فهرست مطالب

نشریه تاریخ
پیاپی 48 (بهار 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/03/01
  • تعداد عناوین: 8
|
  • احسان اکبری، محمد کریم یوسف جمالی*، ناصر جدیدی، شکوه سادات اعرابی صفحات 1-30
    مبحث مشروعیت و مقبولیت واژه ای مدرن و جدید است. با وجود آنکه از این واژه استفاده نمی شده است اما اهمیتی ویژه برای پادشاهان داشته است. میتوان واژه گانی همچون مقبولیت و شایستگی را به عنوان بهترین موارد جایگزین برای دورانبا ستان برای مشروعیت معرفی کرد. هخامنشیان که یکی از بزرگترین امپراتوری های جهان با ستان را ت شکیل داده بودند برمردمی حکمرانی می کرده اند که دارای فرهنگ و تمدنی دیرینه بودند و سابقه آنان در زمامداری بسیار بیشتر از هخامنشیان بوده است. این واقعیت که هخامنشیان چگونه توانستند ملل متمدن تحت انقیاد خود را راضی نمایند از آنان اطلاعت نمایند واینکه از بین خود شاهزادگان هخامنشی چه کسی باید به حکومت برسد موضوع مهمی بوده است که در پژوهش های گذشته چندان مورد توجه نبوده است اما در این پژوهش موضوع جستجو قرار گرفت. براساس مطالعه کتیبه های شاهان هخامنشی مشخص شد مجموعه ای پیچیده از عوامل در این مهم نقش داشته اند از جمله تایید الهی، تبار، خصایص مثبت اخلاقی،هوش و سیاست ، جنگاور پیروز بودن و دوری از دروغ را میتوان از جمله مهمترین این موراد بوده اند که موجب شد پس از فتح نظامی مناطق مردم به مرور آنان به عنوان پادشاهان خود بپذیرند و از فرامین آنان نه صرفا به خاطر نیروی نظامی آنان اطلاعات نمایند
    کلیدواژگان: هخامنشی، مشروعیت، کتیبه، تبار
  • میلاد پرنیانی، منیره کاظمی راشد*، ولی دین پرست، منیژه صدری صفحات 30-45
    وقوع رویدادهای ویژه ای در فاصله بین قرن 7تا 9هجری توسط برخی علما، گواه تکوین نوعی تفکر دگراندیشانه و دگرخواهانه است که در مواردی قابل انطباق با حوادث تاریخ اروپا در دوره نهضت اصلاح دینی می باشد. تحقیق پیشرو به این پرسش می پردازد که وجوه تمایز و تشابه این پدیده فرهنگی-اجتماعی (خاصه در دوره ایلخانی و تیموری)با نمونه غربی آن چیست و علل ناکامی کدام است؟ یافته های تحقیق حاکی از آن است که تعصب، بی قانونی، استیلای تفکر نقلی و کوتاه مدت بودن جامعه در ایران، ارتباط معنایی با عقیم ماندن اصلاح دینی در آن سرزمین داشته است وبا وجود تلاش های برخی از علمای تاثیرگذار نظیر ابن تیمیه و فضل الله نعیمی به سرانجامی نرسیده است. روش تحقیقدر این پژوهش بر مبنای تحلیل قیاسی و انطباقی با نگاه کل نگر خواهد بود.
