فهرست مطالب

نشریه مطالعات اجتماعی گردشگری
سال هفتم شماره 1 (بهار و تابستان 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/04/23
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمدرضا رضوانی، سیدعلی بدری، ذبیح الله ترابی * صفحات 1-24
    در سال های اخیر توجه به فقرا در روح برنامه های توسعه گردشگری در کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار گرفته است. به طوری که توجه به فقرابه کانون نگرانی ها در برنامه های توسعه گردشگری تبدیل شده است و میزان برخورداری فقیران از منافع خالص گردشگری، معیار اولیه توجیه هرگونه ابتکار توسعه ای مبتنی بر گردشگری بوده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با روش شناسی کیفی از نوع روش تحلیل محتوا در صدد کشف و تبیین ادراک ذی نفعان گردشگری و کاهش فقردر روستاهای منتخب شرق استان سمنان (قلعه بالا، ابر و رضاآباد) است.به علت انزوای جغرافیایی و معیشت سنتی، مردم این روستاها از فقرنسبی رنج می-برند. دولت در سال های اخیر با برنامه های دستوری تلاش هایی را برای کاهش فقراز طریقتوسعه گردشگری در این مناطق انجام داده است. نتایج مصاحبه ها با پنج گروه ذی نفع نشان می دهدگردشگردی باحمایت های دولتی توانسته است فقر را از سه مسیر (مستقیم، غیرمستقیم و اثرات پویا) نسبتا کاهش دهد به طوری که فرصت ها و مهارت های شغلی بخش بزرگی از فقرای روستایی را افزایش داده و همچنین باعث ارتقای نسبی انسجام، مشارکت و رفتارهای مسئولانه زیست محیطی شود.
    کلیدواژگان: گردشگردی حامی فقرا، روستاهای منتخب، فقرای روستایی، مسیرهای کاهش فقر
  • مهدی کرمانی*، احمدرضا اصغرپورماسوله، محمد مهدی واعظ موسوی صفحات 25-52
    هرچند زیارت بیشتر با عنوان کنشی مذهبی شناخته می‎شود اما ماهیت فرهنگی اجتماعی قابل توجهی دارد که شناخت آن مستلزم اتخاذ رویکردهای روشی ژرفانگر کیفی است. سنخ‎شناسی سبک‎های زیارتی در بین گروه‎های مختلف اجتماعی همچون جوانان ازجمله پرسش‎هایی است که با چنین رویکردی قابل طرح و پاسخ‎یابی هستند. بر این اساس در مطالعه حاضر برای یافتن انواع سبک‎های زیارتی جوانان، ده نمونه هدفمند از بین جوانان بیست تا سی ساله در شهر مشهد انتخاب شدند. مصاحبه‏ها به صورت نیمه‏ساخت‏یافته اجرا و مبتنی بر روش تحلیل مضمون، کدگذاری باز و محوری انجام شد. دستاورد اصلی این پژوهش صورت‎بندی چهار سبک زیارتی در قالب نمونه آرمانی وبر شامل سبک درون‎نگرانه، سنت‎مدارانه، عملگرایانه و تفرج‎گرایانه است. هریک از این تیپ‎های زیارتی در سه مرحله ظهور پیدا می‎کنند: مرحله مقدمات و الزامات، مرحله اجرایی و مرحله نتایج و دستاوردها. چهار مفهوم محوری که خود حاصل انتزاع مضامین مختص هر مرحله هستند، وظیفه نمایاندن ماهیت هر یک از سبک‎های زیارتی را برعهده می‎گیرند. معنویت (در دو سطح ناسوتی و لاهوتی) مفهوم محوری سبک درون‎نگرانه محسوب می‎گردد. زیارت سنت‎مدارانه با مناسک تعریف می‎شود، حاجت نماینگر روح حاکم بر زیارت عمل‎گرایانه ‎است و فراغت را می‎توان وجه اصلی زیارت تفرج‎گرایانه به حساب آورد.
