فهرست مطالب
ماهنامه معرفت
سال بیست و پنجم شماره 8 (پیاپی 227، آبان 1395)
- تاریخ
- تاریخ انتشار: 1395/08/14
- تعداد عناوین: 10
-
-
صفحه 5این مقاله شرحی است بر کلام امیرمومنان علی علی هالسلام در باب اوصاف شیعیان واقعی در باب شوق دیدار معبود. آن حضرت میفرمایند: اگر خداوند برای شیعیان اجل تعیین نکرده بود، پیش از آنکه مرگشان فرا رسد، از شوق دیدار خدا و پاداش و ترس از کیفر، روح آنان لحظهای در بدنشان قرار نمیگرفت.
این حالات ناشی از شدت شوق دیدار معبود و کسب رضوان الهی است. هرچند معتقدیم که بهترین و لذتبخشترین نعمتهای خداوند در بهشت وجود دارد که قرآن آنها را وعده داده است، اما چون با آنها مانوس نیستیم، لذت زودگذر و نقد حیات دنیا را با رضوان نسیه الهی عوض میکنیم.
باید با خدا و نعمتهای الهی و اهلبیت محبوب ایشان مانوس بود تا شوق دیدار آنها در ما ایجاد شود.کلیدواژگان: شوق دیدار، بهشت، عذاب مادی و معنوی - ویژه تاریخ
-
صفحه 13مطالعه راهبردهای امیرمومنان علی علی هالسلام در جنگ صفین، علاوه بر اینکه از منظر علمی به تبیین بعد سیاسی از ابعاد وجودی امیرمومنان میانجامد، از منظر کاربردی نیز ارائه راهبردهای مشخص و معین بر اساس سیاست علوی برای حل چالشهای سیاسی و نظامی در دنیای معاصر را در پی دارد. مهمترین راهبردهای امام علی علی هالسلام در جنگ صفین عبارتند از: 1. ارشاد و خیرخواهی و آگاهیبخشی به دشمن؛ 2. پرهیز از شروع جنگ؛ 3. جمع آوری اطلاعات؛ 4. استفاده از عملیات روانی؛ 5. آموزش و آرایش سپاه؛ 6. منع از دشنام به دشمن؛ 7. رعایت مردانگی در جنگ؛ 8. مصونیت سیاسی فرستادگان؛ 9. به کار بردن حیله جنگی؛ 10. زیرکی در برابر دشمن؛ 11. مقاومت در برابر دشمن و پرهیز از فرار؛ 12. رعایت حقوق بازماندگان؛ 13. پرهیز از شکنجه.
این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با هدف تبیین استراتژی امیرمومنان علی هالسلام در برخورد با مخالفان تدوین یافته است.کلیدواژگان: استراتژی، امیرمومنان علی علیه السلام، جنگ صفین، مخالف -
صفحه 29یکی از جلوه های تجلی روح قرآنی امام حسین علی هالسلام در لمحات قرآنی ایشان در نهضت عاشوراست که نشان میدهد قیام او برگرفته از منطق قرآن است و به نظر میرسد این لمحات و استنادات قرآنی امام حسین علی هالسلام دارای پیامهای گرانبهایی است که درسهای جاودانه آن برای انسانها مفید است. بنابراین، این مقاله، به روش توصیفی تحلیلی درصدد است این پیامها را تبیین و تحلیل نماید و درسهایی را که به انسانها میدهد روشن نماید. از مهمترین نتایج پژوهش حاضر این است که استناد امام حسین علی هالسلام به آیات خاصی از قرآن در موقعیتهای خاصی از نهضت عاشورا نشاندهنده پیامها و درسهایی خاص در جهت تبیین، تداوم و ماندگاری قیام ایشان است که این ماندگاری قیام ایشان، موجبات پایداری دین برای همیشه را پیریزی میکند.کلیدواژگان: امام حسین علیه السلام، روح قرآنی، قرآن، نهضت عاشورا
-
