فهرست مطالب

پژوهش نامه تاریخ - پیاپی 52 (پاییز 1397)

پژوهش نامه تاریخ
پیاپی 52 (پاییز 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/09/07
  • تعداد عناوین: 8
|
  • احمدرضا بهنیافر* صفحات 1-16
    مهاجرت تدریجی ایرانیان به هند، نفوذ اولیه آنان در دربار فرمانروایان محلی و کسب قدرت سیاسی که از دهه های میانی قرن هشتم آغاز شد به ماندگاری آن ها تا قرن سیزدهم هجری در دولت گورکانیان انجامید. برخی از این مهاجران در دربار گورکانیان به ویژه دوران پادشاهی اکبر، جهانگیر و شاه جهان، عنوان منصب دار که یک مقام نظامی بود کسب کردند و منشا اثر مهم در مظاهر مختلف فرهنگی و تمدنی از جمله معماری شدند. با این وصف تاثیر منصب داران ایرانی مهاجر به شبه قاره هند، در تحولات تمدنی آن سرزمین به ویژه در موضوع معماری مورد باز کاوی قرار نگرفته است. از این رو مسئله مزبور با فقر بررسی های علمی مواجه می باشد. این نوشتار در صدد پاسخ به این سوال است که با توجه به آن که دوره حکومتی اکبر و جانشین او جهانگیر دوره احیا اندیشه، هنر هندی و بازگشت به معماری هندوان بود، منصب داران مهاجر ایرانی به این سرزمین، در حوزه معماری عصر گورکانی چه نقشی ایفا نموده اند و چه نتایجی به بار آورده اند؟ در نگاه نخست به نظر می رسد که ایشان توانسته اند ضمن انتقال مظاهر معماری ایرانی - اسلامی به حوزه حکومتی گورکانیان، ابداعات مهمی نیز در این زمینه داشته باشند. ارائه تصویری واقع بینانه از تاثیر حضور فعال منصب داران ایرانی در تحول و تکامل مصادیق و مظاهر معماری و آشنایی اهالی هند با شاخص های معماری ایرانی، هدف اصلی پژوهش است
    کلیدواژگان: منصب داران ایرانی - اسلامی، شبه قاره هند، معماری، گورکانیان
  • فرشید دیلمقانی*، محمدعلی قاسمی ترکی صفحات 17-44
    هویت ملی ایرانیان به عنوان ما حاصل خودآگاهی نسبت به انباشتی تاریخی از تجربه های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، سرزمینی بنام ایران، مانند سایر کشورهای جهان، پدیده ای مدرن است که به تدریج بعد از ارتباط ایران با غرب به ویژه بعد از شکست های متعدد از روس ها و اعزام نخبگان ایرانی و پیدایی مشکله هویت در نزد این افراد، در ایران پدیدار گردید. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکردی تاریخی و بهره گیری از ابزار کتابخانه ای و اینترنتی به بررسی مسائل هویتی در ایران قبل از 1320 می پردازد. فرضیه پژوهش عبارتست از اینکه علی رغم کهن بودن تمدن ایران و حس وطن دوستی که در مقیاس های مختلف در طول تاریخ در برخی از ایرانیان وجود داشته است اما هویت ملی مانند کشورهای دیگر پدیده ای مدرن محسوب می شود و در ایران، تاریخ آن به دوران مشروطه بر می گردد و آنچه بیش از آن در ایران وجود داشته است، هویت اجتماعی- فرهنگی بوده است. بررسی تطور تاریخی هویت ملی در ایران از زمان مشروطه نشان دهنده مطرح شدن الگوهای هویتی غربگرایانه و باستان گرایانه در دورهای قبل از 1320 می باشد.
