فهرست مطالب

پژوهش در هنر و علوم انسانی - پیاپی 17 (تیر 1398)

نشریه پژوهش در هنر و علوم انسانی
پیاپی 17 (تیر 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/04/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سجاد نجفی بهزادی*، جهانگیر صفری صفحات 1-11
    موضوع و درونمایه از اصطلاحات حوزه ادبیات داستانی هستند که نگرش و تعاریف متعددی درباره آنها بیان شده است. مفاهیم و اصطلاحات بسیاری در حوزه داستان و نقد ادبی مانند درونمایه و موضوع وجود دارد که نگاه انتقادی به آنها صورت نگرفته و همواره بر همان تعاریف گذشته تکیه شده است. اهمیت این مساله باعث شد که نویسندگان تحقیق، به دنبال ارائه تعریفی مناسب و قابل فهم از موضوع و درونمایه باشند. ابتدا به تعاریف مختلف درونمایه و موضوع، طبقه بندی عناصر مشترک و متفاوت تعاریف پرداخته و در پایان نیز تعریفی نسبتا روشن از موضوع ودرونمایه ارائه میشود. برای روشنتر شدن تفاوت دو مقوله از داستانهای»جوجه اردک زشت« اثر اندرسن و »ماهی سیاه کوچولو« اثر صمد بهرنگی استفاده شده است. موضوع؛ آن چیزی است که داستان درباره آن صحبت میکند. کشمکش، گفتوگو، کنش، حوادث، شخصیت، موقعیت و به طور کلی عناصر داستان، ابزاری است که نویسنده به وسیله آن بستر داستان (موضوع) را وضع میکند. موضوع بستری برای ارائه درونمایه است و آنچه در بطن و ژرف ساخت داستان قرار دارد، درونمایه است.
    کلیدواژگان: داستان، موضوع، درونمایه، ماهی سیاه کوچولو، جوجه اردک زشت
  • دومان ریاضی*، یاسمن فرهنگ پور صفحات 13-18
    کمدیا دآلرته، نمایشی بود که در اواسط قرن شانزدهم میلادی در ایتالیا زاده شد و راه زیادی را با سفر به فرانسه، اسپانیا و بالعکس پیمود تا به شکل اصلی و نهایی اش برسد. این نمایش مجموعه ی بزرگ و گسترده ای بود متشکل از بازیگران کاربلد و غیرحرفه ای، آن هم در زمانی که هنر معنی ظرافت های رمانتیک داشت. یکی از عناصر اصلی در این نوع نمایش، بداهه پدازی است که بازیگران در ادوار مختلف تاریخی به نسبت توانایی خود و تحت تاثیر مسائل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی حاکم بر جو روزگارشان، از آن استفاده می کردند. از این رو هدف این پژوهش بررسی ابعاد مختلف بداهه پدازی با توجه به نظریات سیرو فررونه، استاد بزرگ تئاتر ایتالیاست. بر اساس یافته ها، بداهه پدازی که قبل از ظهور کمدیا دآلرته وجود داشته است، در این نوع نمایش با بدن شروع شده و بعدا به کلام منتقل میشود. این مقاله با روش کتابخانه ای و با استناد به مدارک موجود در کتابخانه ها و آرشیوهای مربوطه در کشور ایتالیا، به بررسی مفهوم بداهه پدازی و چگونگی تبدیل شدن آن به غایت نهایی اجرای نمایش کمدیا دآلرته پرداخته است.
