فهرست مطالب

طبیعت ایران - سال چهارم شماره 3 (پیاپی 16، امرداد و شهریور 1398)

نشریه طبیعت ایران
سال چهارم شماره 3 (پیاپی 16، امرداد و شهریور 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/05/01
  • تعداد عناوین: 23
|
  • عادل جلیلی* صفحه 3
    در بخش تحقیقات صنوبر و درختان سریع الرشد موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و در مسیر تلاش برای افزایش میزان تولید در واحد سطح صنوبرکاری، در کنار معرفی ارقام صنوبر پرمحصول، روش بهره برداری کوتاه مدت (short-rotation)، به عنوان یک سیستم تولیدی، مورد آزمایش و بهره برداری قرار گرفته است. یکی از دلایل عدم علاقه زارعین به صنوبرکاری، زمان بهره دهی طولانی آن است. صرف زمان حداقل 8 تا 10 سال برای برداشت چوب صنوبر و کوچک بودن سطح مزارع و ارتباط معیشتی به درآمد سالانه حاصل از این مزارع، از موانع استقبال زارع و بهره بردار از صنوبرکاری است. برای رفع این مانع و محدودیت، در بخش تحقیقات صنوبر و درختان سریع الرشد، سیستم بهره برداری کوتاه مدت صنوبر در مزارع تحقیقاتی بررسی و آزمایش شد، نتایج نشان داد، صنوبر را نیز می توان، همانند سایر محصولات زراعی، از سال دوم برداشت کرد. هم زمان با بخش تحقیقات صنوبر، محققان بخش تحقیقات علوم چوب وکاغذ موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، نوع کارکرد تولیدی این سیستم بهره برداری را بررسی کردند. آنها نشان دادند، مواد سلولزی حاصل از برداشت های دوساله و سه ساله صنوبرکاری برای تامین نیاز صنایع چوب های ترکیبی مناسب است و برداشت چهارساله نیز در صنایع کاغذسازی استفاده می شود. نکته مهم در این نوع از سیستم بهره برداری، افزایش میزان تولید در واحد سطح است. میزان تولید در واحد سطح در مزارع سنتی بعد از 10 سال حدود 10 تا 15 مترمکعب در هکتار است، در حالی که سیستم تولید به روش کوتاه مدت سبب افزایش تولید به میزان حدود 40 تا 60 مترمکعب در هکتار می شود. همچنین این روش ظرفیت بالایی برای تولید چوب به صورت مکانیزه دارد، که انقلابی در تولید مواد سلولزی است.
  • دیدگاه
  • فاطمه درگاهیان* صفحات 7-9
    در سال های اخیر با توجه به اثرات گرمایش جهانی و در نتیجه افزایش دما و کاهش بارش، اکوسیستم های تالابی در مناطق خشک بدلیل فراوانی، شدت و تداوم خشکسالی ها متحمل خسارات بیشتری شده به طوری که برخی خشک و برخی نیز بسیاری از کارکردهای متعدد اکولوژیکی و زیست محیطی خود را از دست داده اند. در تالاب هایی که در منتهی الیه حوضه های آبخیز قرار دارند، تغییرات سطح آب و پوشش گیاهی آنها به وضعیت منابع آبی حوضه آبخیز مربوطه وابسته است. وضعیت منابع آبی حوضه آبخیز تالاب ها تحت تاثیر عوامل طبیعی؛ کاهش بارش، افزایش دما و تبخیر و در نتیجه رخداد خشکسالی ها با شدت زیاد و همچنین عوامل انسانی می باشد؛ که می توان به طرح های توسعه منابع آب خصوصا ساخت سدها و بندهای خاکی و انتقال بین حوضه ای آب اشاره کرد. تالاب شادگان در منتهی الیه حوضه آبخیز جراحی واقع شده است. این تالاب بعنوان یکی از تالاب های مهم بین المللی ثبت شده در کنوانسیون رامسر بوده که هم اکنون در معرض تغییرات اکولوژیکی بوده و همچنان در لیست قرمز فهرست مونترو  قرار دارد.