    کلیدواژگان: زیارت، زائر، جوانان، سنخ شناسی
  • مهدی میرزاده کوه شاهی *، علی شهدادی، منا رستمی صفحات 53-80
    پایداری بوم ‏گردی مستلزم مشارکت همه جانبه جامعه میزبان در پروژه ‏های بوم‏گردی است. بوم‏ گردی جامعه بنیاد رویکردی است که در آن جامعه محلی به مثابه بانی و مروج توسعه بوم ‏گردی عمل می‏کند و مشارکت همه‏ جانبه‏ ای در توسعه بوم‏گردی دارد. هدف این پژوهش، شناسایی مناسب‏ترین زیست بوم ‏های توسعه بوم‏گردی جامعه‏ بنیاد (CBET) در دهستان سیاهو شهرستان بندرعباس است. به بیانی دیگر این پژوهش در پی آن است با بررسی و تحلیل وضع موجود شاخص‎های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، نهادی-کالبدی و زیست‎محیطی تاثیرگذار بر بوم‎گردی جامعه ‏بنیاد در دهستان سیاهو به این پرسش‏ پاسخ دهد که مناسب‏ ترین زیست‎بوم‏ های توسعه این گونه از بوم‏ گردی در این دهستان کجا است؟ پژوهش حاضر با توجه به هدف از نوع تحقیقات کاربردی-توسعه‎ای و با توجه به شیوه گردآوری داده ‏ها در زمره تحقیقات توصیفی- تحلیلی قرار دارد و بر حسب ماهیت داده‏ ها، کمی است. جامعه آماری پژوهش را جامعه محلی، گردشگران و نخبگان مرتبط با حوزه گردشگری تشکیل می‏دهند. داده ‏های پژوهش با روش پیمایش، تکنیک مصاحبه و ابزار پرسشنامه با روش نمونه‎گیری سهمیه‎ای هدفمند از چهار روستای هدف گردشگری در این دهستان با حجم نمونه 370 نفر از جامعه محلی، 359 نفر از گردشگران دهستان سیاهو و 15 نفر از نخبگان گردآوری شد. داده‎های پژوهش با استفاده از نرم افزار آماری SPSS.22 توصیف و تحلیل شدند. در پایان با استفاده از تکنیک SWOT استراتژی توسعه بوم‎گردی جامعه بنیان در دهستان سیاهو ارائه شد. یافته‎های پژوهش نشان داد با استفاده از رویکرد بوم‎گردی جامعه بنیاد و با توجه به مولفه‏های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، کالبدی-نهادی و زیست‏ محیطی، در دهستان سیاهو روستای بنگلایان مناسب‎ترین شرایط برای توسعه بوم‏گردی جامعه‏بنیاد را دارد.
    کلیدواژگان: بوم ‏گردی جامعه‏ بنیاد، گردشگری پایدار، جامعه محلی، دهستان سیاهو، بندرعباس
  • کمال سخدری*، نادر سیدامیری، علیرضا رجاییان، جواد سخدری صفحات 81-100
    با وجود ظرفیت های فراوان گردشگری سلامت در ایران، بهره برداری مناسبی از پتانسیل های موجود در قالب رفتارهای کارآفرینانه نشده است. نظریه پیوند عامل- فرصتدر کارآفرینی پیشنهاد می کند که کارآفرینی اساسا حاصل پیوند عاملان (کارآفرینان و سازمان ها) و محیط یا فرصت (زمینه مناسب) می باشد.یکی از عوامل مهم محیطی که بر فرایندهای کارآفرینی تاثیرگذار است، عوامل نهادی است. لذا این پژوهش با رویکردی کیفی و اکتشافی به دنبال شناسایی عوامل نهادی موثر بر بهره برداری از فرصت های کارآفرینی در حوزه گردشگری سلامت با تمرکز خاص بر استان تهران می باشد. در این پژوهش، از روش مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته باکارآفرینان و صاحب نظران حوزه گردشگری سلامت که به روش هدفمند و گلوله برفی انتخاب شده اند در شهر تهران و در بازه زمانی فروردین تا تیرماه 1395 جهت جمع آوری داده استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که ترتیبات نهادی لازم در ابعاد قانونی، هنجاری، شناختی و اقدامات حمایتی می تواند از طریق افزایش تمایل کارآفرینان برای بهره برداری از فرصت های کارآفرینی در حوزه گردشگری سلامت، نرخ وقوع رفتار کارآفرینانه در این حوزه را افزایش دهد.
