فهرست مطالب

علوم جغرافیایی - پیاپی 29 (پاییز و زمستان 1397)

نشریه علوم جغرافیایی
پیاپی 29 (پاییز و زمستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/10/30
  • تعداد عناوین: 18
|
  • صادق اصغری لفمجانی، نسیبه حسینی *، حسین زینتی صفحات 1-25
    این پژوهش با هدف بررسی و تبیین محدودیت های فراروی توانمند سازی اجتماعی روستائیان، در زمره تحقیقات کاربردی- غیرآزمایشی و بصورت میدانی صورت پذیرفته است. جامعه آماری تحقیق، شامل خانوارهای روستایی ساکن در محدوده مطالعاتی و روش نمونه گیری بصورت تصادفی ساده می باشد. حجم نمونه با توجه به تعداد خانوارها و استفاده از فرمول کوکران، 373 نفر سرپرست خانوار تعیین گردیده است. پایایی پرسشنامه خانوار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 87 درصد برآورد شده است که نشان دهنده مطلوبیت مولفه های بکار رفته در پرسشنامه می باشد. تجزیه و تحلیل اطلاعات، از طریق مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و با کمک نرم افزار Expert Choice و تحلیل های آماری و فضایی تحقیق نیز با استفاده از نرم افزارهای SPSS و ArcGIS انجام شده است. نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه موید آن است که شاخص های مرتبط با امکانات آموزشی با ضریب 1292/0، مشارکت با ضریب 1032/0 و سرمایه اجتماعی با ضریب 0588/0، تاثیرگذارترین عوامل مطرح در بروز یا تشدید محدودیت های توانمندسازی اجتماعی خانوارهای روستایی مورد مطالعه به حساب می آیند. بر مبنای نتایج یافته ها، استقرار و گسترش واحدهای آموزشی متناسب با نیاز روستائیان، برگزاری دوره های اموزشی و ارتقا مبااحث انگیزشی از مهمترین راهکارهای توانمندسازی روستائیان در ابعاد اجتماعی می باشد.
    کلیدواژگان: توانمندسازی، توسعه اجتماعی، خانوار روستایی، شهرستان نیشابور
  • رضا ابراهیمی، مهدی نارنگی فرد * صفحات 26-50
    افزایش روزافزون تقاضای انرژی در برابر کاهش منابع فراگیر انرژی به همراه پیامدهای گرمایش جهانی، اهمیت بررسی کمی نیاز گرمایشی را در دهه های آینده ضروری می سازد. بدین خاطر هدف از این پژوهش واکاوی مکانی- زمانی درجه روزهای گرمایش ماهانه و سالانه استان فارس در دهه های آینده با استفاده از داده های گردش کلی جو EH5OM می باشد. سپس با مدل ریزمقیاس نمایی، داده های میانگین دمای روزانه به تفکیک 27/0 × 27/0 درجه طول و عرض جغرافیایی که حدودا نقاطی با ابعاد 30 × 30 کیلومتر مساحت استان را پوشش می دهند تبدیل شدند. آستانه دمایی ایستگاه های استان از طریق آزمون صدک 10 و 90 درصد محاسبه و این آستانه به یاخته ها (158 یاخته) تعمیم داده شد. سرانجام میانگین ماهانه درجه روز گرمایش در ماتریسی به ابعاد 13140 × 12 محاسبه گردید. بر اساس داده های شبیه سازی شده حاصله الگوها مکانی با درجه روز گرمایش در قالب زمانی ماهانه و سالانه ترسیم و رابطه آن با ارتفاع، عرض و طول جغرافیایی محاسبه گردید. نتایج این محاسبات نشان داد که در دهه های آینده بیشترین نیاز گرمایش استان در نواحی شمالی در شهرستان های آباده و اقلید می باشد که بیشینه آن را ماه ژانویه به میزان 600 درجه روز است. کمترین میزان نیاز گرمایش نیز در نوار جنوب در شهرستان های لامرد و مهر می باشد. یافته های تحقیق نشان داد که درجه روز گرمایش در درجه اول با ارتفاع و عرض جغرافیایی تغییر می یابد و نقش طول جغرافیایی در تغییرات درجه روز گرمایش ناچیز می باشد. بدین ترتیب که رابطه بسیار قوی و مستقیم میان ارتفاع و درجه روز گرمایش در دستکم هفت ماه سال پابرجاست. که ماه نوامبر با 879/0 درصد با ضریب معنی داری 01/0 و ضریب تعیین 772/0 از بالاترین مقدار همبستگی برخوردار است.
    کلیدواژگان: نیاز گرمایشی، مدل EH5OM، مدل RegCM4، استان فارس
  • مریم بیرانوندزاده *، نوبخت سبحانی، مصطفی فلاحی خوشجی، سید دانا علی زاده صفحات 51-71
    در برنامه ریزی منطقه ای، بررسی و شناخت وضعیت سطوح مختلف جغرافیایی، قابلیت و تنگناهای آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. امروزه آگاهی از نقاط قوت و ضعف نواحی جهت ارائه طرح ها، برنامه ها و سیاست گذاری ها ضروری است. در این راستا استفاده از شاخص های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، کالبدی، بهداشتی و غیره می تواند معیاری مناسب برای تعیین جایگاه نواحی ازنظر توسعه یافتگی باشد. در این راستا پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی– تحلیلی و با بهره گیری از تکنیک های موریس و ویکور به ارزیابی و تحلیل سطوح پایداری در سکونتگاه های روستایی با تاکید بر شاخص های توسعه یافتگی در ابعاد اجتماعی- اقتصادی، کالبدی- نهادی پرداخته است. منطقه موردمطالعه، نقاط روستایی شهرستان های استان کرمانشاه می باشد. نتایج حاصل از مدل ویکور نشان می دهد که بر اساس شاخص های مختلف، رتبه و سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان کرمانشاه متفاوت بوده، به طوری که شهرستان اسلام آباد در رتبه نخست و سایر شهرستان ها بیشتر در وضعیت نیمه برخوردار و محروم هستند که 92. 9درصد را شامل می شود. از سوی دیگر بر اساس مدل موریس شهرستان های اسلام آباد، کرمانشاه، صحنه و کنگاور در رتبه نخست و سایر شهرستان ها در رده های بعدی واقع شده اند و به طورکلی در هر دو مدل شهرستان ها در وضعیت نامناسبی و بیشتر آن ها در وضعیت محروم به سر می برند که این مسئله بیانگر نوعی عدم تجانس و ناهماهنگی در سطح توسعه یافتگی این شهرستان ها می باشد.