  • حسین بتولی* صفحات 11-20
    طبیعت گردی که در سطح جهان با نام اکوتوریسم (Ecotourism) شناخته می شود یکی از انواع گردشگری است که با هدف سفر به طبیعت صورت می گیرد. اکوتوریسم از دو واژه بوم شناسی (Ecology) و گردشگری (Tourism) گرفته شده است و پدیده ای نسبتا جدید در صنعت گردشگری است که تنها بخشی از کل این صنعت را تشکیل می دهد. این نوع از گردشگری گذراندن اوقات فراغت انسان را در طبیعت امکان پذیر می سازد و مبتنی بر مسافرت های هدفمند به همراه برداشت های فرهنگی، معنوی، دیدار از جاذبه های طبیعی و مطالعه آنها و بهره گیری و لذت جویی از پدیده های متنوع طبیعت است. اکوتوریسم یعنی برگزاری تورهای گردشگری که انگیزه اصلی آنها صرفا تفریح نیست، بلکه تماشای شگفتی های طبیعت، گونه های کمیاب و پدیده های طبیعی که حتی الامکان در شرایط دست نخورده و بکر است. فعالیت های اکوتوریستی عبارت است از پیاده روی های برنامه ریزی شده ایستگاهی و همچنین دامنه نوردی، عبور از رودخانه های خروشان با قایق های بادی، سفر به مناطق ییلاقی و میهمان عشایر و ساکنان بومی این محل ها شدن، سفر به روستاها و مزارع اطراف روستاها به منظور لذت بردن از طبیعت و آشنایی با فرهنگ اهالی، کوه پیمایی، سفر به مناطق صعب العبور طبیعی، بازدید از غارهای طبیعی، مطالعه طبیعت گیاهی و جانوری، تماشای حیوانات و پرندگان، آشنایی با محیط زیست طبیعی در قالب دیگری به نام سافاری و با استفاده از خودروهای روباز برای تماشای حیوانات و پرندگان. فعالیت هایی نظیر شکار، اسکی و تورهای ماجراجویانه که اثرات تخریبی فراوانی به محیط زیست طبیعی وارد می کنند، در زمره اکوتوریسم قرار نمی گیرند. اگرچه این گونه فعالیت ها، نوعی از گردشگری وابسته به طبیعت به حساب می آیند که می بایست ضرورتا آموزش های لازم برای حفاظت از محیط زیست را یادآور شد.
  • رضا سیاه منصور*، پروین رامک صفحات 21-26
    آتش عامل تاثیرگذار مهم اکولوژیکی، اقلیمی، طبیعی و مصنوعی است که با عنصر اصلی و تغییر ناپذیر ذاتی خود ممکن است اتفاقی، اکولوژیکی، عمدی، سهوی و یا بعنوان یک عامل اصلاح کننده در پوشش گیاهی توسط مدیران ایجاد شود. از آنجا که آتش سوزی بعنوان یک عامل عمده و اثرگذار می تواند تغییر تیپ ها تغییرات تنوع ژنتیکی و گونه ها، شاخص های کمی و کیفی را در مرتع تحت تاثیر قرار داده و بر توالی و مراحل آن اثر شدید داشته باشد و از طرفی دیگر برمراحل توالی خروجی های مراتع و عرصه های جنگلی اثرگذار است بسته به هدف بایستی کنترل و یا اعمال آن با دقت نظر خاصی صورت پذیرد؛ مضاف بر این مضرات و مزایای آن نیز مورد بحث فراوان است بنابراین عدم توجه به میزان و شدت آن می تواند بعنوان یک عامل مهم چالش برانگیز تلقی شود. در واقع اثرات فاحش آن بر خاک، تولید، خوشخوراکی، دامداری، معیشت، اکوسیستم و در مقیاس وسیع، حتی اقلیم بر حساسیت موضوع می افزاید. سطح وسیعی از اراضی و خشکی های دنیا با پوشش گیاهی مراتع پوشیده شده است و با توجه به تغییرات فراگیر اقلیمی مانند خشکسالی و مدیریت مراتع از قبیل نحوه بهره برداری و کوچ عشایر آتش سوزی به عنوان یک تهدید مطرح است که در برخی موارد می توان به عنوان یک فرصت از آن بهره برد مراتع زاگرس در ایران نیز از این واقعیت مستثنا نبوده و ضرورت دارد تا با توجه به اثرگذاری آن در تعامل و معیشت بهره برداران بدقت مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و پس از حصول اطمینان از نتایج و اثرات آن کنترل و یا مورد استفاده قرار گیرد. آنچه مسلم است آتش سوزی به عنوان عامل تهدید کننده منابع طبیعی هر ساله در سطح وسیعی انجام شده و وقوع آن همواره محتمل و قطعی است.