  • محمد غفاری*، کیوان مام رمضانی صفحات 101-124
    با توجه به پیشرفت های تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی در دنیای امروز، بسیاری از گردشگران تمایل دارند اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری جهت سفر به مقاصد گردشگری را از طریق ارتباطات توصیه ای آنلاین جمع آوری کنند. بنابراینهدف پژوهش حاضر ارائه الگویی برای بررسی تاثیر ارتباطات توصیه ای آنلاین بر قصد سفر بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را آن دسته از گردشگران خارجی تشکیل دادند که در شهریور سال 1395 به شهر تهران سفر کرده بودند. بر همین اساس نمونه ای به حجم 200 نفر و به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند، برای گردآوری داده های پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته ای حاوی 24 سوال در نظر گرفته شد و با مرور ادبیات پژوهش روایی و پایایی پرسشنامه مورد نظر مورد بررسی و تائید گردید. یافته های پژوهش حاضر نشان داد ارتباطات توصیه ای آنلاین بر تصویر ذهنی مقصد گردشگری و تصویر ذهنی مقصد گردشگری بر اعتماد به مقصد گردشگری و قصد سفر به مقصد گردشگری تاثیر معنی داری دارد؛ اعتماد به مقصد گردشگری بر قصد سفر به مقصد گردشگری تاثیر معنی داری دارد؛ ارتباطات توصیه ای آنلاین بر اعتماد به مقصد و قصد سفر به مقصد گردشگری به طور مستقیم و غیرمستقیم تاثیر معنی داری دارد.
    کلیدواژگان: ارتباطات توصیه ای آنلاین، تصویر ذهنی مقصد گردشگری، اعتماد به مقصد گردشگری، قصد سفر به مقصد گردشگری
  • مهدی دهقانی سلطانی*، مریم مصباحی، شکریه طاهری، زهرا اکبری صفحات 125-146
    امروزه توسعه صنعت گردشگری موجب اثرات مثبت (ایجاد اشتغال و زیباسازی محیط زیست) یا منفی (آلودگی آب و هوا و تخریب اکوسیستم) شده است. افزایش آگاهی از اثرات زیست محیطی گردشگری نشانه تغییر نگرش نسبت به محیط زیست است که طی دهه های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در نتیجه هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر حفاظت از آب و مدیریت کاهش ضایعات بر افزایش وفاداری مشتریان با تبیین نقش ارزش های لذت جویانه در صنعت هتلداری می باشد. جامعه آماری در این پژوهش مشتریان هتل های چهار و پنج ستاره در شهر تهران بود. برای به دست آوردن حجم نمونه از روش نمونه گیری در دسترس و فرمول کوکران استفاده گردید و برای جمع آوری داده ها نیز پرسشنامه استاندارد بکار برده شد که روایی آن از طریق روایی صوری و پایایی آن نیز با آلفای کرونباخ محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است.یافته-ها نشان می دهد که رویه حفاظت از آب و کاهش ضایعات تاثیر مثبت معناداری بر ارزش های لذت جویانه و وفاداری مشتریان دارد. همچنین ارزش های لذت جویانه تاثیر معناداری روی وفاداری مشتریان دارد. علاوه بر این، یافته‎ها موید این است که رویه حفاظت از آب و کاهش ضایعاتاز طریق ارزش های لذت جویانهبر وفاداری مشتریان تاثیر مثبت معناداری دارد.