    کلیدواژگان: توسعه، توسعه پایدار، سکونتگاه های روستایی، کرمانشاه
  • شهناز پارساجو، فاطمه ناصحی * صفحات 72-91
    تخریب محیط زیست اکثرا ناشی از استفاده بی رویه از زمین حاصل می شود. در دهه های اخیر به دنبال افزایش گردشگری در طبیعت (اکوتوریسم) و عدم توجه به توان سرزمین و ظرفیت برد مناطق مقصد گردشگری مشکلات عدیده ای برای این مناطق به وجود آمده است. مناطق حفاظت شده از جمله مقاصد گردشگری محصول می شوند که با داشتن پتانسیل بالا، صدمات فراوانی را نیز متحمل می شوند. ارزیابی توان سرزمین و پهنه بندی آن برای پذیرش گردشگر در کنار برآورد ظرفیت برد این پهنه ها می تواند کمک شایانی به مدیریت و حفظ این مناطق نماید. این روش یک راه حل پیشگیرانه در جهت توسعه پایدار به حساب می آید. در این مطالعه در راستای بررسی توسعه پایدار توریسم در مناطق حفاظت شده، اقدام به ارزیابی توان و ظرفیت برد منطقه حفاظت شده سبلان در غرب استان اردبیل گردید. بدین منظور از مدل گردشگری مخدوم برای ارزیابی توان منطقه و نیز از روش اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) برای برآورد ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر محدوده مورد نظر استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که منطقه مورد مطالعه برای هر دو طبقه گردشگری گسترده دارای توان می باشد. همچنین ظرفیت برد فیزیکی منطقه 80880 نفر در روز، ظرفیت برد واقعی برابر با 8025 نفر در روز و ظرفیت برد موثر نیز برابر با 25 نفر در روز محاسبه گردید. با مقایسه ظرفیت پایه موجود در منطقه با مقدار به دست آمده از دستورالعمل اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی می توان نتیجه گرفت که در منطقه میزان گردشگری بیشتر از ظرفیت برد مجاز می باشد. و پیشنهاد می شود برای دقیق تر نمودن روش IUCN در برآورد ضزفیت برد مناطق گردشگری از روش های دیگر مانند ارزیابی چرخه حیات (LCA) و همچنین برای واقعی نمودن برآورد ظرفیت های برد اجتمائی، اقتصادی و روانی نیز استفاده شود.
    کلیدواژگان: اکوتوریسم، ظرفیت برد، ارزیابی توان، روش IUCN، منطقه اثر طبیعی ملی سبلان
  • مهناز پروازی * صفحات 92-113
    سرزمین ایران که بر روی کمربند خشک جهان واقع است علی رغم کم آبی، پیوسته در معرض نوسانات و بی نظمی های رژیم بارش نیز قرار گرفته در این بین منطقه جنوب شرق کشور وضعیت به مراتب پیچیده تر و بغرنج تری دارد. زیرا علی رغم بارش کمتر نسبت به میانگین کشوری، قرارگیری در مجاورت یکی از خشن ترین کانونهای بیابانی دنیا، وزش بادهای شدید مشکلات و معضلات محیطی این خطه را دو چندان نموده است. لذا در این پژوهش خشکسالی ایستگاه کرمان در طی دور 51 ساله (19552005) با چهار شاخص TOPSIS، SPI ،PNPI و Z و همچنین کاربرد نرم افزار DIC جهت اجرای این چهار شاخص، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد. در روش TOPSIS، ایستگاه کرمان با 1 ترسالی،13 سال نرمال، 4 سال خشکسالی ضعیف، 17 خشکسالی متوسط و 16 خشکسالی شدید روبرو بوده است که پردوام ترین دوره های خشکسالی مربوط به سالهای 1964 تا 1971 و 1998 تا 2005 بوده است. در شاخص SPI با یک ترسالی بسیار شدید، یک ترسالی ملایم، 36 سال نزدیک به نرمال،7 خشکسالی ملایم،3 خشکسالی شدید و 2 خشکسالی بسیار شدید روبرو بوده است و طولانی ترین دور نزدیک به نرمال مربوط به سالهای 1974 تا 1984 بوده است. در شاخص PNPI 34 سال در آستانه نرمال، 6 خشکسالی ضعیف، 7 خشکسالی متوسط، یک خشکسالی شدید و 2 خشکسالی بسیار شدید رخ داده است و طولانی ترین دوره خشکسالی مربوط به 2002 تا 2005 می باشد. در شاخص z ،2 خشکسالی شدید،12 سال خشکی متوسط،10 سال مرطوب متوسط،24 سال تقریبا نرمال،3 سال مرطوب شدید بوده، طولانی ترین دوره تر سالی مربوط به دوره 1976 تا 1984 می باشد.