صفحه 43از اصول مشترک در سیره امامان معصوم علیهمالسلام، تامین منابع مالی در رفع احتیاجات خود و نیز شیعیان بوده است. ایشان روشهایی را برای کسب درآمد برگزیدهاند که علاوه بر اهتمام خود بر آنها، شیعیان را نیز در عمل به آن توصیه کردهاند. صناعات و حرفه هایی از قبیل کشاورزی، تجارت و بازرگانی و منابع اجتماعی مانند خمس و موقوفات و نیز منابع عمومی (شامل هدایا و نذورات و کمکهای مالی) نمونه هایی از منابع مالی و درآمدی معصومان علیهمالسلام بوده است. نوشتار حاضر با رویکرد تحلیلی توصیفی و با تکیه بر منابع تاریخی و حدیثی، کوشیده است تا با بیان روشهای تولید منابع در سیره ائمه اطهار علیهمالسلام، الگوی مناسبی برای معرفی راهکارهای تولید در جهت بهبود وضعیت مالی شیعیان و ترسیم سبک زندگی دینی، ارائه نماید.کلیدواژگان: اقتصاد اسلامی، منابع مالی امامان معصوم علیهم السلام، سبک زندگی، سیره اقتصادی
-
صفحه 55تحقیق حاضر درباره تاریخ اجتماعی اقوام و جوامع گذشته، رویکردی جدید در تاریخنگاری است که برخلاف سبک سنتی تاریخنگاری، عهدهدار کشف لایه های پنهان، بررسی سبک زندگی، ارتباطات و نوع تفکر انسانهای پیشین است. بنابراین، فهم زندگی اجتماعی مردم مبتنی به بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی آن دوره است. ازاینرو، با توجه به تحولات تاریخی قرن هفتم، این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی به وضعیت اجتماعی و سبک زندگی عوامل موثر و مولفه های تاریخ اجتماعی شیعیان ایران و عراق در نیمه اول قرن هفتم هجری میپردازد. در این دوره، در پی اتفاقات و تحولات سیاسی و اجتماعی، زندگی اجتماعی شیعیان تحت تاثیر این شرایط قرار گرفته و شیعیان برای استمرار حیات اجتماعی خود از نهادهای اجتماعی همچون نقابت، مرجعیت و آموزش و پرورش بهره بردند.کلیدواژگان: تاریخ اجتماعی، سبک زندگی، شیعه، مولفه ها، آداب و رسوم
-
صفحه 67پژوهش حاضر، عهدهدار تبیین جایگاه، ویژگی ها و نحوه زندگی اهل صفه و پاسخ به برخی از شبهات، با در نظرگرفتن آیات قرآن و گزاره های تاریخی است. برای رسیدن به این مهم، از روش گردآوری اطلاعات و شیوه اسنادی استفاده شده است.
اصحاب صفه گروهی از مسلمانان صدر اسلام بودند که در کنار مسجد پیامبر در مدینه سکونت داشتند. کار عمده آنها عبادت بود و بیشترشان از نظر مالی جزو تهیدستان بهشمار میآمدند. این گروه به واسطه تعلق خاص به انجام عبادات، ترک دنیا کرده بودند. تعداد ایشان، بر حسب مهاجرت، ازدواج و صاحب مسکن شدن متغیر بود. درباره فضیلت ایشان، روایاتی از پیامبر اکرم صلی الله علیهوآله صادر شده است. جمعی از مفسران، آیه 273 سوره «بقره» را درباره این گروه میدانند. ایشان اهل جبهه و جهاد بودند و در بیشتر جنگها رسول خدا را همراهی میکردند.کلیدواژگان: اهل صفه، اصحاب صفه، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، مدینه، مسجدالنبی، مهاجران، سوره بقره -
