فهرست مطالب
فصلنامه مشکوه
پیاپی 132 (پاییز 1395)
- تاریخ انتشار: 1395/09/30
- تعداد عناوین: 9
-
-
صفحه 15بخل به عنوان یکی از صفات نکوهیده، در آیات و روایات و نیز در حوزه لغت شناسی، علم اخلاق و عرفان از دیرباز مطرح است و این علوم هر یک به نوبه خود سعی در ارائه معنایی از آن داشته اند. اگر چه مفهوم بخل در تمامی علوم دارای اصل معنایی یکسانی است، اما در تعیین مصداق معنایی آن، میان قرآن و روایات با دیگر علوم تفاوت بسیار وجود دارد. مقاله حاضر کوششی است در جهت تبیین مصادیق معنایی واژه بخل از منظر دین و سعی دارد تفاوت های مفهومی این واژه را در نگرش متون دینی با کاربرد آن در زبان عربی به تصویر بکشد که ثمره آن دستیابی به مصادیقی است که تنها از منظر دین در دایره مفهوم بخل می گنجد و فرا تر از آن، رسیدن به بار معنایی مثبتی است که بر خلاف کاربرد لغوی، تنها در مفهوم روایی بر این واژه حمل می شود و نشان می دهد که رابطه این دو حوزه در مفهوم بخل، عموم و خصوص مطلق است.کلیدواژگان: بخل در قرآن، مصادیق بخل، بخل در اخلاق، منع و امساک، شح
-
صفحه 36شفقت بر خود، مفهومی اخلاقی به معنای خیرخواهی و مهربانی با خویشتن است. وجود برخی از آموزه های دینی به ویژه در عرصه اخلاق، شبهه ناسازگاری بخشی از دین را با این اصل اخلاقی قوت میبخشد. با تحلیل این آموزه ها و از گذر ارائه تعریف کاربردی برای شفقت بر خود میتوان گفت که در تمام آموزه های اسلامی این اصل اخلاقی مورد توجه بودهاست. در تعریف کاربردی، شفقت بر خود دارای دو سطح حداقلی و حداکثری (کف و سقف) است. در سطح حداقلی، شفقت بر خود به معنای ضرر نرساندن به خویشتن است و در تعریف حداکثری به معنای فایدهرسانی به خود میباشد. نفس نیز دارای مراتب مختلفی از بدن مادی تا حقیقت ملکوتی غیر مادی را دربر میگیرد. با توجه به این معنا و اعمال اصل ترجیح اهم بر مهم و قاعده لاضرر، میتوان ناسازگاری ظاهری تمام موارد ادعایی را برطرف نمود.کلیدواژگان: شفقت، خود (نفس)، مراتب نفس، شفقت برخود، ضرر نزدن به خود، سود رسانی به خود، کرامت نفس، جهاد با نفس
-
صفحه 61در انسان ویژگی ها و استعدادهای عقلی، روحی و فطری منحصر به فردی نهادینه شده که به واسطه آن، گوهرش ملکوتی، مقامش خلیفه اللهی و جایگاهش اشرف مخلوقات گردیده است. انسان می تواند با علم صائب، تهذیب نفس و عمل صالح، به کمالات الهی و لقای پروردگار و فناء فی الله برسد و با صیرورت ذاتی از سیر قابلی فراتر رفته، به اذن خداوند، سیر فاعلی را نیز به دست آورد. در این هنگام قادر به تصرفات تکوینی در عالم ملک و ملکوت، ظاهر و باطن، دنیا وآخرت، طبیعت وماورای آن، و مدیریت کلان جهان امکان می شود. حکیم و مفسر بزرگ قرآن آیه الله جوادی آملی در چگونگی و شرایط تصرفات تکوینی انسان در عالم هستی، دیدگاه ویژهای را بیان نموده اند که کمتر فیلسوف و مفسر دینی با این صراحت به آن پرداخته است. دراین مقاله تلاش خواهیم کرد، دیدگاه های خاص ایشان را بررسی کنیم.کلیدواژگان: تصرفات تکوینی انسان، معجزه، عالم هستی، علم صائب، تزکیه نفس، عمل صالح، جوادی آملی
-
صفحه 79در آیاتی از قرآن، صفت انتقام که به ظاهر از صفات ناپسند انسانی است، به خداوند نسبت داده شده و گاه خداوند، «ذو انتقام و منتقم» خوانده شده است. انتقام در عرف عام به معنای «تلافی برای تشفی خاطر» است و در آیات و روایات، انسانها از انتقام گرفتن نهی شده اند. در این پژوهش که به روش توصیفی _ تحلیلی و با توجه به آیات و روایات و دیدگاه مفسران قرآن انجام شده است، چگونگی انتساب این صفت به خداوند متعال بررسی شده و این نتایج به دست آمد که واژه انتقام در اصل، دارای مفهوم «کیفردادن گناهکار» و نه «مقابله به مثل در کارها» است. روشن است که مجازات ستمکاران گردنکش و زورمندان ستمگر، نیکو و لازم است و عدل و حکمت الهی، چشمپوشی کردن از آن را برنمی تابد. انتقام سه گونه است: انتقام ممدوح و لازم؛ انتقام جایز؛ انتقام مذموم. مهمترین ویژگی های انتقام الهی عبارتاند از: هدفمند بودن، فراگیر بودن، سخت بودن و عدالت محور بودن. مهمترین علل انتقام الهی نیز کفر، ظلم، تکذیب، رویگردانی از آیات الهی و ایمان نیاوردن به پیامبر است.کلیدواژگان: ماهیت انتقام خداوند، علل انتقام الهی، انتقام انسان، اتنقام ممدوح، انتقام جایز، انتقام مذموم
-
صفحه 99مدخل «خانواده» در دایره المعارف قرآن لایدن، واژه خانواده در قرآن را بررسی و نگاه قرآن به خانواده و نیز جایگاه مرد، زن و فرزندان در خانواده را بیان می کند. مولف این مقاله، آونر گیلادی، به اجمال و ناقص به موارد یاد شده پرداخته و مفاهیم شبههبرانگیزی از جمله برتری مرد بر زن، اختیار مرد در تنبیه بدنی زن، مستقل نبودن زن در امور مالی خود و طلاق را مطرح کرده است.