    کلیدواژگان: کرمان، خشکسالی، TOPSIS، SPI، PNPI وZ
  • الهه صفی جهانشاهی* ، کبری طاهری، مهدی خداداد صفحات 114-127
    کیفیت زندگی مردم در نواحی روستایی به عوامل زیادی از جمله اشتغال، درآمد مناسب، دسترسی به خدماتی مانند آموزش و بهداشت، سلامت، محیط طبیعی، امنیت و انجمن های قوی وابسته است. در همین راستا پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر کیفیت زندگی در بین روستاییان ساکن در روستای میمند از توابع شهرستان بابک پرداخته است. جامعه آماری پژوهش حاضر را، که از نوع مطالعه توصیفی- همبستگی است، سرپرستان خانوار روستای میمند تشکیل می دهند. به منظور تعیین تعداد نمونه ها با استفاده از فرمول کوکران با سطح اطمینان 95 درصد (5/0 = p&q) و احتمال خطای (07/0 =d) ، 50 سرپرست خانوار به عنوان نمونه انتخاب گردید. ابزار تحقیق از نوع پرسشنامه محقق ساخته بوده که روآیی آن با استفاده از نظرات کارشناسان و اساتید دانشگاهی و پایایی آن با انجام پیش آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (08/0) مورد تایید قرار گرفت. کلیه محاسبات آماری این پژوهش به وسیله نرم افزار SPSS انجام گرفت. در این ارتباط شاخص های کیفیت زندگی (متغیر وابسته) و میزان رضایت ساکنان روستا به عنوان متغیر های مستقل در نظر گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد: کیفیت زندگی ، واژه ای پیچیده در ارتباط با شرایط و و ضعیت جمعیت در یک ناحیه یا روستا است. در بر گیرنده ی ابعاد روانی است که شاخص هایی همچون رضایت ، شادمانی و امنیت را در بر می گیرد و در برخی موارد رضایت های اجتماعی نیز نامیده می شود توجه به مفهوم بعد ذهنی ، یکی از دیدگاه هایی است که در تحقیقات مربوط به کیفیت زندگی به کار برده می شود. این رویکرد که به رویکرد آمریکایی کیفیت زندگی معروف است در نتیجه بین همبستگی بین شاخص های اجتماعی کیفیت زندگی با میزان رضایت ساکنان روستا و مستقیمی (15/0) وجود دارد. از اینرو فرضیه تحقیق با 95% اطمینان تایید می شود.
    کلیدواژگان: شاخص های ذهنی، کیفیت زندگی روستایی، روستای میمند، شهرستان بابک
  • سیدمحمود حسینی صدیق، هلاله فهیمی، رویا پورکریم برآبادی صفحات 128-147
    آبوهوا و گردشگری از جهات مختلف با هم در ارتباط میباشند که این ارتباط از لحاظ محلی و جهانی دارای اهمیت است و اطلاعات آب و هوا مورد توجه گردشگران میباشد. در این مقاله با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری TCI به ارزیابی اقلیم گردشگری شهرهای ساحلی شمال ایران زمین)استانهای گلستان،مازندران و گیلان (، از داده های عناصر آب و هوایی مربوط به 21 ایستگاه هواشناسی اخذ و پرداخته شده است. این داده ها شامل؛ حداکثر دمای روزانه، میانگین دمای روزانه، حداقل رطوبت نسبی روزانه، میانگین رطوبت نسبی روزانه، بارش ماهانه، سرعت باد، و کل ساعات آفتابی، با طول دوره آماری مشترک از سال 1994 تا 2014 بوده است؛بعد از محاسبه شاخصها، با استفاده از تکنیک GIS با روش IDW ناحیه مطالعاتی بر مبنای فراوانی های رخداد شاخص ها پهنه بندی قرار گرفته شد. روند سالانه شاخص شهرهای ساحلی شمالی ایران نشان میدهد که در ماه اواسط و آخر فصل بهار) اردیبهشت و خرداد ماه (، ماه آخر تابستان و اول پاییز) مهرماه (به دلیل اینکه بین 75 تا 85<TCI و قرارگیری در طبقه عالی و ایده آل، بالاترین پتانسیل و بهترین شرایط اقلیم توریستی را دارند. در ادامه با توجه به نمرات شاخص، گروهبندی ایستگاه ها با اعمال روش خوشه ایسلسله مراتبی با روش ادغام وارد (Ward) انجام گرفت. نتایج نشان داد نقش ارتفاعات منجمله ایستگاه های ماسوله، آلاشت، منجیل، لاهیجان، رشت، پل سفید و مراوه تپه در افزایش نمرات شاخص، تنها در نیمه گرم سال مثبت است. نتایج حاصل از خوشه بندی ایستگاه ها نیز به دو گروه شامل ایستگاه های نواحی کم ارتفاع ساحلی و نواحی مرتفع را تفکیک نمود. بررسی مقادیر ماهانه شاخص در این دو ناحیه نشان داد بالاترین مقادیر نمرات شاخص در نواحی ساحلی و کم ارتفاع در فصل بهار و پاییز متمرکز شده و از آن میتوان به عنوان نواحی گردشگری بهاره و پاییزه یاد کرد درحالی برای ایستگاه های مرتفع تمرکز این نمرات در فصل تابستان و نواحی گردشگری تابستانه را شکل داده است.