    کلیدواژگان: هویت ملی، سیاستگذار هویتی، ایران، ناسیونالیسم، روشنفکر
  • محمد مهدی روشنفکر*، رضا معینی رودبالی صفحات 45-76
    میزان تاثیر گذاری اندیشه لیبرالیستی در شکل گیری انقلاب مشروطه چکیده ضعف های حکومت قاجاران و کل جامعه ایران و بخصوص،خلاء نظری در حوزه سیاسی زمینه ورود اندیشه های جدید به ایران را فراهم آورد . مفاهیمی چون : قانون ، آزادی ، پارلمان ودر صدر همه لیبرالیسم در چنین بستری وارد ادبیات سیاسیی ایرانیان شد. ایرانیان در برخورد با تمدن غرب و مشاهده ی تفاوتهای شگرف آن به فهمی متمایز از جامعه خود رسیدند که بسیار متفاوت از گذشته بود . این تمایز و تغییر نگرش ها نسبت به ، سیاست و اجتماع به درستی در سفرنامه ها و سیاحت نامه های مسافران فرنگ رفته ، انعکاس یافته است. نکته قابل تامل در نوشته های مذکور ، موضع گیری آنها نسبت به فرهنگ خود و تمدن غرب است . حاصل اولین آشنایی ها ، تجویزهایی بود که آنها برای درمان دردهای جامعه خود صادر کردند ، که یکی از مهم ترین آنها ، انتقال و ترویج لیبرالیسم در ایران بود. نتایج حاصله انکه ماهیت واقعی انقلاب مشروطه به لیبرالیسم بر می گشت که حاصل کوشش جریان روشنفکری بود و ناکامی آن ناشی از ناهمگونی و ناسازگاری با اندیشه های دینی بود که روحانیون آن را رهبری می کردند . پژوهش حاضربر پایه پرسش میزان تاثیرگذاری اندیشه لیبرالیستی در انقلاب مشروطه شکل گرفته واز نوع توصیفی-تحلیلی است که به روش کتابخانه ای سامان یافته است. کلیدواژه ها: لیبرالیسم، مشروطیت ، آزادی، روشنفکران ، روحانیون.
    کلیدواژگان: لیبرالیسم، مشروطیت، آزادی، روشنفکران، روحانیون
  • محمدنبی سلیم، دومان ریاضی صفحات 77-96
    بی شک یکی از اتفاقاتی که باعث به روز رسانی نمایش ایرانی و ورود تئاتر به معنی غربی به ایران می شود با سفر شاهان و درباریان دوره قاجار شروع شده و اتفاق می افتد. آنچه مسلم است ,میتوان شاه ناصرالدین شاه را به عنوان اولین شاهی که قدم به سرزمین های مسیحی گذاشته و سهم اعظمی را در انتقال فرهنگ جدید نمایشی تئاتری را به کشوردارد نام برد.شاه جوان به شدت تحت تئاثیر هنر ایرانی بوده به نحوی که نشست و بر خواست با هنرمندان داخلی و خارجی از او یک شاه با شخصیت خاص سیاسی و هنری ساخته بود. به وضوح علاقه وافر شاه به دیدن نمایش را در رفتار او با مقلدان ونوع نگاه و کمکش به ساختن بناهای نمایشی را میتوان فهمید. این اتفاقات به اینجا ختم نشد و با مرگ او و به تخت نشستن مظفرالدین شاه دوباره راه پدرش را با سفرهایی که تدارک آنها توسط وزیرش اتفاق می افتد از سرمیگیرد. اتابک اعظم با بیشتر کردن مالیات و گرفتن وامهای بیشمار از دول روس و انگلستان ,مقدمات سفر شاه را به فرنگ به عمل آورد و شاه را در سه نوبت به کشورهای مختلف اروپا فرستاد. اولین سفر مظفرالدین شاه به روسیه اتریش سوئیس آلمان بلژیک فرانسه در سال 1900 صورت گرفت.بالطبع شاه هم به مانند پدر خود علاقه وافر به موسیقی و انواع فرمهای نمایشی داشت. در این بخش به بررسی نمایشی یکی از سفرهای مظفرالدین شاه که در قلمرو امپراطوری اتریش در دو شهر وین و بوداپست اتفاق افتاد می پردازیم.