    کلیدواژگان: وفاداری مشتری، صنعت هتلداری، حفاظت از آب، کاهش ضایعات
  • کامران شایسته*، زهرا شیخی، علیرضا ایلدرمی صفحات 147-170
    ظرفیت برد روانی در میان افراد بر اساس فرهنگ، نوع منطقه گردشگری، عوامل روانی و اجتماعی ازجمله تعامل میان افراد متفاوت است؛ به طوری که ازدحام، مستقیم ترین نمود فیزیکی و روانشناختی افزایش تعداد گردشگران و در ارتباط تنگاتنگی با ظرفیت برد روانی است. تحقیق حاضر به بررسی ظرفیت برد روانی منطقه گردشگری ساحل دریاچه سد زاینده رود پرداخته است. میزان رضایتمندی استفادهکنندگان بر اساس 16 پارامتر از طیف لیکرت در پنج مقیاس کد گذاری و بررسی گردید که بیشترین میزان رضایتمندی (4/86 درصد) مربوط به امنیت منطقه و بیشترین نارضایتی (4/54 درصد) مربوط به وجود میز و صندلی بوده است. از آنالیز ماتریس اهمیت- کارایی جهت بررسی اهمیت شرایط استفاده شد که اهمیت همه پارامترها به جز ازدحام جمعیت، پرداخت ورودی و وجود میز و صندلی بیش از 90 درصد بوده و تمیزی ساحل کاملا مهم است. جهت بررسی نمایانه های ظرفیت برد اجتماعی نیز از روش بررسی رویارویی گزارش شده و روش بررسی هنجارها با استفاده از تکنولوژی ICT استفاده شد که رویارویی گزارش شده، 3797 نفر و آستانه های قابل قبول آن 1370 تا 8375 نفر محاسبه گردید. برای چگونگی تاثیر حضور مردم بر کیفیت فعالیت گردشگری سایر افراد، بیش از نیمی از گردشگران بیان کردند که حضور مردم میزان لذت آن ها از فعالیت گردشگری را افزایش می دهد. برآورد تمایل به پرداخت گردشگران نیز نشان داد که بیش از نیمی از مردم در صورتی که هزینه ها صرف حفاظت منطقه شود تمایل به پرداخت دارند.
    کلیدواژگان: ظرفیت برد روانی، زاینده رود، رضایتمندی، تکنولوژی ICT، تمایل به پرداخت
|
  • Mohammad Reza Rezvani, seyed ali badri *, Zabih, Allah Torabi Pages 1-24
    The poor have been the focus of attention in tourism development programs in developing countries. This has become a primary concern in tourism development programs so that the net revenues of tourism have been the reason for any tourism development initiative. The present qualitative study used content analysis to identify and explain perceptions of tourism stakeholders to reduce the poverty in the selected villages, i.e. Qaleh Bala, Abr and Reza Abad, in the east of Semnan. Because of their geographical isolation and traditional lifestyles, people in these villages suffered from poverty. In recent years, the government made efforts to reduce poverty through tourism development in these areas. The interviews with the five stakeholders showed that with government support, tourism reduced poverty in three ways: direct, indirect, and dynamic. The support had thus increased opportunities and skills for a large part of the rural poor and had also promoted relative cohesion, participation, and environmentally responsible behavior.
    Keywords: pro-poor tourism, rural poverty, poverty reduction paths
  • Ahmadreza AsgharpourMasouleh, Mohammadmahdi VaezMousavi, Mahdi Kermani* Pages 25-52
    Although pilgrimage is known as a religious action, it has many socio-cultural features, which require in-depth qualitative studies. The typology of pilgrimage among different social strata is an example of such features. To understand different styles of pilgrimage, ten participants were chosen. The aged 20-30 and were citizens of Mashhad. Interviews were semi-structured and were analyzed based on their themes. The main finding of this research showed four classes of pilgrimage based on the Weberian account of ideal types: introspective, traditional, pragmatic and entertaining. Each type emerged in three phases: preliminaries and essentials, practice, and achievements. The four axial concepts represented the essence of the pilgrimage styles: a. spirituality was the pivotal concept in the introspective style; b. the traditional pilgrimage related to rituals; c. the wish related to the practical style; d. leisure was the essence of entertainer pilgrimage.