    کلیدواژگان: TCI، گردشگری فصلی، GIS، شهرهای ساحلی شمال ایران
  • مریم خسرویان* ، غلامعباس فلاح قالهری، علیرضا انتظاری، رسول سروستانی صفحات 148-164
    روش های ریزمقیاس نمائی آماری، به منظور پیش بینی متغیرهای اقلیمی مانند دما، به دلیل اهمیت این فاکتورها، در برنامه ریزی و مدیریت محیطی کاربرد وسیعی دارند. در این پژوهش کارائی مدل ریزمقیاس نمائی آماری (SDSM) در پیش بینی پارامترهای دمائی مورد بررسی قرار گرفته است. داده های مورد استفاده در این پژوهش شامل داده های دمای کمینه، بیشینه و میانگین ایستگاه های سینوپتیک مشهد، شیراز و رامسر، داده های NCEP و داده های مدل HadCM3 (داده های نسل سوم مدل جهانی اقلیم تحت سناریو A2 و B2) برای دوره پایه (1961-1990 میلادی) می باشد. از 15 سال اول داده ها (1975 -1961) برای واسنجی و از 15 سال دوم (1990-1976) برای ارزیابی نحوه عملکرد مدل استفاده شده است. به کمک داده های HadCM3 (A2) و HadCM3 (B2) ، دما برای سه دوره (2010-2039) ، (2040-2069) و (2070-2099) پیش بینی و با دوره پایه مقایسه شده است. معیارهای آماری ارزیابی کارائی مدل مانند میانگین خطای مطلق و مجذور میانگین مربعات خطا و تحلیل نتایج خروجی مدل HadCM3، نشان داد که این مدل در منطقه خشک بیابانی سرد نسبت به مناطق نیمه خشک و خیلی مرطوب از کارائی بالاتر و دقت قابل قبولی برای پیش بینی دما برخوردار است. همچنین پیش بینی ها نشان می دهد که دما در هر سه ایستگاه برای سال های مورد نظر افزایش می یابد.
    کلیدواژگان: دما، تغییر اقلیم، پیش بینی، ریزمقیاس نمایی، SDSM
  • اسدالله دیو سالار، سید قاسم کیانژاد تجنکی* ، مهدی خداداد صفحات 165-181
  • علی داودی* ، شیرین مرادجانی صفحات 182-196
  • وحید ریاحی، ابراهیم زاهدی کلاکی ، محمد روشنعلی * صفحات 197-209
    مراکز اقامتی یکی از ارکان مهم و اساسی گردشگری محسوب میشوند که کمیت و کیفیت آنها در توسعه گردشگری یک مکان نقش زیادی دارد. شهر بهشهر به دلیل بهرهمندی از جاذبه های متنوع فرهنگی، تاریخی و طبیعی از موقعیت ممتازی از نظر جاذبه- های گردشگری در سطح جهانی برخوردار است، اما متناسب با قابلیتهای موجود نتواسته است از گردشگری بهره ببرد. با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به بررسی و تحلیل کیفی و مکانی مراکز اقامتی در شهر بهشهر پرداخته شده است. نوع تحقیق، کاربردی است و روش بررسی آن توصیفی تحلیلی میباشد. جامعه آماری، گردشگران خارجی و داخلی که در تیر و مرداد ماه 1396 در مراکز اقامتی شهر بهشهر اقامت کردهاند، مورد بررسی قرار گرفتند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران محاسبه و 384 نفر تعیین شد. اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد و سپس این داده ها به نرم افزار  SPSS انتقال و با استفاده از آزمون کای اسکوئر مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان میدهد بهبود کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی باعث جذب و توسعه گردشگری در شهر بهشهر می شود و بین کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی و میزان رضایتمندی گردشگران رابطه معناداری وجود دارد و همچنین مراکز اقامتی با توجه به نقش و کارکرد تفریحی بهشهر از توزیع مناسبی برخوردارند.
    کلیدواژگان: مراکز اقامتی، هتل، توسعه گردشگری، شهر بهشهر
  • محمد رسولی *، سیدمحمود حسینی صدیق، عادل علیزاده صفحات 210-226
    عدم وجود الگوی مناسب رفتار ترافیکی در کشور ما نتیجه عوامل مختلفی است. عمده ترین این عوامل را می توان تقدم شهرنشینی بر شهر گرایی درنتیجه سیل مهاجرت های خیل عظیم ساکنین شهرهای کوچک و روستاها به شهرهای بزرگ و مادرشهرها بعد از انجام اصلاحات اراضی و تمایل خانواده ها به استفاده روزافزون از اتومبیل شخصی دانست. بیان صفات و ویژگی های فرهنگی نامطلوبی که باعث پیدایی و گسترش وضعیت نابسامان ترافیکی کشور می شود. در تحقیق حاضر سعی شده است به تحلیل و بررسی وضعیت ترافیک شهر اصفهان از دید فرهنگ سازی ترافیک پرداخته شود، با هدف شناخت وضع موجود مسایل فرهنگی ترافیک و همچنین شناخت آسیب های ناشی از فرهنگ ترافیک، برای این منظور برای گردآوری اطلاعات از طراحی پرسشنامه بهره گرفته شده که با استفاده از روش نمونه گیری کوکران حجم نمونه 322 عدد تعیین شد و در ادامه کار پرسشنامه ها در محدوده مورد مطالعه تکمیل شدند. حجم نمونه برای پرسشنامه دوم برابر 200 عدد تعیین گردید. برای ارائه راهبردها نظرسنجی از 30 نفر از متخصصان مرکز حمل و نقل و ترافیک شهر اصفهان به عمل آمده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که سطح فرهنگ ترافیک شهروندان نامناسب بوده است. برداشتهای میدانی و پرسشنامه ها ی که در دو سری تهیه شده، نشان میدهند که در سری اول حدود 29 درصد و در سری دوم 31 درصد شهروندان در سطح بالای فرهنگ ترافیک قرار دارند. در نهایت با توجه به یافته های تحقیق راهکاری های پیشنهادی ارائه گردیده شده است.