    کلیدواژگان: ایتالیا، کمدیا دآلرته، بداهه پردازی، سیرو فررونه، کمدی
  • مهدی امیری*، علی عسگر علیزاده مقدم صفحات 19-26
    قهرمان با تمام پیچیدگی ها و کنش هایی که در مجموع فضای نمایشی که از جنبه دیداری و غیر دیداری را به وجود می آورد، بخصوص در دو سنت مذهبی (تعزیه) و ملی (شاهنامه) کمتر موردتوجه پژوهشگران واقع شده است. گاهی پدیدآورندگان آثار، شخصیت اصلی را در سایه قرار داده و به کنش های دیگر قهرمانان فرعی می پردازند. این پژوهش سعی دارد تا ضمن پردازش به "مفهوم جهان حماسی وجهان تراژیک" دو سنت مذهبی و ملی و به ویژه قهرمان به عنوان رکن اصلی پدیدآورنده و جلوبرنده به تمامی وجوه شکل گیری با تکیه بر مفاهیمی که ساختار قهرمان را شکل می دهند گامی هرچند اندک در تئوریزه کردن این بنیان های نمایشی بردارد. این پژوهش می کوشد تا با تکیه بر مفهوم »جهان حماسی« و »جهان تراژیک«، فرایند گذر از ادبیات حماسی (شاهنامه) به ادبیات تراژیک (شبیه نامه) را بررسی کرده. در همین راستا به چیستی و چرایی »قهرمان« بهعنوان عنصر پیش برنده و شکل دهنده این دو گونه پرداخته خواهد شد و بارزترین مصداق »قهرمان« در این دو گونه، رستم (در ادبیات حماسی شاهنامه) و امام حسین ع (در متن شبیه نامه های تعزیه) مورد مقایسه قرار خواهند گرفت.
    کلیدواژگان: شاهنامه، شبیه خوانی، جهان حماسی، جهان تراژیک، ادبیات نمایشی
  • علیرضا مشبکی اصفهانی*، محمدرضا مشبکی اصفهانی صفحات 27-44
    در دوره قاجار به دلیل تحولاتی که در عرصه های مختلف سیاسی و فرهنگی رخ داده، تفاوت های عمده ای در ارزشها تفکرات، گرایش ها و شیوه های معماری و شهرسازی پدیدار شد. این تنوع و گوناگونی که تا حد زیادی تحت تاثیر تقابل سنت و تجدد در عرصه های مختلف شکل گرفته بود، بیش از همه در حوزه معماری عمارت های مسکونی نمود پیدا کرده است. این تفاوت ها در تمامی اجزای تشکیل دهنده یک خانه از بدو ورود تا سایر فضاهای داخلی رخ نموده است. پژوهش انجام شده بر آن است تا با بررسی ویژگی های کالبدی عمارت های دوره قاجار در دو شهر تهران و شیراز با توجه به شباهت معماری تمامی ، خصوصیات معماری هر شهر، به این پرسش پاسخ دهد که آیا قرار داشتن در یک دوره تاریخی خانه های آن دوران را سبب میشود؟ یا با توجه به فرهنگ هر شهر، هر منطقه معماری خاص خود را دارا می باشد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده، نحوه گردآوری اطلاعات در بخش ادبیات و پیشینه تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و در بخش میدانی از طریق بازدیدها و برداشت میدانی در عرصه معماری خانه ها بوده است. همینطور در بخش تحلیل و ارزیابی با منطق قیاسی به مطالعه تطبیقی خانه های تهران و شیراز در دوره قاجار پرداخته شده است. در نهایت این نتیجه حاصل شد که به علت تجددگرایی مردم تهران (عامل تشدیدکننده قرار گرفتن معماری شهر تهران تا حد ، تهران بهعنوان پایتخت) و همینطور به علت سفرهای بسیار درباریان به کشورهای اروپایی زیادی با سبک و سیاق معماری اروپایی ترکیب شده و حتی در بسیاری از موارد سنت شکنی شده است .برخلاف شهر تهران، شهر شیراز هنوز پایبند به معماری سنتی خود بوده است.