صفحه 77عبدالرحمنبن خلدون (بهعنوان نماینده فکری یک دوره اندیشهورزی در مغرب اسلامی) در ابتدای کتاب تاریخ «العبر»، با تاسیس علمی جدید، در مقام کشف قوانین حاکم بر اجتماعات انسانی برآمده است. در مقابل، استاد مرتضی مطهری (به عنوان نماینده فکری یک دوره اندیشهورزی در شرق اسلامی) در کتاب «فلسفه تاریخ» و برخی دیگر از آثار خویش، به صیرورت و تحول کل تاریخ انسان نظر داشته، درباره عامل، جهت، هدف، ماهیت و معیار حرکت تاریخ، به بحث پرداخته است. در کنار تفاوت این دو اندیشمند در: فاصله یا پیوند نسبت به فلسفه اسلامی، بررسی تاریخ انسانی از منظری کلی یا قوانین اجتماعی به صورت جزئی، دوری یا تکاملی دیدن تاریخ، پیروی از مذهب تسنن یا تشیع، و برخی امور دیگر؛ اما، در هر دو، این زمینه و ماهیت مشترک وجود دارد که عقلانیت مطرح شده، از سطح عقلانیت حوزه تفکر غربی، فراتر رفته، میخواهند خود را در چشمانداز شریعت ببینند و یا اینکه دستکم شریعت را در چشمانداز خود داشته باشند؛ از این زاویه است که میتوان در هر دو متفکر، به موضوع «فلسفه تاریخ اسلامی» رسید؛ منتها در اولی با گذشتن از «فلسفه ابنرشد» و در دومی با تکامل و سیر در «فلسفه صدرایی».کلیدواژگان: فلسفه تاریخ، فلسفه نظری تاریخ، قوانین (اجتماعی و تاریخی)، حرکت تاریخ، انحطاط، تکامل
-
صفحه 93این تحقیق در پی فهم ارتباط میان تشیع و اعتراض در نزد شرقشناسان است. برای انجام این تحقیق، آراء یکی از مستشرقان پرارجاع یعنی مادلونگ مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به اینکه تاکنون در این زمینه پژوهشهای چندانی صورت نگرفته است، پژوهش اسنادی حاضر از نوع شناختی و توصیفی تحلیلی، و روش گردآوری داده در این تحقیق، فیشبرداری بوده است. نتایج حاصلشده از این تحقیق حاکی از آن است که مادلونگ اگرچه مانند برخی دیگر از مستشرقان در تاکید بر نقش امام حاضر بر رویکردهای اعتراضی جامعه شیعی همسوست؛ ولی با مقدماتی متفاوت به نتیجه مذکور دست یافته است. در نظر مادلونگ، تشیع امامی حداقل از زمان امام جعفر صادق علی هالسلام دارای تاریخی پیوسته و صاحب هویت است و فقه امامی، مفاهیم پای های این مذهب مانند امامت را به خوبی مشخص نموده است. مادلونگ بر مبنای فقه شیعی و برخلاف نظر دیگر مستشرقان، بر این باور است که امام معصوم مسیر جامعه را در همه امور از جمله اعتراض تعیین مینموده و قرار گرفتن آنان حول محور امامت به واسطه این امر بوده است.کلیدواژگان: تشیع، اعتراض، شرق شناسان، مادلونگ
-
صفحه 109سیاستهای ابوالفضلبن عمید به عنوان وزیر، در عرصه های سیاسی، نظامی، فرهنگی و مذهبی، سبب ایجاد تحولاتی عظیم در گستره ساختار آلبویه گردید. ابنعمید با توجه به دارا بودن نقش مهم وزارت و صاحب دیوان، تاثیر زیادی بر تحولات این دوره گذاشت و به نوبه خود، با اقدامات مهم و کلیدی در عرصه های گوناگون، بر توسعه و تقویت جایگاه وزارت در حکومت آلبویه نیز افزود. هدف از انجام این پژوهش نشان دادن نقش و جایگاه ابنعمید در ساختار قدرت سیاسی آلبویه است. روش و چگونگی انجام این پژوهش اسنادی و با استفاده از منابع خاص آن دوره است، و ازآنجاکه این حکومت همزمان با دولتهایی همچون سامانیان، زیاریان و غزیویان بوده، بنابراین، منابع این دوران نیز کمک شایانی به این پژوهش کرده است.کلیدواژگان: آل بویه، نهاد وزارت، قدرت سیاسی، ابوالفضل بن عمید
-
الملخصصفحه 121