  • نامه علمی
  • غلامرضا گودرزی، فاطمه احمدلو* صفحات 27-35
    پروژه های زیادی با هدف افزایش تولید در واحد سطح و با انتخاب کلن های پرتولید و سازگار با شرایط ادافیکی و اقلیمی در استان مرکزی اجرا گردیده است. تولید کلن های رایج و کاشته شده در استان مرکزی 15-10 مترمکعب در هکتار در سال برآورد شده است که نسبت به میانگین کشور 25-20 مترمکعب در هکتار در سال خیلی کمتر می باشد. تحقیقات صنوبر از سال 1372 با جمع آوری و شناسایی ارقام بومی و غیر بومی آغاز و در سال 1376 طرح سازگاری با 35 کلن به مدت 10 سال اجرا شد که در نهایت کلن P.n.56/72 با تولید 55/36 مترمکعب در هکتار در سال بهترین کلن شناخته شد. جهت ادامه این روند، مرحله دوم سازگاری این طرح با هدف بررسی تاثیر برش بهره برداری روی تولید کلن های مختلف نسبت به دوره قبلی اجرا گردید. نتایج 7 سال بررسی نشان داد که مجددا کلن P.n.56/72 با میانگین تولید 33/27 مترمکعب در هکتار در سال تفاوت زیادی با سایر کلن ها داشته است و کلن P.n.betulifolia با تولید 03/18 مترمکعب در هکتار در سال شرایط خوبی را داشته و جزء کلن های موفق قرار گرفته است. همچنین مرحله دوم سازگاری با هدف بررسی تولید چوب سایر کلن ها در شهر اراک اجرا گردید. نتایج 7 سال بررسی تعداد 14 کلن تاج بسته از ارقام غیربومی صنوبر نشان داد که کلن P.n.62/154 با میانگین تولید 21/33 مترمکعب در هکتار در سال تفاوت زیادی با سایر کلن ها داشته و موفق ترین کلن بررسی شده در استان مرکزی می باشد که برای کشت در مناطق مستعد استان پیشنهاد می شود
    کلیدواژگان: برش بهره برداری، سازگاری، عملکرد تولید چوب، کلن های صنوبر، مناطق مستعد صنوبرکاری
  • سید رضا گلستانه*، ابراهیم عزیزخانی، فاطمه غلامیان، ناصر فرار صفحات 37-42
    درخت کهور ایرانی با نام علمی Druce (L.)  Prosopis cineraria از خانواده لگومینوزه (Legominosae) بومی استان بوشهر است. بذرها و غلاف های این گیاه توسط آفت سوسک بذرخوار Caryedon serratus Olivier به شدت مورد حمله قرار می گیرد و چون زادآوری و تکثیر این گیاه فقط با بذر می باشد، اهمیت حیاتی دارد. مدیریت تلفیقی آفت با تاکید بر بیواکولوژی آفت، دشمنان طبیعی و ضدعفونی بذر با سموم متداول کونفیدور، سوین و فسفوتوکسین در استان بوشهر بررسی شد. میانگین طول دوره تخم گذاری، لاروی، شفیرگی تا ظهور حشره کامل آفت به ترتیب 5/6 ، 5/24 و 5/10 روز محاسبه شد. کل دوره زندگی آفت از تخم تا ظهور حشره کامل بطور میانگین 5/42 روز و تعداد نسل آفت 5 تا 6 نسل در سال تعیین شد. شکارگرانی