    کلیدواژگان: علما، اصلاح دینی، ابن تیمیه، فضل الله استرآبادی، جامعه
  • فرشته جعفری*، محسن عامری صفحات 46-59
    عرفان که آن را می توان نقطه مشترک تمامی آیین ها و مذاهب انسانی دانست راهی است برای کشف وشناخت حقیقت بر اساس ذوق و اشراق. درارتباط با اصل و منشا عرفان و تصوف دیدگاه های متفاوتیوجود دارد. برخی عرفان را آیینی التقاطی میدانند که از مذاهب و عقاید و آیین های مختلفی سرچشمه گرفته است. در این مقاله ضمن بیان تاریخچه کوتاهی از عرفان و تصوف اسلامی به بیان دیدگاه های مختلف درزمینه سرچشمه عرفان و تصوف پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: عرفان، تصوف، سرچشمه، مذهب، عارف
  • مصطفی ناصری راد*، فاطمه سادات سید قوامی صفحات 60-77
    با سقوط خلافت بنیعباس توسط هلاکو بنیانگذار سلسله ایلخانان، بغداد به عنوان یکی از چند پایتخت این سلسله جدیدتا سال 736ه ق / 1335م به ایفاء نقش پرداخت. برغم توجه ایلخانان نخستین به آیین بودا؛ تسامح مذهبی و برخی ضرورت های دیگر، فعالیت پیروان مذاهب و ادیان گوناگون در شهر بغداد را تحت تاثیر قرار داد. از بارزترین این تاثیرات میتوان به گسترش فعالیت مسیحیان که حتی مدتها قبل از انتخاب بغداد به پایتختی - در عصر بنی عباس - در آن زندگی می کردند اشاره کرد. به نظر میرسد رفتار ایلخانان در برابر مسیحیت بیشتر معلول عوامل سیاسی است. اگر درابتدا سیاست نزدیکی به مغولان توسط پاپها و پادشاهان اروپا با هدف تضعیف و نابودی اسلام صورت گرفت، پس ازتشکیل دولت ایلخانی مبارزه با ممالیک که سوریه و ارض مقدس را در دست داشت هدف مشترکی بود که ایلخانان را نیز وادار به همپیمانی با مسیحیان نمود. بررسی نقش حمایت ایلخانان از مسیحیان و نیز ذکر شواهدی دال بر حیات مسیحیان در بغداد عصر ایلخانی محور پژوهش حاضر تحت عنوان «جایگاه مسیحیان در بغداد؛ از سقوط دارالخلافه»می باشد. بر پایه یافته های این پژوهش، مسیحیان بغداد دولت مغول را فرصتی مغتنم جهت خودنمایی وقدرت افزایی یافتند و تا آنجا که توانستند به کینه توزی و انتقام جویی از مسلمانان بغداد پرداختند.
    کلیدواژگان: بغداد، ایلخانان، مسیحیان، مسلمانان
  • میرهادی حسینی*، جواد عباسی کنگوری صفحات 78-98
    از تولد جامعه سیاسی نوین ایرانی در دوران مشروطیت تاکنون ، عموما وقایع مهم وتعیین کننده تاریخی به ترورهایجنجالی و البته پر رمز و راز مرتبط بوده اند که تلاش کانون های قدرت بیگانه جهت مخفی نگهداشتن ماهیت وچگونگی اجرای آنها به مدد تحلیل های به شدت فرقه گرایانه متاثر از جناح بندی های خصمانه داخلی در سر به مهرباقی نگهداشتن پرونده این ترورها موفق تر از تلاش اذهان کنجکاو برای اطلاع یابی از آن ها بوده اند .از جمله این ترور ها میتوان به ترور " حاج علی رزم آرا" نخست وزیر محمدرضاپهلوی در دوران نهضت ملی اشاره نمود که تاثیرات غیرقابل تردیدی در موفقیت عملیات ملی شدن نفت داشت اما از دیگرسو باید اعتراف نمود که جابجایی قدرت خارجی مسلط بر نفت کشور در ناآرامی های سیاسی وتحریکات معماری شده افکار عمومی در اینجابجایی قدرت و نقش تعیین کننده این ترور در تضعیف وحدت ملی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، در این تحقیق تلاش جهت روشن شدن این ابهامات صورت گرفته و از مجموعه ای از کتاب سند های موضوعی ، خاطراترجال سیاسی دوران و کتب معتبر به عنوان روش های اصلی وفرعی تحقیق استفاده شده است .
    کلیدواژگان: مظفر بقایی، خلیل طهماسبی، نواب صفوی، حاج علی رزم آرا، آیت الله کاشانی
  • شهلا منصوری قوام آبادی، سهیلا ترابی فارسانی*، فیض الله بوشاسب گوشه صفحات 99-119
    متون تاریخ نگاری رسمی در دوره قاجاریه با توجه به تحولات سیاسی ، اجتماعی و ارتباط با غرب و آشنایی با آثار تاریخی غربیان، دچار دگرگونی شد و دیدگاه های نو را در تاریخ نگاری ایجاد کرد. در این دوره دو گونه تاریخ نویسیبا رویکردهای متفاوت نزد مورخین رسمی مورداستفاده قرار گرفت. آغاز دوره قاجاریه تا پایان دوره محمدشاه و اوایل دوره ناصری کمابیش تاریخ نگاری سنتی حاکم بود و از میانه دوره ناصری تغییراتی در تاریخ نویسی انجام شد. با توجه به ضرورت تاریخ نگاری این دوره و اهمیت کتب نوشته شده توسط مورخین رسمی، در این مقاله به بررسی این دو نوع نگاه تاریخ نگاری رسمی پرداخته می شود و به این سوال پاسخ داده شود که: چه تفاوت هایی را می توان در تاریخ نگاری این دوره مشاهده کرد؟ روش این پژوهش تاریخی از نوع توصیفی - تحلیلی است که بر پایه مطالعات و بررسی های کتابخانه ای و اسناد آرشیوی است.
