نشریه مطالعات کتابداری و علم اطلاعات
سال هشتم شماره 2 (پیاپی 19، پاییز و زمستان 1395)

هدف این مقاله ارائه راهکارهای مناسب برای آینده پژوهی در حوزه فناوری های اطلاعات مورد استفاده در کتابخانه های دانشگاهی می باشد تا با بهره گیری از راهکارهای ارائه شده بتوان به شکل مطلوب و موثرتری در حوزه مورد نظر مطالعات آینده پژوهی را هدایت و اجرا نمود.
روش مورد استفاده در این پژوهش بررسی متون و روش های مورد استفاده در مطالعات آینده پژوهی می باشد.
یافته های پژوهش نشان داد که رویکردها و روش های پویش محیطی و تحلیل سوات به همراه بهره گیری از روش دلفی می تواند در این حوزه مورد استفاده قرار گیرد. همچنین می توان از روش فناوری های کلیدی به شکل مطلوب موثر بهره گرفت، ولی مطلوب ترین و موثرترین روش که می تواند در فرایند جذب فناوری در کتابخانه ها و حوزه کتابداری و اطلاع رسانی مورد استفاده قرار گیرد نقشه راه یا ره نگاشت فناوری اطلاعات است.
روش نقشه راه یا ره نگاشت فناوری اطلاعات می تواند کاربردی ترین و موثرترین روش محسوب شود و در صورت ترکیب با روش های پویش محیطی و تحلیل سوات ضریب اطمینان نتایج را به شکل موثری افزایش خواهد داد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت اشتراک دانش از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دانشگاه شهید چمران اهواز در سال تحصیلی 94- 93 صورت گرفته است..
روش پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع توصیفی است. جامعه ی پژوهش را کلیه ی 5086 نفر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال تحصیلی 94 - 1393 تشکیل داده اند که در رشته های مختلف مشغول به تحصیل بوده اند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای بوده است که براساس یافته های پژوهش پورسراجیان، اولیاء و سلطانی علی آبادی (1392) و رضایی (1392) تدوین شده بود.
نتایج به دست آمده نشان داد که از نظر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز، زیرساخت فرهنگی و تمایل دانشجویان به اشتراک دانش در این دانشگاه وجود دارد اما زیرساخت های دیگر یعنی عوامل انسانی، فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، راهبردهای مدیریتی و عوامل ساختاری – اداری دچار ضعف هستند و نیاز به تقویت دارند.
در دانشگاه شهید چمران اهواز برای پیاده سازی مدیریت دانش به طور نسبی زیرساخت های لازم وجود دارند، لیکن قبل از پیاده سازی مدیریت دانش این زیرساخت ها لازم است با برنامه ریزی منسجم و دقیق تقویت شوند.

پژوهش حاضر می کوشد وضعیت استنادی مقالات تامین اعتبار شده ایران را در سه گروه اعتبارات داخلی، خارجی و مشارکتی بررسی و با مقالات تامین اعتبار نشده مقایسه نماید.
روش پژوهش: روش پژوهش تحلیل استنادی و نمونه هدفمند پژوهش را مقالات ایرانی نمایه شده در SCI در سال های 2008-2011 تشکیل می دهد. وضعیت تامین اعتبار، به کمک فیلدهای FU (سازمان تامین کننده اعتبار) و FX (تصدیق اعتبار پژوهشی) تعیین شد. آماده سازی و سپس تحلیل داده ها به کمک نرم افزار اکسل و اس.پی.اس.اس انجام شد.
مقالات تامین اعتبار شده به لحاظ نرخ استناد شدگی و میانگین استنادی به نحو معنی داری از مقالات تامین اعتبار نشده پیش تر هستند. همچنین، وضعیت استنادی گروه مقالات تامین اعتبار شده خارجی و مشارکتی از مقالات تامین اعتبار شده داخلی بهتر است.
برتری استنادیمقالات برخوردار از اعتبارات پژوهشی، می تواند علت یا معلول جذب اعتبارات باشد. از یک سو، ممکن است اعتبارات پژوهشی، به ارتقای کیفیت تولیدات علمی و در نتیجه افزایش استناد به آنها انجامیده باشد. از سوی دیگر، احتمال دارد مقالات با کیفیت بالا در جذب اعتبار پژوهشی موفق تر باشند و این امر در جذب استناد بیشتر موثر باشد. به هر روی، با توجه اهمیت اعتبارات در ارتقای کیفی و اثرگذاری پژوهش، می توان موفقیت در جذب اعتبارات پژوهشی به ویژه از منابع خارجی را به عنوان شاخص ارزیابی پژوهشگران به کار گرفت.