چون سوسک های کارابیده و مورچه ها به ترتیب از لارو و تخم های آفت تغذیه می کنند. ضدعفونی بذرها با حشره کش فسفوتوکسین بالاترین میزان تلفات لاروی با 50/92 درصد بود. جهت مدیریت آفت، جمع آوری سریع بذرها و انتقال به انبار در زمان رسیدن و ریزش غلاف ها و همچنین ضدعفونی بذرها با قرص تدخینی فسفوتوکسین در انبار یا محل های ذخیره پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: بذر، سموم، سیکل زندگی، شکارگر، ضدعفونی
  • جواد معتمدی*، مرتضی خداقلی، اسماعیل شیدای کرکج، محمود گودرزی صفحات 43-50
    وضعیت موجود کمبود علوفه، طی دوره های سخت خشکسالی حاکم بر عرصه های مرتعی، تداعی کننده این موضوع است که باید جهت تامین بخشی از علوفه دام از طریق علوفه های کم رایج و کم آب بر و مقاوم به شوری و خشکی، راهکار خردمندانه ای اندیشیده شود. در این راستا، انتخاب گیاهان علوفه ای بوته ای برای زمین های شور و مرتعکاری گونه های غیربومی آتریپلکس در برنامه احیاء مراتع خشک و بیابانی، از چند دهه قبل، به عنوان سیستم سودمندی برای تولید علوفه در نظر گرفته شده و اخیرا نیز مورد توجه قرار گرفته است. در ارتباط با موفقیت مرتعکاری های ذکر شده، آمار گمراه کننده ای ارائه گردیده و همواره نظرات متفاوتی در خصوص ادامه یا توقف آتریپلکس کاری، مطرح بوده است. از این رو در پژوهش حاضر، جنبه های مختلف اقلیمی و اکولوژیکی کاشت گونه های غیربومی و بومی آتریپلکس (Atriplex)، مورد بررسی قرار گرفته است. با استناد به جنبه های مثبت و منفی مرتعکاری گونه های غیربومی آتریپلکس طی چند دهه گذشته، لزوم توجه به گونه های بومی آتریپلکس در مرتعکاری ها، جهت تامین کمبود علوفه، بیشتر نمایان می شود. مهم ترین مزیت گونه های بومی، تجدید حیات طبیعی و آسان آن در عرصه های طبیعی است که این موضوع با توجه به هزینه های بالای بوته کاری، از نظر اقتصادی و اکولوژیکی، بسیار با اهمیت می باشد. در این ارتباط، گونه Atriplex verrucifera یکی از گونه های بومی آتریپلکس است که در سطح وسیعی از شوره زارهای حاشیه دریاچه ارومیه، گسترش دارد و چراگاه های بسیار مطلوبی را برای چرای دام های اهلی و تامین علوفه، تشکیل می دهد. مقدار تولید آن در شرایط خشکسالی سخت یک دهه گذشته و به تبع آن پس روی آب دریاچه ارومیه، 220 تا 250 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار، برآورد شده است که با افزایش سطح تراز آبی و طی دوران ترسالی، این مقدار به بیش از 500 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار، خواهد رسید.