    کلیدواژگان: معماری دوران قاجار، تزیینات، شکل و فرم
  • محمدرضا شریف زاده*، رامک رهبر صفحات 45-52
    بشر همواره به دنبال یافتن مجهولات خویش بوده، واقعیات پس از مرگ برایشان ازجمله مجهولاتی است که تمایل بسیاری به کشف آن دارد. هرچند در مذاهب گوناگون دیدگاه های مختلفی در این زمینه وجود دارد ولی درنهایت همه آنها به یک جهان بینی می رسند که انسان را با تمامی اعمال و کردار خود و با آداب و رسوم تقریبا یکسان به زندگی اخروی می کشد. در این میان به ترتیب چینود به عنوان پل عبور در زرتشت و صراط بهعنوان پل عبور در اسلام مورد کنکاش قرار گرفته است. بهشت و دوزخ دارای راه و جاده گردید و گذرگاه چینود نیز به پلی بیان که روان درگذشته بایستی با شرایطی ویژه از آن عبور می کند. در قرآن کریم که مطالب آن قطعی و تحریف ناشده است، بحث از قیامت و مسائل آن فراوان شده است. در این مقاله به بررسی سه تصویر یکی از زاویه ارداویرافنامه که ترازوی داوری و خود داوری دین زرتشتی را روستای ، نشان می دهد. با منظره رستاخیز و پل صراط از دید نقاش ایرانی مسلمان که عبور از پل صراط بقعه، آقا سیدعلی متعلق به محله لاهیجان اثر میرزایی مهر است و تصویر نقاشی قهوخانه مقایسه گردیده تا بتوان به دیدگاه فلسفه های اسلام و زرتشت در این رابطه و ویژگی های نقاشی های فوق پی برد.
    کلیدواژگان: ارداویراف نامه، رستاخیز، زرتشت، چینود، صراط
  • بابک دهقانی*، علی پریور صفحات 53-62
    زیبایی شناسی از قدیم مفهومی فلسفی برای درک هنر بوده است اما در عصر دیجیتال با مفاهیم مختلف فلسفی، روانشناسی و جامعه شناسی همراه شده است. فلسفه هنر و زیبایی شناسی در عصر دیجیتال به علت تغییراتی که به واسطه گسترش فناوری تغییر کرده است، لذا تاثیر آن در مدیریت آموزشی شروع توجه به زیبایی شناسی به عنوان یک شاخه از جستجو کرد. پس از او اندیشمندان عصر مدرن به زیبایی شناسی فلسفه و با مفهومی مدرن را باید در نظریات کانت به عنوان یک شاخه از فلسفه پرداختند. فلسفه پست مدرن هم در زمینه زیبایی شناسی دست به بازتعریف هایی زد. هدف این پژوهش؛ تبیین ماهیت زیبایی شناسی و تجربه هنری در دوران شکوفایی فناوری دیجیتال با رویکردی بر مدیریت آموزشی در دبیرستان های شهر بندرعباس است. در این پژوهش مروری بر نظریات مختلف در رابطه با فناوری انجام شده و بخشهایی از نظریات فلاسفه در رابطه با زیبایی شناسی و مدیریت آموزشی مورد توجه قرارگرفته است. بنیامین به هنر در دوران شکوفایی فناوری توجه کرده است. به عقیده او کارکرد هنر با بروز امکان تکثیرپذیری مکانیکی تغییر به وضعیت انسان در دوران سلطه فناوری ها پرداخته است او فرهنگ این دوران را فرهنگ کرده است. نیل پستمن تکنوپولی نامیده و معتقد است در این دوران انسانها مقهور فناوری ها هستند. یافته های پژوهش نشان می دهد در این عصر ازیکطرف اثر هنری کارکردهایی متفاوت یافته و بجای کارکردهای آیینی؛ اکنون کارکردهای نمایشی دارد؛ اما از سوی دیگر تاثیرگذاری هنر در این تکثیر بیش از حد نابود می شوند. لذا تاثیر آن بر مدیریت آموزشی دو چندان می گردد. در این عصر همزمان که جامعه مقهور تسلط فناوری است این تسلط و تاثیر بر تجربه های هنری تاثیرگذار بوده است. لذا امکان دارد دانش آموز هنرمند تحت سلطه فناوری دست به تولید آثار هنری بزند.