    کلیدواژگان: فرهنگ، کلانشهرها، ترافیک، مدیریت
  • برومند صلاحی، ابراهیم ابراهیمی تبار، محمد روشنعلی *، هانیه امیدزاده صفحات 227-240
    رگبارها از جمله مخاطرات طبیعی اند که آگاهی از چگونگی وقوع و میزان اثرات آن کمک بسزایی در کاهش آسیب های احتمالی محیطی می نماید. پژوهش حاضر به منظور شناخت، قانونمند کردن و پیش بینی رگبارها صورت گرفته است. هدف از این پژوهش، مطالعه سینوپتیکی بارش رگباری 132 میلیمتری مورخ 1391/7/22 شهرستان بهشهر میباشد. به همین منظور برای دستیابی به این هدف، از نقشه های سینوپتیکی روزانهی سازمان هواشناسی کشور در تراز 500 هکتوپاسکال شامل، ارتفاع ژئوپتانسیل، سطح دریا، امگا، رطوبت نسبی و رطوبت ویژه یرای روزهای 21, 22 مهر ماه 1391 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که توده هواهای موثر در ریزش بارش رگباری شهرستان بهشهر، سامانه کم فشار و پرفشار مهاجر اروپایی و ناوه های وارده از غرب و جنوب غرب منطقه ایران میباشند. بنابراین شرایط سینوپتیکی لازم برای ایجاد بارشهای رگباری منطقه ی مورد مطالعه که شامل، فرارفت هوای سرد روی دریای خزر به وسیله سامانهی پرفشار مهاجر اروپایی و صعود توده هوای گرم و مرطوب به وسیله کم فشار مهاجر اروپایی و همرفت گرم و مرطوب از غرب و جنوب غرب به وسیلهی ناوه ها وجود دارد.
    کلیدواژگان: بارش رگباری، تحلیل همدیدی و سینوپتیکی، شهرستان بهشهر
  • محسن شایان *، آسیه حسنی نژاد صفحات 241-259
  • سجاد عموزاد خلیلی *، مهدی خداداد صفحات 260-279
    فضاهای شهری باید توان و قابلیت پذیرش تمام جامعه را داشته باشند و بتوانند محیطی امن و به دور از ترس و نگرانی را برای استفاده کنندگان خود فراهم کنند. حضور زنان در جامعه از یک سو می تواند سبب پیشرفت در زندگی شخصی آنها و در نتیجه در روند جامعه شود، اما از سوی دیگر مشکلات نظیر احساس ناامنی آنها را در پی خواهد داشت. در این پژوهش با استفاده روش توصیفی و تحلیلی به ارزیابی شرایط امنیت زنان در شهرستان بهشهر از بعد زیست پذیری این شهرستان پرداخته شده است. طبق یافته های تحقیق بر حسب طبقات ارزیابی پایداری پرسکات آلن، وضعیت امنیت زنان در شهرستان بهشهر با امتیاز 0/416 در سطح پایداری متوسط (0/41-0/6) قرار دارد. همچنین با توجه به اینکه میزان خطای آلفای به دست آمده برای متغیرها (ابعاد کالبدی =0/016 و ابعاد اجتماعی =0/006) کمتر از خطای قابل قبول یعنی 0/05 محاسبه شده، می توان استدلال کرد همبستگی مستقیم بین دو متغیر است؛ و با توجه به اینکه خطای آلفای شاخص امنیت (0/024) کمتر از (0/05) محاسبه شد، بنابراین بین دو متغیر مورد مطالعه و شاخص امنیت در شهرستان بهشهر هم رابطه مستقیم وجود دارد. همچنین بالاتریت احساس امنیت زنان در بین مولفه های مورد مطالعه، مولفهی تنها بودن در روز در خانه میباشد. فضاهای تاریک و حاشیه خیابانهای نیمه متروکه ناامنترین و عبور از خیابان با حضور پلیس امنترین مکان برای زنان است.
    کلیدواژگان: زیست پذیری، امنیت، زنان، شهرستان بهشهر
  • محمدرضا مرتضوی* ، ابوالفضل بهنیافر، هادی قنبرزاده صفحات 280-290
  • نبی مراد پور* ، احمد پوراحمد، حسین حاتمی نژاد صفحات 291-308
    پیاده و پیادهروها به عنوان دو عنصر پویایی و پایایی در فضای شهر، جزء لاینفک زندگی شهری به شمار میآیند و به عنوان یک فعالیت مفرح ولذت بخش، سهم قالب توجهی از اوقات شهروندان در شهرهای مختلف را در بر میگیرد. توجه بیش از حد به نیازهای حرکت سواره و غفلت از حفظ و ساماندهی فضای پیاده و پیادهرو از عمده نقایص شهرسازی به شمار میآید، که سبب کاهش کیفیت محیط شهری و افول ارزشهای اجتماعی، فرهنگی و بصری در فضاهای شهری میگردد. این پژوهش قصد دارد به بررسی ارتباط بین ابعاد کالبدی فضایی و توسعه پیادهروی در شهر تهران بپردازد. به دلیل خرد بودن سطح موضوع مورد بررسی و کلان بودن سطح موضع، نگارندگان را بر آن داشت تا محله امیرآباد (واقع در ناحیه 4 منطقه شش شهرداری تهران) و دانشگاه تهران (واقع در ناحیه 2 منطقه شش شهرداری تهران) را به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب کنند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی و پیمایشی است و از ابزار پرسشنامه محقق ساخته برای کسب نظر شهروندان استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را، کلیه ساکنان محلات امیرآباد و دانشگاه تهران تشکیل میدهند، که به صورت تصادفی با استفاده از فرمول کوکران 380 نمونه انتخاب شده است. نگارندگان برای دقیق تر شدن نتایج تحقیق، حجم نمونه را به 400 نفر افزایش داده اند. برای تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS21 استفاده شده است. نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین ابعاد کالبدی فضایی و توسعه پیادهروی در رابطه وجود دارد. اما شدت و ضعف این رابطه در شاخصهای مختلف متفاوت میباشد. همچنین نتایج آزمون فریدمن نشاندهنده این است که در بین ابعاد کالبدی شاخص دسترسی و در بین ابعاد فضایی شاخص امنیت بیشترین اهمیت را در توسعه پیادهروی شهر تهران دارند.