    Keywords: pilgrimage, typology, youths, pilgrim
  • Ali Shahdadi, Mahdi Mirzadeh, Mona Rostami Pages 53-80
    Sustainability in ecotourism requires comprehensive participation of the host community in ecotourism projects. Community-based ecotourism (CBET) is an approach in which the local community acts as the founder and promoter of ecotourism and it takes part in its development. This paper tried to locate community-based ecotourism as a development model in Siyahoo rural district. The paper wanted to answer: where are the most suitable ecosystems in Siyahoo rural district for developing CBET according to economic, socio-cultural, institutional-physical and environmental indices. This is an applied and developmental research, which followed a descriptive method in data collection and analyzed them quantitatively. The statistical population included the local communities, tourists, experts and elites in the tourism sector. Data were collected from four tourist rural areas (Siayhoo, Kharsin, Banglayan, and Sikhoran) in the Siyahoo rural district using interviews and questionnaires by Purposive Quota-Sampling. Participants included 370 people from the local community, 359 tourists from the Siyahoo rural district and 15 experts and elites. SPSS 22 was used to analyze the data, and the SWOT technique to determine the CBET development strategies. The findings of the assessed elements (including economic, socio-cultural, institutional-physical and environmental indices) showed that Bangelayan village had the highest capability to develop community-based ecotourism in Siyahoo
    Keywords: sustainable ecotourism, local community, Siyahoo rural district, Bandar Abbas, community-based ecotourism (CBET)
  • Kamal Sakhdari*, nader seyedamiri, Alireza Rajaian, Javad Sakhdari Pages 81-100
    Despite many potentials in health tourism in Iran, few entrepreneurial behaviors tried to use them. The nexus theory of actor-opportunity suggests that entrepreneurial behaviors result from a suitable combination of actors and the supporting environment. Institutional factors are among the important elements of a supporting context for entrepreneurship. This qualitative research aimed to identify institutional factors that influenced the exploitation of health-tourism opportunities in Tehran province. Data were collected using semi-structured interviews with entrepreneurs and health tourism experts. Interviewees were selected using targeted and snowball methods. This study took place in Tehran, April to July 2015. We introduced four categories of institutional factors: regulatory, normative, cognitive and supportive. These categories form the essential factors for exploiting entrepreneurial opportunities in health tourism in Iran focusing on the capital city of Tehran.
    Keywords: Entrepreneurship, health tourism, institutional factors, opportunity exploitation
  • Mohammad Ghafari*, Keyvan Mam Ramezani Pages 101-124
    Given the advancements in information and communication technologies, many tourists prefer to collect tourism destination information through electronic word-of-mouth communications. This paper aimed to present a model for investigating the effect of online word-of-mouth communications on travel intention. The statistical population of this study included inbound tourists who traveled to Tehran in September 2016. A sample of 200 tourists was selected conveniently. To collect data, a researcher-developed questionnaire (including 24 questions) was used. The reliability and validity of the questionnaire were examined and confirmed. Findings showed that online word-of-mouth communications affected tourism destination image and that tourism destination image significantly affected both the trust in tourism destination and the intention to travel. The trust in tourism destination significantly affected the travel intention for the destination. Also, online word-of-mouth communications had significant effects on the trust in tourism destination and the travel intention directly and indirectly.
    Keywords: online word-of-mouth, touirsm destination image, trust in touirsm destination Trust, travel intention for touirsm destination
  • Maryam Mesbahi, Shokrieh Taheri, Zahra Akbari, Mahdi Dehghani Pages 125-146
    Developing the tourism industry had both positive (creating employment and environmental aesthetics) and negative effects (making environmental pollution and destroying ecosystems). In recent decades, the awareness of the environmental impacts of tourism increased as a sign of a change in attitudes towards the environment. This research investigated the effect of water conservation and waste reduction management on increasing customer loyalty to show the role of hedonic values in the hotel industry. The statistical population included the customers of four- and five-star hotels in Tehran. The study used random sampling and Cochran formula to get a sample. A standard questionnaire was used as a tool to collect the data whose validity and reliability was examined through the content validity and Cronbach’s alpha. Structural equation modeling was used for data analysis. The findings showed that water conservation and waste reduction management had positive and meaningful effects on hedonic values and customer loyalty. Hedonic values had positive and meaningful effects on customer loyalty. The results also showed that water conservation and waste reduction management through hedonic values had a significant positive effect on customer loyalty.
    Keywords: customer loyalty, hotel industry, water conservation, waste reduction
  • mohammad ghaffari, Kamran Shayesteh*, Alireza ELDRIMI Pages 147-170
    Given the advancements in information and communication technologies, many tourists prefer to collect tourism destination information through electronic word-of-mouth communications. This paper aimed to present a model for investigating the effect of online word-of-mouth communications on travel intention. The statistical population of this study included inbound tourists who traveled to Tehran in September 2016. A sample of 200 tourists was selected conveniently. To collect data, a researcher-developed questionnaire (including 24 questions) was used. The reliability and validity of the questionnaire were examined and confirmed. Findings showed that online word-of-mouth communications affected tourism destination image and that tourism destination image significantly affected both the trust in tourism destination and the intention to travel. The trust in tourism destination significantly affected the travel intention for the destination. Also, online word-of-mouth communications had significant effects on the trust in tourism destination and the travel intention directly and indirectly
    Keywords: online word-of-mouth, touirsm destination image, trust in touirsm destination Trust, travel intention for touirsm destination