعهدات ایران در پسابرجام و یا به عنوان بهانه کشورهای باختری برای همکاری نکردن با ایران، که از دید حقوقی (و نه سیاسی) بایسته هایی هستند که ایران جدا از توافق هسته‏ای و جدا از عنصر زمان، باید آن‏ها را به‏کار بگیرد. به هر حال، گشایش اقتصادی پسابرجام و برقراری پیوند عادی مالی و بانکی ایران با دیگر کشورها و نیز انجام سرمایه‏گذاری خارجی در ایران، همگی در گرو پاسداشت قواعد و استانداردهای جهانی در زمینه روابط مالی و بانکی است.
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • The Impacts of the JCPOA on Iran's Foreign Trade
    Masoud Kamali Ardakani * Pages 53-82
    With the implementation of the JCPOA and consequently the proper atmosphere about Iran, we have witnessed positive developments in Iran’s foreign trade. It is expected that after a while and with removal of sanctions and restrictions on trade and monetary transactions, the said developments and trend will continue to go on and so Iran will benefit more and more in its foreign trade. It needs to mention that optimization of these opportunities require the needed will to realization of the related aims. Accordingly, synergy and national consensus on economic plans and trade programs as well as continuous economic diplomacy can secure more desirable circumstances for Iran.
    Keywords: JCPOA, Foreign Trade, Trade Turnover, Trade Partners, Trade Risk
    Abstract View Paper Original: Persian
  • An Assessment of Legal Achievements of the JCPOA
    Saleh Rezaee Pishrabat* Pages 83-106
    The JACPOA has set some limitations and restriction on Iran’s nuclear activities while specifying some rights and privileges for Iran in nuclear, economic, financial, monetary and insurance fields for Iran. Putting an end on “possible Military dimensions”, removal of the threat of a coercive action under chapter VII of the UN Charter against Iran, termination of the nuclear related sanctions imposed by the EU and the USA, establishing the right of Iran to enjoy nuclear enrichment and heavy water technology and facilitation of its cooperation with other international partners in the field of nuclear activities are some the legal achievements that the author is discussing at this paper.
    Keywords: JCPOA, Security Council, IAEA, Iran's Nuclear Program
    Abstract View Paper Original: Persian
  • A Comparison of Iran's Military Embargo at the UNSC Resolution 2231 and Previous resolutions
    Abdollah Abedini * Pages 107-130
    With the adoption of the resolution 2231 dated 20 July 2015, all previous resolutions sanctioning Iran were terminated. One of the critical issues in these resolutions was the issue of Iran's military embargo. Although the JCPOA is not mentioning Iran's military embargo, however, the Security Council, did set some sanctions in the annex of the resolution. Of course, with some modifications these restrictions are completely different with previous ones and these new developments are discussed in this paper.
    Keywords: Security Council, Resolution 2231, Arms Embargo, JCPOA
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Regional and International Implications of the JCPOA; A Strategic Approach
    Reza Khalili * Pages 131-158
    It seems that the strategic approach that highlights the regional and international importance of the JCPOA, can better shed a light on its implications. The strategic approach has meaningful difference from other legal, political, security and technical approaches. Bearing these differences the paper intends to prove the regional and international implications of JCPOA for Iran. In this regard, the main hypothesis is that JCPOA has changed Iran into a regional power and has increased its international reputation. To prove this hypothesis the author has used a documentary way of research and based his argument on the existing facts and future trends that may affect the regional and international actors.
    Keywords: JCPOA, Strategic Approach, Iran, Regional Power, International Reputation
    Abstract View Paper Original: Persian