    کلیدواژگان: تغییرات اقلیمی، خشکسالی، گونه های مقاوم به شوری و خشکی، مرتعکاری
  • محمد هادی راد*، حسین سردابی، مهدی سلطانی، سید وحید قلمانی صفحات 51-59
    به دلیل تنوع گسترده گونه های اکالیپتوس و نیز گوناگونی نیازمندی های اکولوژیکی آنها، ضرورت دارد تا با هدف بهره گیری از توان آنها در جنگل کاری و توسعه فضای سبز، گزینش گونه های مناسب از طریق آزمایش های سازگاری، مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس، نسبت به اجرای طرح سازگاری گونه و پرووانانس های مختلف اکالیپتوس در شرایط اقلیمی یزد و از طریق آبیاری با پساب طی سال های 1388 تا 1397 در دو فاز 5 ساله اقدام گردید. طرح در شرایط تصفیه خانه فاضلاب شهر یزد در قالب بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار با کاشت هشت گونه، به تعداد36 اصله در هر تکرار به فاصله 3×3 متر به اجرا درآمد. گونه و پرووانانس های مورد بررسی شامل: E. rubida, E. saligna, E. saligna20762, E. macarthurii, E.viminalis, E. sargentii, E.  camaldulensis, E. microtheca  بودند. نتایج بررسی های به عمل آمده در فاز نخست طرح نشان داد که گونه های E. camaldulensis ، E. sargentii وE. microthecaنسبت به سایرین از میزان استقرار بالاتر و معنی دارتری (به ترتیب 6/98، 1/95 و 4/92 درصد) برخوردار بودند. بررسی عملکرد رویشی این سه گونه، نشان داد که در مجموع   E. camaldulensis نسبت به دو گونه دیگر دارای برتری بود. انجام کف بر که با هدف تجدید کنده و تولید جست گروه صورت گرفت، نشان داد در صورت سالم بودن ریشه، هر سه گونه از توانمندی بالایی در این خصوص برخوردارند.
    کلیدواژگان: سازگاری، پساب، تجدید کنده، E، camaldulensis، E، sargentii و E، microtheca
  • صفحه 62
  • گفت و گوی چالشی
  • احمد رحمانی* صفحات 63-72
    با توجه به وقوع سیل های ابتد ای سال جاری و گفت و گوی انجام شده در شماره پانزد هم نشریه طبیعت ایران با موضوع رابطه پوشش گیاهی و سیل، در این شماره از نشریه در قسمت گفت و گوی چالشی، موضوع سد و تاثیر آن بر کنترل سیلاب را با حضور کارشناسان محترم این موضوع بررسی خواهیم کرد. این میز گرد تخصصی با حضور آقایان مهندس علیرضا د ائمی معاونت محترم سابق وزارت نیرو و کارشناس حوزه آب، آقای د کتر حسین اسد ی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و عضو انجمن علوم خاک ایران و آقای مهندس محمد د رویش عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور برگزار شد. در این گفت وگو، اهمیت سد های ساخته شده در کنترل خسارت های ناشی از سیل، مدیریت سد ها در زمان وقوع سیل، نگاه راهبرد ی مسئولان در موضوع آب و مشکلات موجود بررسی شد. نشریه طبیعت ایران امید وار است با توجه به مسائل کارشناسی مورد بحث در این جلسه و راهکارهای ارائه شده و با توجه به قرار گرفتن کشور در کمربند خشک و نیمه خشک و احتمال وقوع مجد د سیل در آیند ه، مسئولین کشور با مدیریت بهینه سرزمین و به کارگیری نظرات کارشناسی در جهت کاهش خسارت های ناشی از سیل قد م های مثبتی برد ارند. طبیعت ایران: گفت و گوی امروز ما بیشتر در مورد سیل و سد سازی است، با توجه به وقوع سیل های اخیر و خسارت های ناشی از آن، مطالب مختلفی در مورد علل این خسارت ها، مطرح شد. مدیریت نامطلوب سد های موجود، کمبود سد برای ذخیره بیشتر آب، سوء مدیریت در طراحی شهرها، روستاها و جاد ه سازی ها، مدیریت ناد رست منابع طبیعی و نابود ی پوشش گیاهی و آسیب به آن در سال های گذشته به ویژه تخریب جنگل و مرتع و مدیریت ناد رست سرزمین و آبخیزد اری ازجمله علل مهم خسارت های ناشی از سیل هستند. در ابتدا از آقای مهندس د ائمی می خواهیم که در خصوص شرایط فعلی سد های موجود، آمار آنها و حجم آب وارد شده به سد های موجود، ارتباط میان حجم آب وارد شده به کشور...