    کلیدواژگان: نمایش، قاجار، مظفرالدین شاه، وین، تئاتر پاره
  • محمد دارینی، معصومه سادات نظم، حسن شجاع بهار صفحات 97-112
    چکیده واکاوی ریشه ها و علل پیدایش جریان های فکری در زمان ائمه(ع) به ویژه عصر امام باقر(ع) از اهمیت خاصی برخورداراست. در این نوشتار با تکیه بر اسناد تاریخی و تحلیل برخی از دیدگاه ها می توان دریافت که زمینه ی به وجود آمدن این گونه افکار چگونه نشات گرفته است؟ مسائلی چون اباحه گری، ناآگاهی، دنیاطلبی، اختلافات فرقه ای، تاثیر فراوان ادیان خارجی و افراط در محبت و... ازجمله زمینه های به وجود آمدن تفکر غلات است. جهل و سکوت مردم و بی تفاوتی نخبگان و... ازجمله علل پیدایش جنبش مرجئه و عواملی چون نارضایتی گروهی از وضعیت موجود، روحیه تمرد و تعصب های قبیله ای را می توان ازجمله ریشه های پیدایش خوارج نام برد. در این میان نقش امام باقر(ع) در مبارزه با نحله های فکری موجود آن روز از اهمیت خاصی برخوردار است. چراکه ایشان با پاسخ دادن به شبهات دینی، مناظره با فرقه های منحرف و فاصله گرفتن از دخالت در امور سیاسی، خدمت بزرگی به اسلام نمودند و بدین شیوه از اصول و مبانی دین اسلام دفاع نموده و به نشر تعالیم احکام اسلام پرداختند و با بیانی روشن ماهیت آنان را افشا نموده و با قاطعیت آنان را از حوزه تشیع دور ساختند. کلیدواژه ها: نحله- غلات- مرجئه- خوارج- علل- فرقه
    کلیدواژگان: &quot، نحله &quot، &quot، غلات&quot، &quot، خوارج&quot، &quot، علل&quot، &quot، فرقه&quot _
  • فاطمه سادات فیروزی*، عبدالرسول عمادی، علیرضا منصوری صفحات 113-136
    تاثیر نظام مالکیت ارضی بر تحولات علمی و فرهنگی دوره تیموری شکوفایی علمی و فرهنگی دوره تیموری که گاهی از آن با عنوان رنسانس تیموری یاد می شود ، نیازمند حمایت های اقتصادی بود ، و نمی توان آن را تنها بر اساس علایق فردی برخی از سلاطین تیموری به علم و دانش تبیین کرد . در مقاله حاضر با رویکرد تاریخ نگارانه عقلانیت نقاد توضیح می دهیم که نظام اقتصادی و مالیاتی و زمین داری دوره تیموری ، که نمونه شاخص آن با نام سیورغال شناخته می شود ، گرچه از طرف حکومت مرکزی متناسب با زیست بوم سیاسی و اجتماعی آن دوره و در راستای اهداف اقتصادی و سیاسی حکام اعمال شد ، ولی تبعات پیش بینی نشده ای داشت که یکی از آن ها ایجاد زمینه مناسبی برای حمایت از نهادهای علمی و فرهنگی آن دوره بود. کلمات کلیدی : علم دوره تیموری ، سیورغال ، اقتصاد دوره تیموری، عقلانیت نقاد،
    کلیدواژگان: علم دوره تیموری، سیورغال، اقتصاد دوره تیموری، عقلانیت نقاد
  • زهرا محسنی*، ابوالقاسم دادور، سیدعلی اصغر میرفتاح صفحات 137-152
    انسان پیش از تاریخ تا پایان دوره تاریخی با ناشناخته هایی روبرو بوده که به مدد اسطوره سازی و ایجاد نمادهایی پر رمز و راز سعی در درک و شناخت آنها داشته و در پاره ای موارد آنها را بیاری خود خوانده است. این ناشناخته ها در مواردی در نمادهای مادی تجلی پیدا کرده اند. نمادهایی که بیان اعتقاد و باور افراد جامعه نسبت به اتفاقات پیرامون وی بوده است. نقوش دوره ساسانی در طرح های هندسی، اشکال جانوری،پرندگان،گل و گیاه و موجودات پنداری و اسطوره ای که برخی از آنها سابقه طولانی در فرهنگ ایرانی دارند با هدایت بخشی از باور و اعتقاد و جامعه پدید آمده اند. برای درک این پندارها و تجزیه و تحلیل آنها بر اطلاعات کافی احتیاج به دانش تاویل است. هنرمندان دوره ساسانی در نقش های نمادین بر روی اشیا فلزی نگاه به رمز و رازی دارند که بر اساس فلسفه وجودی فرهنگ و تمدن ساسانی پدید آمده اند. که در مواردی این فرهنگ به صورت اعتقاد و باور در گذشته دور و قبل از فرهنگ دوره ساسانی مورد توجه بوده است و بهر فرادادی در فرهنگ ساسانی جاری گردیده است. این تحقیق در این مقاله با اس ساسانی در اختیار پژوهش گران قراردهد. از لحاظ شیوه گرد آوری مطالب و داده ها کتابخانه ای می باشد. درک این پندارها و تجزیه و تحه صوردرک این در نقش های نم ساسانی مورد ردرک این در نقش های نمادین بر روی اشیا فلزی نگاه به رمز و رازی دارند که بر اساس فلسفه وجو
    کلیدواژگان: فلزکاری، اسطوره، نقوش انسانی، ساسانی، هنر
  • امیر نعمتی لیمایی* صفحات 153-170