    کلیدواژگان: پیاده روی، پیاده مداری، ابعاد کالبدی - فضایی، محلات امیرآباد و دانشگاه تهران
  • حسن هوشیار *، بایزید شریفی صفحات 309-329
    توسعه سریع و شتابان شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه و تمرکز روز افزون جمعیت و فعالیتها در برخی از مناطق، توازن و تعادل منطقهای را برهم زده است. چنین ویژگی را میتوان معلول سیاستهای رشد قطبی شدن دانست که در نتیجه آن بخش عمده ای از امکانات کشور در یک یا چند منطقه متمرکز و سایر مناطق از فرآیند توسعه باز میمانند. برای ایجاد تعادل مکانی و نظم فضایی، علم برنامهریزی منطقهای مطرح و هدف آن رفع نابرابری های منطقهای و ناحی های میباشد. در همین راستا هدف اصلی این پژوهش سنجش درجه توسعهیافتگی شهرستانهای منطقه آذربایجان براساس شاخصهای توسعه به منظور دستیابی به میزان و علل نابرابری های منطقهای همراه با ارائه راهکارهایی برای کاهش عدم توسعه یافتگی نواحی میباشد. این تحقیق با استفاده از روش های توصیفی_ تحلیلی انجام گرفته و رویکرد حاکم بر آن از نوع کاربردی میباشد. داده های تحقیق از سالنامه آماری استانهای اردبیل، آذربایجان غربی و شرقی در سال 1390 جمع آوری شده و با استفاده از نرم افزارهای GIS و SPSS و همچنین روش های تاپسیس، تحلیل خوشهای و ضریب همبستگی اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. نتایج تحقیق نشان میدهد؛ توزیع فضایی توسعه در سطح شهرستانهای منطقه آذربایجان نابرابر است. و مراکز استانها در سطح اول توسعه در منطقه قرار دارند. در بعد جمعیتی نیز همبستگی بالایی بین تراکم جمعیت و میزان توسعه یافتگی شهرستانهای منطقه دیده میشود.
    کلیدواژگان: سطح توسعه یافتگی، منطقه آذربایجان، نابرابری فضایی، مدل تاپسیس (TOPSIS)
|
  • Nasibe Hosseini * Pages 1-25
    Achieving the goals of sustainable development, especially sustainable rural development, required to empowerment of rural households in different dimensions. Therefore in this study has attempted to investigate the most important constraints and limitations of rural households in the Central and Zeberkhan Districts of Nishapur County. This was a descriptive-analytic documentary field research. The field studies were performed through completing village and household questionnaires as well as related forms to field observations. The reliability of the household questionnaire was confirmed by Cronbach’s alpha (87%). The rural households in the study region formed the statistical population of the research. A sample size of 373 household legal guardians was determined considering the number of households and using Cochran’s formula. Data analysis was performed using the Analytic Hierarchy Process (AHP) technique and Expert Choice. Statistical and spatial analyses were carried out employing SPSS and ArcGIS. The findings suggested that there were enormous or extremely enormous barriers and limitations to the social empowerment of 17.43% of the studied households. On the other hand, The results of one-way variance analysis confirms that indicators related to educational facilities by coefficient of 0.1292, partnership by coefficient of 0.1032 and social capital by coefficient of 0.0588, are considered the most influential factors in the onset or exacerbation of social empowerment constraints and limitations of studied rural households.
    Keywords: Empowerment, Social development, Rural family, Neyshabur County
  • Mahdi Narangifard * Pages 26-50
    Increasing demand for energy in the widespread energy resource depletion along with the consequences of global warming, the importance of quantitative heating needs in the coming decades makes it essential. To get this aim, simulated daily temperature data were drawn from general circulation of the atmosphere database EH5OM. Then, through Downscaling model, average data of daily temperature with separation 0/27˟0/27 geographical length and width degrees that covered approximately dimensions with 30˟30 kilometers of province land were down scaled in a period of time (2015-2050). After that, Temperature threshold of each cell was counted through percentile, 10 and 90, and this threshold was extended to some cells (158 cells). Finally, monthly average of heating day degree was counted in a matrix with dimensions of 12˟13140. According to simulated data of models, a place with heating day in a monthly and yearly temporal frame was drawn and its relationship with geographical height, width and length was investigated. The result showed that in the future decades, especially in February and May, Northern half of province heating need will have a great reduction in comparison to previous periods which leads to get warmer winter and spring in northern half of province. The most heating need in both periods is in northern areas in Abadeh and Eghlid in which its highest is in January with the amount of 600 degrees per day. Furthermore, the least changes belong to fall that approximately in each period with regard to the range of heating has the same amount. Analyses also showed that degree of heating day at least in seven months is stable in the future. November month has the highest amount of correlation with meaningful factor of 0.01.