    کلیدواژگان: دیجیتال، عصر دیجیتال، زیبایی شناسی، تجربه هنری، مدیریت آموزشی، والتر بنیامین، نیل پستمن
  • مانا احمدی، علیرضا عزیزی یوسفکند*، شیلان مسرور صفحات 63-72
    دوران تیموری امکان یکپارچه کردن دستاوردهای مکاتب گوناگون نقاشی ایرانی به وجود آمد. تیمور نخبه ترین هنرمندان و صنعتگران را از شهرهای گوناگون به سمرقند پایتخت موردعلاقه اش فراخواند و حضور اسکندر سلطان و ابراهیم سلطان در شیراز زمینه را برای بروز دوباره ویژگی های دیداری مکتب شیراز (سده 9) فراهم ساخت. در میان آثار بجای مانده از این مکتب کتاب خاوران نامهی ابن حسام خوسفی از جایگاه ویژهای برخوردار است که نگاره های آن نشانگر شاخصه های تصویری این مکتب هست. هدف اصلی این تحقیق شناسایی، گردآوری و تحلیل شاخصه های نگارگری دوره مکتب شیراز (سده 8 ترکمنان) با نگاه ویژه به کتاب خاوران نامه می باشد. این تحقیق با این پرسش آغاز گردیده است که »شاخصه ها و ویژگی های بارز نگارگری مکتب شیراز (سده 8 ه.ق) کدام است و نگاره های کتاب خاوران نامه دارای کدام ویژگی های سبکی می باشد؟« روش تحقیق تحلیلی-توصیفی است و به این منظور ابتدا به جمع آوری منابع تاریخی و دیگر اطلاعات لازم پرداخته سپس به تحلیل این اطلاعات پرداخته است. به عنوان نتیجه می توان به این نکته اشاره کرد که سره ای شعله گون افراد شاخص نقاشی شده در اکثر نگاره ها از مشخصه های اصلی نگاره های کتاب خاوران نامه می باشد که نشان از جایگاه و قداست افراد دارد. روش گردآوری اطالعات میدانی، استفاده از منابع مکتوب، کتابخانه ای و همچنین شبکه جهانی اطلاع رسانی (اینترنت) بوده است.
    کلیدواژگان: ترکمنان، مکتب شیراز، شاخصه های نگارگری، خاوران نامه
|
  • Alireza Mashabaki Isfahani *, Mohammad Reza Moshabaki Isfahani Pages 27-44
    In the Qajar era, due to developments in various political and cultural fields, major differences emerged in the values, thoughts, trends and practices of architecture and urbanization. This diversity and variety, which was largely influenced by the confrontation between tradition and modernity in various fields, has been most pronounced in the field of residential manor architecture. These differences have occurred in all the components of a home from the time of arrival to other internal spaces. This diversity and variety, which has been largely influenced by the contrast between tradition and modernity in various fields, has been more in the field of residential architecture. These differences have occurred in all parts of a house since it arrived at other internal spaces. The research has been done to investigate the physical characteristics of the Qajar era mansions in Tehran and Shiraz, according to the architectural characteristics of each city, to answer the question of whether in a historical period has caused similarities between Architecture of all houses of that era? Or, depending on the culture of each city, each region has its own architecture. The research method in this research is descriptive-analytical, the method of collecting information in the literature and research background through library and documentary studies, and in the field studies by visiting and field surveys in the field of house architecture. Also, in the analysis and evaluation section with deductive logic, a comparative study of the houses of Tehran and Shiraz during the Qajar period has been studied. Finally, the result was that, due to the modernization of the people of Tehran (a factor exacerbating Tehran as the capital) and also due to the many journeys of courtiers to European countries, the architecture of Tehran largely merged with the style of European architecture and Even in many cases, Traditions have been ignored. Unlike Tehran, the city of Shiraz still adheres to its traditional architecture.
    Keywords: Architecture of Qajar era, decorations, shape, form