این پژوهش با هدف امکان سنجی تبدیل علم به محصول و تحقق فرایند ترجمان دانش در علوم انسانی کشور با بهره گیری از نظرات پژوهشگران شاخص علوم انسانی ایران و ارائه الگوی مناسب این حوزه به انجام رسیده است.
روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع پژوهش‏های ترکیبی (متوالی – تبیینی) است که شامل دو روش کمی- کیفی و با دو جهت گیری اثباتی- تفسیری می باشد. ابزار گردآوری داده در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته و در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته می باشد. جامعه پژوهش حاضر را کلیه اعضاء هیات علمی گروه های علوم انسانی سراسر کشور از رشته های مختلف علوم انسانی تشکیل داده اند.
یافته های بخش کمی این پژوهش بر معنی داری مولفه های یکی از مدل های استاندارد جهانی ترجمان دانش یعنی منبع، محتوا، زمینه، محیط و کاربران پژوهش در علوم انسانی کشور دلالت داشت و نشان دهنده تحقق ترجمان دانش در این علوم (2/60 درصد) بود.
با تکیه بر نتایج بخش کمی که دلالت بر معنی دار بودن فرایند ترجمان دانش در علوم انسانی داشت، به وسیله رویکرد کیفی و انجام مصاحبه با پژوهشگران شاخص علوم انسانی ایران داده های حاصله کد بندی، طبقه بندی، تجزیه و تحلیل شده و یافته های بخش کیفی این پژوهش منجر به ارائه الگوی هدفمند ترجمان دانش در علوم انسانی شد.

هدف از انجام این پژوهش عبارت است از بررسی وضعیت کلی کتابخانه های تخصصی شهر مشهد از نظر اهداف و وظایف، عناصر سازمانی، مجموعه، خدمات، ساختمان و تجهیزات و منابع مالی در مقایسه با استانداردهای کتابخانه های تخصصی ایران.
این پژوهش به روش پیمایشی- تطبیقی انجام شده و داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار اکسل و تکنیک های آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
ازمیان جامعه پژوهش، کتابخانه «شرکت مهندسی مشاور طوس آب» و کتابخانه «سازمان صنعت و معدن و تجارت» به ترتیب بیشترین و کمترین درصد رعایت استانداردها را به خود اختصاص داده اند. همچنین کتابخانه های مورد بررسی، در زمینه اهداف و وظایف تقریبا 70 درصد، سازمان و مدیریت 55 درصد، نیروی انسانی 67/41 درصد، مجموعه 55/55 درصد، سازماندهی منابع 50 درصد، خدمات 59 درصد، ساختمان و تجهیزات 54 درصد، بودجه 48 درصد مطابق با استانداردهای کتابخانه های تخصصی ایران هستند.
در مجموع مشاهده شد که 5 استاندارد یعنی اهداف و وظایف، سازمان و مدیریت، مجموعه، خدمات و ساختمان و تجهیزات در کتابخانه های مورد مطالعه مراعات میشوند و تنها استانداردهای نیروی انسانی و سازماندهی مراعات نشده است. در مورد بودجه نیز نمی توان اظهار نظر قطعی کرد.

این پژوهش به منظور بررسی میزان رضایت شغلی و میزان تعهد سازمانی در بین کتابداران کتابخانه های عمومی استان یزد و رابطه ی این دو متغیر انجام شده است.
در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی استان یزد بودند که طبق آمار اداره کل کتابخانه های عمومی استان یزد، تعداد آنها 181 نفر بوده است. سعی شد همه آنها مورد مطالعه قرار گیرند یا به عبارت دیگر، سرشماری صورت گیرد ولی با توجه به عدم همکاری برخی از کتابداران، در مجموع 153 پرسشنامه تکمیل گردید. ابزار مورد استفاده در این مطالعه، پرسشنامه بوده است. اعتبار ابزار به شیوه محتوایی و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد.
تعهد سازمانی کتابدارن بیش از حد متوسط بوده ولی میزان رضایت شغلی آنها تفاوت معنی داری با متوسط نظری نداشته است. بین میانگین میزان رضایت شغلی و میزان تعهدسازمانی مردان و زنان تفاوت معنی داری وجود نداشت. بین میزان رضایت شغلی و میزان تعهدسازمانی رابطه مستقیم و معنی داری وجود داشت.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مهم ترین نقاط قوت و ضعف داخلی و هم چنین مهم ترین فرصت ها و تهدیدهای خارج از کتابخانه های دانشگاه شهید چمران اهواز و تعیین این که آیا این کتابخانه ها از قابلیت های لازم برای خصوصی سازی برخوردارند، انجام گرفت.
روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات شامل مطالعات کتابخانه ای، سیاهه وارسی، و مشاهده است. جامعه پژوهش، دربرگیرنده اعضای هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی و مدیران کتابخانه های دانشکده های دانشگاه شهید چمران اهواز بود.
نتایج نشان داد که جمع امتیازات وزنی نقاط قوت و ضعف داخلی کتابخانه های دانشگاه شهید چمران اهواز برابر با 04/4 و جمع امتیازات وزنی فرصت ها و تهدیدهای خارج از این کتابخانه ها برابر با 87/3 است که هر دو عدد از عدد معیار 5/2 بزرگ تر بود. به این ترتیب، کتابخانه های دانشگاه شهید چمران اهواز از نظر عوامل درونی دارای قوت بوده و با استفاده از فرصت های پیش رو، توان مقابله با تهدیدها را دارا هستند.
این نتایج گویای این بود که کتابخانه های دانشگاه شهید چمران اهواز از قابلیت های لازم برای واگذاری به بخش خصوصی برخوردار می باشند.