    کلیدواژگان: تاریخ نگاری، تاریخ نگاری رسمی، قاجاریه، درباری، تاریخ نگاری سنتی، تاریخ نگاری جدید
  • مرضیه ورمزیار*، سید اکبر حسینی قلعه بهمن صفحات 120-142
    امام، امت و مصالح هر جامعه، سه عنصر اساسی در تشکیل یک جامعه آرمانی هستند و هر کدام از آنها در موفقیت یاانحطاط آن جامعه بطور مستقیم تاثیرگذار است. جامعه حسنی از آن دسته جوامعی است که در آن عدم بیعت جبهه مقابل با امام، با وجود دعوت امام به بیعت، سبب می شود زمینه های جنگ در آن جامعه فراهم گردد و امام به مقدمات جهاد و مبارزه بپردازد. اقداماتی همچون تعیین فرماندهان، مشخص نمودن پایگاه نظامی و ..،. از سوی امام، حاکی ازاین تصمیم است؛ اما حوادث فراوانی همچون اختلاف نیات سپاه امام (ع،) پیوستن با وی در جنگ، خیانت خواص و ازجمله فرماندهان، شایعه پراکنی و تضعیف روحیه سپاه امام و... که در این بین واقع می شود، باعث پذیرش صلحی ناخواسته میگردد. این نوشتار با مطالعه تطبیقی، تحلیلی، شرایط جامعه حسنی و زمینه های صلح از نگاه فریقین، این دلایل را بررسی نموده و بر می شمارد.
    کلیدواژگان: امام حسن، امت، بیعت، جنگ، صلح
  • ناهید محمدیون شبستری، معصومه قره داغی*، ذکرالله محمدی، منیژه صدری صفحات 143-158
    در هر دو دوره ی حمله ی اعراب مسلمان و مغولان به ایران ، دیوان سالاران با فاتحین به همکاری پرداختند. از جمله ی این خاندان ها، خاندان برمکی و جوینی بودند که توانستند درخلافت عباسی و ایلخانان به مقام وزارت دست یابند. دیوان سالاری در این دو خاندان تداوم داشت و آنها در حکومت های قبل به دیوان سالاری پرداختند. این دو خاندان توانستند با نفوذ در دستگاه خلافت عباسی و ایلخانان آنها را به سوی فرهنگ ایرانی سوق دهند و در جهت احیاء و بازسازی فرهنگ ایرانی گام برداشتند. خاندان برمکی و جوینی در طول وزارت خود،خدمات و فعالیت های عمرانی زیادی از جمله ساخت مساجد و مدارس و قصرها را انجامدهند. آنان همچنین جایگاه بالایی در علم و ادب به دست آوردند و علاوه بر اینکه خودکتاب هایی را تالیف نمودند، دانشمندان و نویسندگان نیز به نام آنها کتب مهمی نوشتند. آنها همچنین به حمایت شاعران و دانشمندان می رداختند. با وجود آنکه خاندان برمکی و جوینی خدمات زیادی انجام دادند اما قدرت و نفوذی که خاندان برمکی و جوینی به دست آورده بودند، باعث ایجاد رقبایی شد که سرانجام زمینه ی سقوط و نابودی آنها را فراهم ساخت.خاندان برمکی و جوینی نمونه ای از قشر اجتماعی خاص دیوانی ایران هستند که در عرصه ی روزگار و تاریخ نامی ماندگار از خود بر جای نهاده اند.