    Keywords: Heating needs, Model EH5OM, Model RegCM4, Fars province
  • Maryam Beyranvand * Pages 51-71
    In regional planning, study and understanding of the various geographical levels, capacity constraints and is of special importance.The areas to be aware of the strengths and weaknesses of proposed plans, programs and policies is essential. In this context, the index of economic, social, cultural, physical, health, etc. can be a criterion for determining the position of regions in terms of development. In this context, the present study is based on cross – sectional And utilizes techniques to evaluate and analyze vikor Morris and stable levels in rural settlements with emphasis on the development of indicators of socio-economic, physical - has been institutionalized. Area studied is a rural city of Kermanshah. vikor model results show that based on various criteria, rank and level of development varies from city-of Kermanshah, As the city of Islamabad and other cities in the top half and have denied that 92.9% of the total. On the other hand, based on Maurice city of Islamabad, Kermanshah, and Kangavar sahneh in the first place and the city are located in the following categories And so in both the city and the most difficult conditions they are living in a disadvantaged positionThis suggests that some heterogeneity and inconsistency in the level of development of these cities.
    Keywords: development, sustainable development, rural settlements, Kermanshah
  • Fatemeh Nasehi* Pages 72-91
    Environmental degradation often is due to the indiscriminate use of the earth. In recent decades following the increasing tourism in nature (ecotourism) and lack of attention to the carrying capacity of the land and tourism destination areas for these areas, there have been numerous problems. Protected areas such as tourism destinations are produce with a high potential, they suffered many injuries. Land capability assessment and zoning to receive tourists in the estimated capacity of this zone can help to manage and maintain the areas. The preventive solutions for sustainable development is taken into account. In this study in order to evaluate the sustainable development of tourism in protected areas, to evaluate the capacity of protected area of Sabalan in west Ardabil province were done. the tourism model to assess the potential of the region and the International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN) to assess the capacity of a physical, real and effective range. The results showed that the study area for both classes is extensive tourism potential. The physical capacity of 80 880 people per a day , is the actual capacity of 8025 people per day and effective capacity of 25 people a day were calculated. By comparing the basic capacity in the region with the value obtained from the International Union for Conservation of Nature and Natural Resources instructions can be concluded that in the area of tourism more than capacity is permitted and that is recommended for more accurate estimation of the carrying capacity of IUCN in tourist areas than other approaches, such as life Cycle assessment (LCA) as well as for the actual capacity of the range of social, economic and psychological also be used.
    Keywords: Ecotourism, capacity, capability assessment, method of IUCN, National Natural region of Sabalan
  • Mahnaz Parvazi * Pages 92-113
    Iran territory which is located on the world’s dry belt has constantly been exposed to fluctuations and irregularities of precipitation regime in spite of shortage of water. Meanwhile, the condition of southeast parts of Iran is more complicated because in spite of less precipitation as compared to national average, adjacency to one of the harshest dessert hotspots in the world, strong winds have doubled the environmental problems and complications of this area. In this research therefore, the draught at Kerman station during a 51-year period (1955-2005) was studied using four indices, namely TOPSIS, SPI, PNPI and Z and also by using DIC software in order to execute the said four indices. The results revealed that in TOPSIS method, Kerman station faced 1 wet year, 13 normal years, 4 weak, 17 average and 16 serious draught years. The most durable draught periods referred to 1964-1971 and 1998-2005. In SPI index, Kerman station faced 1 very serious wet year, one mild wet year, 36 years close to normal, 7 mild draught, 3 serious draught and 2 very serious draught years. The longest period close to normal referred to 1974-1984. In PNPI index, 34 years were at normal threshold, 6 weak, 7 mild, one serious and 2 very serious draught years occurred. The longest draught period referred to 2002-2005. In z index, there were 2 serious draught years, 12 mild draught years, 10 mild wet years, 24 approximately normal years, and 3 seriously wet years and the longest period referred to 1976-1984
    Keywords: Kerman_Draught_TOPSIS_SPI_PNPI - Z
  • Maryam Khosravian * Pages 148-164
    Statistical downscaling methods to predict climate variables such as temperature, because of the importance of these factors in the planning and environmental management have been used extensively. In this study, the performance of statistical downscaling model (SDSM) is the predicted temperature parameters studied. The data used in this study includes data on the minimum, maximum and average synoptic stations Mashhad, Shiraz and Ramsar data NCEP data model HadCM3 (the third generation model of global climate scenario A2 and B2) for the base period ( 1990-1961 AD). The first 15 years of data (1975-1961) for calibration and the second 15 years (1976-1990) were used to evaluate the performance of the model. To help HadCM3 data (A2) and HadCM3 (B2), temperatures for three terms (2039-2010), (2069-2040) and (2099-2070) predicted and compared with the base period Statistical criteria to evaluate the performance of the model, such as the mean absolute error and root mean square error model results HadCM3, indicated that this model in cold semi-arid to arid region of desert cold of higher performance and acceptable accuracy for predicting the temperature is.The results for scenario A2 B2 represents the temperature rise in the months of June to August for each station.