    امیرعلیشیر نوایی، سیاستمدار و فرهنگمرد پرآوازه روزگار تیموری، واجد جایگاهی والا در تاریخ فرهنگ ایران است. آنچه هویدا می نماید، جدا از توانمندی و نفوذ سیاسی فوق العاده، شخصیت علمی - ادبی وی از جمله دلایل دستیابی او به چنین جایگاهی است. شخصیت علمی - ادبی امیرعلیشیر نوایی موضوعی است که در این مقاله مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. از این رهگذر، با یاری جستن از روش تحقیق تاریخی، نقش او در ادب ترکی، تاثیر وی بر گسترش قلمروی فرهنگ ایرانی، اثربخشی مکتب ساز او و همچنین تدوین فرهنگ لغت های متعدد با تکیه بر آثار وی مورد بررسی واقع گردید. نتایج حاصله نشان داد وی از سویی در ادب ترکی پیشرو و پیشتاز بوده و از دیگر سوی نقش به سزایی در معرفی و نشر فرهنگ ایرانی در میان اقوام ترک زبان ایفا نموده است. گام هایی که او در سال های عمر خویش در این رهگذر برنهاد، به نزدیکی فرهنگی بیش از پیش ایرانیان و ترکان انجامید.
    کلیدواژگان: امیرعلیشیر نوایی، فرهنگ ایرانی، ادب ترکی، اثربخشی مکتب ساز نوایی، فرهنگ های لغات(سده های مختلف)
|
  • Ahmadreza Behnia * Pages 1-16
  • Mohammad Mehdi Roshanfekr *, Reza Moeini Roudbali Pages 45-76
    In a situation where the weaknesses of the Qajar dynasty were more indicative of a theoretical vacuum in the political sphere, the introduction of technology and technical products of the western civilization into Iran, without the entry of intellectual spheres and cultural products, seemed impossible. For this reason, new ideas came to Iran. Concepts such as law, liberty, parliament, and at the top of all liberalism entered into Iranian political literature in such a context. In dealing with Western civilization and seeing the remarkable differences of this alien creature, Iranians came to a different understanding of themselves and their society that was very different from the past. This distinction and a change in attitudes towards culture, politics and society are well seen in travelers' travels, travels and travels themselves. The point to be considered in these writings is their position on their culture and Western civilization. The result of the first acquaintances are the prescriptions they are giving to the treatment of their own pain, one of the most important of which was the transfer and promotion of liberalism and the attempt to rule it in Iran. This research is grateful for answering this question. How much was the liberal thought as one of the most important thoughts in Iran in the Qajar era and how did it affect the formation of the constitutional revolution? Google Translate for Business:Translator ToolkitWebsite Translator
    Keywords: Liberalism, Constitution, freedom, Law, tyranny
  • Mohammad Nabi Salim, Duman Riyazi Pages 77-96
    Undoubtedly, one of the events that makes the Iranian shows up to date and makes iranian theater enter to the western world, is happend and started with the visit of the kings and courtiers of the Qajar period. What is certain is that Nasser-al-Din Shah, was the first king who stepped into the Christian lands, and he has a major role in transfering the new theater culture to Iran. The young king was heavily influenced by Iranian art so the relationship he had with both iranian and foreign artists, made him a king with a special political and artistic character. It was clearly undrestood from Shah's interest in watching a play, his behavior with the actors and his way of caring and helping in construct theather builindgs. These happenings did not end there, with his death and transfering the kingdom to his son Mozafar al-Din Shah,he continue his father's way by the journeys that his minister provided. Atabak,his minister, provided the basis for the king's journey to three diffrent parts of Europe by increasing taxes and taking numerous loans from the Russian and British governments. The first trip of Mozaffar al-Din Shah was to Russia, Austria, Switzerland, Germany, Belgium, France in 1900. The king, like his father, had a special intrests in music and various forms theater. In this section i will study one of Mozaffar al-Din Shah's journeys to Austrian Empire between two cities of Vienna and Budapest.