    کلیدواژگان: وزارت، خلافت عباسی و خاندان برمکی، عصر ایلخانی و خاندان جوینی
|
  • Ehsan Akbari, Mohammad Karim Yousef Jamali *, Naser Jadidi, Shokouh Al Sadat Arabi Pages 1-30
    The legitimacy and acceptance are modern and new words. Althoughthese words not used during ancient ages but its concepts had specialsignificance for the kings. The terms " admissibility or qualify " can bedescribed as the best alternative for concept of legitimacy duringancient times. The Achaemenid Empire, one of the largest empires inthe ancient world, ruling over ancient large urban centers of civilizedworld that had long history in the governing and managing, was muchmore than the Achamenians. The fact that the Achaemenids how wasable to satisfy the civilized nations under their reliance, and takelegitimacy for crown prince among other princes. Second matter is asimportant as first. These cases wasn’t studied before our research.Based on the study of the inscriptions of the Achaemenid kings, it wasfound that a complex set of factors played a role in this matter, such as:Divine Verdict, Descent, Positive Moral Characteristics, Intelligenceand Politics, Warrior Victory and Avoiding lying. These mostimportant factors lead that after war and military conquering otherregions, people accept victor kings as theirs, and obey the commandswithout military pressure or forces.Keywords: Achaemenid, legitimacy, inscription, descent
    Keywords: Achaemenid, legitimacy, inscription, descent
  • Milad Parniyani, Monireh Kazemi *, Vali Dinparast, Manijeh Sadri Pages 30-45
    The occurrence of special events between the 7th and the 9th century AH, by somescholars, is evidence of the development of a dissident and arrogant thinking, which insome cases can be adapted to the events of European history during the period ofreligious reformation. The research goes on to ask: "What are the features of thedistinction and similarity of this socio-cultural phenomenon (especially during theIlkhani and Timurid periods) with its western model, and which causes of failure?"Research findings suggest that prejudice, lawlessness, sedition, and short-term thinkingin Iran have had a meaningful relationship with the inferiority of religious reform in thatland, and despite the efforts of some influential scholars such as Ibn Taymiyyah and FazlAllah Naimi has not come to an end. The research method in this study will be based ona deductive and adaptive analysis with a holistic view.
    Keywords: Ulema_Religious Reform_Ibn Taymiyyah_Fazlollah Astarabadi – Society
  • Fereshteh Jaafari *, Mohsen Ameri Pages 46-59
    Sufism, which can be considered as the common point of all human religions and ritual, isa way to discover truth based on enthusiasm and illumination. There are differentperspectives on the origin and source of mysticism and Sufism. Some researchers believethat mysticism is an eclectic ritual that originates from different religions and beliefs. Inthis paper, while expressing a brief history of mysticism and Islamic Sufism, various viewson the origins of mysticism and Sufism have been presented.
    Keywords: mysticism, Sufism, origin, religion, mystic
  • Mostafa Naseri Rad *, Fatemeh Sadat Seyied Ghavami Pages 60-77
    With the fall of Bani Abbas's Caliphate by Holakoo who was the founder ofthe Ilkhanan dynasty, Baghdad played the rold of one of the capitals of this new dynastyuntil 736 H.L / 1335 A.D. In spite of first Ilkhanan's attention to Buddhism, religioustolerance and some other necessities, influenced the activity of followers of variousreligions in Baghdad. As one of the most significant effects can be mentioned toexpansion of Christian activities who were living in Baghdad – in Bani Abbas period –long before selecting Baghdad into the capital. It seems that Ilkhanan's behavior againstChristianity is more likely to be affected by political factors. Although, Popes andEuropean kings approached Mogul in order to weaken and destroy Islam of first, afterthe formation of the Ilkhani government, fight with countries which held Syria and theHoly Land was the common purpose that forced Ilkhanan to unite with Christians.Investigating the role of Ilkhanan's support of Christians and also providing evidence ofChristian life in Baghdad in Ilkhanan's period, is the main subject of this research named"The Status of Christians in Baghdad since the collapse of the Dar-Al-Khalafah". Basedon the findings of this study, the Christians of Baghdad, considered the Mogulgovernment as a great opportunity for show-off and power broking and they hated andtook rerange Muslims in Baghdad as far as they could.