    Keywords: Temperature, climate change, projections, downscaling, Sdsm
  • seyedGhasem Kiyanejad tajneki * Pages 165-181
  • Ali Dawodi * Pages 182-196
    Nowadays climate change and global warming is the main climatic disaster that should be considered as a natural threat to human. Climate change could trigger the human and environmental risk factors such as water and food shortage, political and economic critic. Drought and water crisis is the main indicator of climate change in Iran. Rainfall and temperature is the main indexes of retrieving climate change in any area.in this study we analysis the spatiotemporal variation of this 2 indicators during 38 years in Iran. We use Man-Kendal trend detection test to reveal the changing points in the long term time series of this climate indicator. The results indicated mean annual temperature in Iran has increasing trend by 0.012 during 1980-2016. The Man-Kendal graphical test also reveal the significant changing in 1992.the rainfall time series despite following the slight decreasing trend but hasn’t the significant changing according Man-Kendal test. Also our result reveals that the temperature and rainfall changes have been observed in all part of Iran. The rainfall changes are more significant in eastern region but the temperature is more changed in northern part of country.
    Keywords: Climate Change, Rainfall, Temperature, Iran
  • Mohammad Roshanali * Pages 197-209
    Residential centers are one of the important pillars of tourism that their quantity and quality play a significant role in the development of tourism in a place. Behshahr City has a world-class tourist attraction due to its diverse cultural, historical and natural attractions, but it does not suit tourism in terms of its capabilities. Considering the importance of the issue in this research, the qualitative and spatial analysis of residential centers in Behshahr city has been investigated. The type of research is applied and its method is descriptive-analytic. Statistical population of foreign and domestic tourists who settled in Beheshahr residential centers in July and August 2012 were surveyed. The sample size was calculated using the Cochran formula and 384 persons were determined. Data were collected through a researcher-made questionnaire and then analyzed by SPSS software using Chi-square test. The results of the research indicate that improving the quality of facilities and services of residential centers will attract and develop tourism in Behshahr. There is a significant relationship between the quality of facilities and services of residential centers and the satisfaction of tourists, as well as residential centers according to the role And recreational activities in Behshahr have a good distribution.
    Keywords: Residential Centers, Tourism, Behshahr City
  • Mohammad Roshanali * Pages 227-240
    Showery precipitations are one of the natural hazards that knowing about their occurrence and extent of their effects can help to reducing the environment harms. Iran has the arid and semiarid climate. Low short duration and be showery precipitation are some of the precipitation regime characters in this country. Because of its geographical location in the north of Iran and having the humidity conditions, Behshahr town has the heavy rainfall in every year, especially during the summer and early autumn. The purpose of this study is synoptic survey of Showery rainfall of Behshahr town with 132 mm which has been occurred in 2012/10/13. in this study, the daily synoptic maps of weather at the earth and 500 HP levels on eleventh and thirteenth days of October in 2012 have been used which these maps included the geo-potential height, sea level, omega, relative humidity, and specific humidity maps. The results showed that two types of air masses were effective in occurrence of showery precipitation in study area which included the income European low-pressure and high-pressure systems and troughs arrived from west and southwest to Iran. So, synoptic conditions which are necessary to creation the showery precipitation are advection of cool air over Caspian Sea by high pressure system that is an income European system, ascending the warm and humid air masses by low pressure system income European and addition to, the warm and humid convection of west and Southwest by the troughs.
    Keywords: Showery rainfall, synoptic analyze, Behshahr town
  • Mohsen Shayan * Pages 241-259
    One of the main arguments related to development of agriculture and rural development in the context of sustainable development. agriculture Is main function of rural areas. Agriculture has long been in the villages of region have an important role in the economy rural and therefore is of great importance. The purpose of this study, analysis on sustainable rural development with emphasis on sustainable agricultural in rural sector areas Khosuyeh of functions county zarindasht. Methods In this survey,is analytical and solidarity. The sample is all villages Khosuyeh that included 9 villages (2735N = households )which uses Cochran formula, sample of 352 people between them have been selected using stratified sampling. determine Cronbach's alpha coefficient respectively the 84/0 reliability. Analysis of data was performed with SPSS software and one-sample T-test and statistical approach of structural equation modeling (SEM) The results of the implementation of the model using AMOS software showed that the correlation coefficient between the two variables, the sustainable development of agriculture and rural development is /57 Due to factors such as the Style Use of land, Territorial integrity, irrigation system, employment in rural areas and facilities in the villages. Also, showed results of the one-sample t-test that the variables of Soil resources stability, employment and income, and the principle of stability in steady state operation, the index variables of land, and promoting the use of agricultural inputs and satisfaction and unsustainable irrigation system variables, performance, mechanization and sustainable water resources in the state are somewhat stable.
    Keywords: sustainable rural development, agricultural development, rural areas, rural Khosuyeh, structural equation modeling (SEM)
  • Sajad Amozadeh khalili * Pages 260-279
    Urban spaces should have the power and ability to accept all community and provide a safe environment without fear and concern for their own users. The presence of women in the society on the one hand may result in process improvements in their personal life and in society, on the other hand it will lead to problems such as insecurity. In this study, using descriptive and analytical methods to assess the security situation of women in city after behshahr city livability of the city have been investigated. According to the findings of the research, according to Prescanath Allen sustainability assessment classes, the women's security status in Behshahr city is rated at 0.416 at a moderate sustainability level (0.6-0.41). Also according to the alpha error rate obtained for variables (physical dimensions =.0.016 and social dimensions = 0.006) less than acceptable error is calculated 05/0, It could be argued is a direct correlation between the two variables, and considering that alpha error Security Index (0.024) less than (0.05) was calculated, Therefore, there is a direct relationship between the two variables studied and the security index in Behshahr. also the highest sense of security for women among the factors studied, only for a day at home. Dark spaces and semi-abandoned roadside the most secure and safest place to cross the street with police presence for women.
    Keywords: livability, security, women, Behshar city