    Keywords: Performance, Qajar, Mozaffat al din shah, Wien, Pare theater
  • Mohammad Dareni, Masomeh Sadatnazm, Hasan Shojabahar Pages 97-112
  • Fatemeh Alsadat Firoozi *, Abdolrasool Emadi, Alireza Mansouri Pages 113-136
    The influence of Land ownership system on Scientific and Cultural Developments in Timurid Period Scientific and cultural developments in Timurid period cannot be merely explained by some Timurid rulers' ambitiousof science. Our claim in this paper is that the land ownership and tax system in this period, known as soyurghal, though invented and used for the political and economic purpose, had some unpredictable consequences, one of which was to provide a supportive ground for cultural and scientific institutions. Scientific and cultural developments in Timurid period cannot be merely explained by some Timurid rulers' ambitiousof science. Our claim in this paper is that the land ownership and tax system in this period, known as soyurghal, though invented and used for the political and economic purpose, had some unpredictable consequences, one of which was to provide a supportive ground for cultural and scientific institutions. Keywords: Science of Timurid period, Soyurghal, Economy of Timurid period, Critical Rationalism
    Keywords: Science of Timurid period, Soyurghal, Economy of Timurid period, Critical Rationalism
  • Zahra Mohseni *, Aboolghasem Dadvar, Aliasghar Mirfattah Pages 137-152
    It is unknown if the material symbols have manifested. Symbols that express the belief that people relate to what is happening around him. To understand the thoughts and analysis on the information they need sufficient knowledge is interpretation. Sassanid era as iconic artists on metal objects look into the mystery that is based on the philosophy of culture and civilization have emerged Sassanid. In terms of content and data gathering practices librarid era as iconic artists on metal objects look into the mystery that is based on the philosophy of culture and civilization have emerged Sassanid. In terms of content and data gathering practices library services.id era as iconic artists on metal objects look into the mystery that is based on the philosophy of culture and civilization have emerged Sassanid. In terms of content and data gathering practices library services.id era as iconic artists on metal objects look into the mystery that is based on the philosophy of culture and civilization have emerged Sassanid. In terms of content and data gathering practices library services.y services.
    Keywords: Metal legend, humanitarian relief, Sasanian art
  • Amir Nemati Limaee * Pages 153-170
    Amir Ali-shir Nava’i is one of the famous and well-known politicians and cultural man of the Timurid era . His unique political and cultural perspective gave him a special position in Iranian cultural history. Investigating different aspects of his unique character is the subject of this paper . This paper by means of the historical research method reviews some of his great works such as : his influence on Turkish literature , his role in spreading Iranian culture beyond Iran, providing the foundation for new schools of thought , and also writing different dictionaries . A study of historical records revealed that in one hand , Amir Ali-shir Nava’i was a pioneer and leading figure in Turkish literature and on the other hand , he had a prominent role in introducing Iranian culture into Turkish language tribes . the result of his work created close contacts between Iranian and Turkish culture .
    Keywords: Amir Ali-shir Nava’i, Iranian Culture, Turkish Literature, efficacy of Nava’i school, dictionaries