    Keywords: Baghdad, Ilkhanan, Christians, Muslims
  • Mir Hadi Hosseini *, Javad Abbasi Kangouri Pages 78-98
    Generally, crucial historical events were related to the controversial mysteriousassassinations since the birth of the modern Iranian political community inConstitutional era which the alien power centers’ efforts to hide the nature andcircumstances of their implementation through highly sectarian analyses which areaffected by hostile internal factions were more successful in hiding the files of theseassassinations than the curious minds’ efforts to understand them.The assassination of "Haj Ali Razm Ara", Mohammad Reza Shah Pahlavi’s PrimeMinister, during the national movement can be mentioned as one of these assassinationswhich had an unquestionable impact on the success of the oil nationalization, however,on the other hand it should be admitted that the transfer of the foreign power whichdominated the Country’s oil in political unrest and provocations architecture of publicopinion in the transfer of power and the decisive role of this assassination inundermining the national unity has been neglected. This study was an attempt to clarifythe ambiguities and a collection of thematic documents book, the memories of thepolitical figures of that era, and authentic books are used as the major and the minorresearch methods.
    Keywords: Mozafar Baghaei, Khalil Tahmasebi, Navab Safavi, Haj Ali Razm Ara, Ayatollah Kashani
  • Shahla Mansouri Ghavamabadi, Soheila Torabi Farasani *, Faizollah Boussof Corner Pages 99-119
    Official historiography texts in the Qajar period have changed due to political and socialchanges and connections with the West, and a familiarity with the historical works of theWest, and created new insights in historiography. During this period, two types ofhistoric studies with different approaches to the official historians Was used. Thebeginning of the Qajar period until the end of Muhammad Shah's period and the earlyperiod of the Nazarene period was more or less traditional in traditional historiography,and in the middle of the Nazari period, some changes were made in the history of history.Considering the necessity of the historiography of this period and the importance of thebooks written by the historians, this paper examines this Two types of officialhistoriography look at and answer the question: What differences can be observed in thehistoriography of this period?The method of this historical research is descriptive-analytic, based on library studiesand archival documents.
    Keywords: historiography, official historiography, Qajar, court, traditional historiography, new historiography
  • Marzieh Varmazyar *, Seyed Akbar Hosseni Pages 120-142
    Leader, nation and expedient are three basic principles/elements in making anideal/desired society and each one from them in a way have a direct effect inthe success and decline of that society. Imam Hassan's society in words is asociety in which the lack of allegiance of the opposite front with the imam,with the presence of Imam's invitation to allegiance, results in making thegrounds for battles in that community and Imam to lay the preliminaries ofwar and combat/fight.Actions/steps like appointing commanders, specifying the military base and ...,from the Imam, this decision is stated; but different situations like dispute inthe intentions of the army of Imam to join with him in the battle, treachery ofthe noble classes, in words commanders, spreading rumours and weakeningthe spirit of the army of Imam..., which takes place in between, results inacceptance of unwanted peace treaty.This writing has studied and taken into account these reasons withcomparative and analytic study the conditions of community of Imam Hassanand grounds of peace treaty from the viewpoint of both the sects Shia andAhle Sunnah.
    Keywords: Imam Hassan, nation, allegiance, peace, fight
  • Nahid Mohammadioun Shabestari, Masoumeh Gharedaghi *, Zekrollah Mohammadi, Manizheh Sadri Pages 143-158
    During both periods when Iran was attacked by Muslim Arabs and the Mongols,bureaucrats came to cooperate with the conquerors. Included in these were theBarmakids and the Joveini dynasties who could reach ministry under Abbasidand Ilkhanid caliphates. Bureaucracy used to be the trend in these two dynastiesand they were bureaucrats in previous in previous governments. These twodynasties could influence the Abbasid and Ilkhanid caliphates and steer themtowards Iranian culture and they could take steps to revive and restructureIranian culture. During their ministries, the Barmakids and the Joveini dynastiesconducted many development services including building mosques, schools andmansions. Also, they could reach a highly significant position in science andliterature. Not only did they write books by themselves but also many writersand scientists wrote their books under their names. Similarly, they patronizedmany poets and scientists. Although the Barmakids and Joveini dynastiesprovided many services, their power and influence produced rivals who set thestage for their fall. Barmakids and Joveini dynasties represent a specialbureaucrat group in Iranian society who left their name permanently in historyand time.
    Keywords: ministry, Abbasid caliphate, Barmakids dynasty, Ilkhanid age, Joveini dynasty