در مقاله حاضر، ضمن بیان اشارات ناقص نویسنده مدخل، با تحلیل موارد مذکور و مراجعه به تفاسیر، شبهات مطرح شده در این مدخل مورد بررسی قرار گرفت و نگرش صحیح اسلام به این امر نشان داده شد و مشخص شد این مفاهیم به دلیل انتخاب و گزینش بخشهایی از قرآن توسط نویسنده، به شکل صحیح و کاملی ارائه نشده است، لذا برداشت درستی از این مدخل به دست نمیآید .کلیدواژگان: خانواده در قرآن، زن در قرآن، دایره المعارف لایدن، آونر گیلادی، قیمومیت مرد، تادیب زنان -
صفحه 122آیه هفت سوره شرح با اطلاق لفظ وعدم ذکر متعلقش، باعث شده که مفسران مصادیقی برای تعیین متعلق «فراغت» و «نصب» بیاورند. نگارنده ابتدا ترجمه های مختلفی را که مترجمان از آیه کرده اند ذکر کرده، سپس دیدگاه های تفسیری مفسران همراه با نقد آن ها یاد شده و در آخر صحیح ترین نظر تفسیری و تاویلی بیان شده است. روایاتی که موید دیدگاه نصب امیرالمومنین به خلافت و ولایت است، برای متعلق «فانصب» ذکرشده و هماهنگی آن با سیاق، در مقایسه با دیگر تفاسیر مفسران بیان گردیده است. در این نوشتار دو دیدگاه کلی تفسیری و تاویلی ارائه شده و هدف پژوهش علاوه بر تبیین معنای تنزیلی و ظاهری آیه شریفه و پذیرش آن، اثبات نظر تاویلی درباره آیه فإذا فرغت فانصب است که همان دیدگاه مبنی بر نصب خلافت می باشد.کلیدواژگان: سوره شرح آبه هفت، متعلق فراغت، متعلق نصب، مفسران اهل سنت و شیعه، امام علی(ع)
-
وضعیت کنونی مسلمانان چین / سخنران: دکتر سیدجلال امامصفحه 141
-
Page 15Miserliness ( bukhl ) has since early times been broached in the verses of the Qurān and traditions and also in such fields as philology, ethics, and mysticism. These fields have each, in turn, tried to present a meaning of it. Although the concept of bukhl has the same semantic principle in all disciplines, there is a big difference between the Qurān and traditions and other fields in determining its semantic evidences. The present article is an attempt in determining the semantic evidences of the word buk hl from the perspective of religion and tries to portray the conceptual differences of this word in view of religious text with its application in Arabic language, which would lead to achieving evidences that fit into the concept of bukhl only from the viewpoint of religion. Furthermore, it would arrive at a positive connotation, which, contrary to its lexical use, would attribute to this word only in its narrative concept and indicates that the relation of these two fields of the concept of bukhl is absolute generality and peculiarity.Keywords: miserliness (bukhl), evidences of bukhl, bukhl in ethics, prohibition, parsimony, avarice (shu ḥḥ)
-
Page 36Self-compassion is an ethical concept meaning benevolence and kindness to oneself. The existence of certain religious doctrines, especially in the realm of ethics, reinforces the misconception of the incompatibility of some part of religion with this ethical principle. By analyzing these doctrines and through presenting an applied definition for compassion to ones self, it can be said that this ethical principle has been of concern in all Islamic doctrines. In a practical definition, self-compassion has two minimal and maximal (bottom and top) levels. In minimal level, selfcompassion means not to sustain a loss to oneself and in maximal level, it means to benefit oneself. Inner self ( nafs ) contains different degrees from the physical body to the non-material celestial truth. With respect to this notion and by applying the principle of preferring the most important to the important‛ and the principle of no harm‛, the apparent incompatibility of all the claimed instances can be resolved.Keywords: compassion, inner self (nafs), degrees of nafs, selfcompassion, not sustaining loss to oneself, benefitting oneself, selfdignity, combat with one's inner self
-
Page 61There are exclusive rational, spiritual, and innate characteristics and capacities institutionalized in mankind, by means of which his inner nature has become heavenly, his rank has become Divine Vicegerency, and his status has turned as the most noble of all creation. With the right knowledge, man can achieve Divine excellences, meeting with the Lord, and annihilation in Allah,
purification of the soul, and pious acts; and with inner transformation go beyond receptive development and with the leave of God achieve the efficient development. At this point, he will become capable of creational powers of disposition in the terrestrial and celestial world, the inner and outer, this world and the Hereafter, the nature and the supernatural, and the macromanagement of the world of being. The great philosopher and Qurān interpreter, Ayatollah Javadi Amoli, has expressed a special perspective on how and in what condition man can exert creational powers of disposition in the world of being, which few philosophers and religious interpreters have so explicitly dealt with. In this article, we will try to examine his special perspective in this respect.Keywords: man's creational powers of disposition, miracle, world of being, the right knowledge, purification of the soul, pious act, Javadi Amoli -
Page 79In some verses of the Qurān, the attribute of revenge, which is apparently an indecent human feature, is attributed to God and sometimes God is called Vengeful ( d h ū in tiq ā m ), taker of vengeance ( muntaqim )‛. Revenge, in common parlance, means retaliation to soothe ones heart‛. Actually, in the Qurān and traditions, human beings are prohibited from taking revenge. In this research, which is carried out with a descriptive-analytical method and with respect to the verses of the Qurān, traditions, and viewpoints of the interpreters, the manner in which this trait is attributed to the Almighty God is examined and it is concluded that the word revenge originally means punishing the sinner‛ rather than requite someone in kind‛. Divine revenge is one of the negative attributes and it is obvious that the punishment of the unruly tyrants and the powerful oppressors is desirable and necessary, and the Divine justice and wisdom does not tolerate ignoring it. Revenge is of three types: the praiseworthy and necessary revenge, permissible revenge, and blameworthy revenge. The most important characteristics of Divine revenge are: purposefulness, inclusiveness, severity, and justice-oriented. The most important reasons for Divine revenge are infidelity, tyranny, repudiation, turning away from Divine signs, and not believing in the Prophet.Keywords: the nature of God's revenge, the reasons for Divine revenge, man's revenge, praiseworthy revenge, permissible revenge, blameworthy revenge
-
Page 99Family‛ entry in Leidens Encyclopedia of the Qurān examines the word family in the Qurān and explains the Qurāns view on the family and the status of man, woman, and children in family. The author of this entry, Avner Giladi, has briefly and incompletely addressed the above-mentioned issues and brought up some doubtful concepts including mens having a rank above women, husbands being allowed to punish his wife physically, a wifes not being independence in her financial affairs, and divorce. In the present article, while touching upon the incomplete references made by the author of the entry, the misconceptions brought up in this entry are examined with an analysis of the above instances and reference to the interpretations. Furthermore, the Islams true attitude toward these issues is shown and it is clarified that these concepts have not been fully and correctly presented due to the authors partial selection of the Qurān, and therefore a correct impression of this entry is not gained.Keywords: family in the Qur'?n, women in the Qur'?n, Leiden's Encyclopedia, Avner Giladi, man's guardianship, punishment of women
-
Page 122The verse seven of
Sūrat al - Shar ḥ , with the application of its wording and not mentioning its object, has caused the interpreters to give referents to determine the object of farāghat (being done) and na ṣ b (appointing). The writer has first presented different translations that are provided for the verse; then he has mentioned the exegetical viewpoints of the interpreters along with their critique; and finally, he has stated the soundest exegetical and interpretive view. The viewpoints that confirm the appointment of Amīr al-Muminīn (A.S.) to caliphate and wilāyat (guardianship) are mentioned as the object of fan ṣ ab (appoint) and its conformity to the context in comparison to the other interpretations of the interpreters is clarified. In this writing, two general exegetical and interpretive viewpoints are presented. Besides clarifying the revelatory and apparent meaning of the noble verse and accepting it, the research aims at proving the interpretive view concerning the verse, ﴾So when you are done, appoint﴿, which is the viewpoint based on the appointment of caliphate.Keywords: verse seven of Sūrat al Shar ḥ_the object of farāghat_the object of na ṣ b_Sunnīs_Shīa interpreters_na ṣ b_Imam Alī (A.S.)