  • طبیعت ایران
  • لیلا کریمی*، پریسا پناهی، جلال حسن نژاد صفحات 73-81
    تخریب جنگل ها و عرصه های طبیعی سبب بروز بحران های محیط زیستی می شود. در نتیجه، حفظ و حراست از جنگل ها، مراتع و ذخیره گاه های ژنتیکی کشور به عنوان یک وظیفه ملی حائز اهمیت فراوانی است. جنگل های بلوط درکش در استان خراسان شمالی یکی از مناطقی است که با وجود پتانسیل های فراوان از نظر اکولوژیکی و گردشگری، کمتر شناخته شده است. این جنگل ها با وسعتی بالغ بر 13000 هکتار پس از انقطاع چند ده کیلومتری از جنگل گلستان، با پیوستگی منظم و با ترکیبی از گونه های مختلف درختی، درختچه ای و علفی با غالبیت گونه بلندمازو در استان خراسان شمالی قرار دارند. این جنگل ها تنها ذخیره گاه و یگانه جنگل بلوط در نیمه شرقی کشور محسوب می شوند. حفاظت از این جنگل های با ارزش، کنترل و جلوگیری از حضور بیش از ظرفیت عرصه از دام در این جنگل ها و رعایت فصل چرا، جلوگیری از تبدیل کاربری جنگل به کشاورزی از برنامه های مهم مدیریتی این جنگل هاست که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد. با توجه به اینکه این منطقه جاذبه های گردشگری زیادی برای گردشگران و علاقمندان به طبیعت دارد، توجه به اکوتوریسم موجب کاهش وابستگی به جنگل و شناخته شدن آن می شود.
    کلیدواژگان: بلندمازو، جنگل های درکش، جنگل های هیرکانی، خراسان شمالی
  • ستون ها
  • دانشمندان ایرانی
  • وحید اعتماد* صفحات 85-102
    در تاریخ منابع طبیعی ایران بعد از استاد کریم ساعی بنیانگذار علوم نوین منابع طبیعی، چهره ها و ستارگان درخشان علمی و اجرایی بسیاری راه آن مرد سترگ و دانشمند را ادامه دادند که جا دارد از استاد سید رضا حجازی، استاد غلامعلی بنان، استاد محمدحسین جزیره ای،  استاد سید محمد طباطبایی و صدها چهره شاخص دیگر یاد کنیم. در لابلای صفحات تو در توی تاریخ معاصر منابع طبیعی ایران، در دهه سی و چهل به یکی از چهره های ماندگار علمی کشور بر می خوریم که همنام استاد کریم ساعی بود. براستی او که بود؟ از کجا آمده بود؟ و چگونه در قلوب کارمندان، کارشناسان، دانشجویان، استادان و مردم خوب و با صفای دورترین تا نزدیکترین روستاها و شهر های این آب و خاک جای گرفته بود؟ کلبه های روستائیان، چادرهای عشایر و صحرانشینان و حتی آلونک ها و کپرها و ده کوره های بین راه، اقامتگاه شبانه و نیز گوشه ای از کلاس های درس و بحث او بودند. با فروتنی خاص خود، پای صحبت همه می نشست، از دانستنی های افراد بومی درباره گیاهان منطقه و اسامی محلی آنها، درس می آموخت و در مورد حفظ و حراست از این گنجینه های طبیعی، به آنها  و دانشجویان آموزش می داد. او بزرگ زاده ای بود از خانواده ای با اصل و نسب، پارسایی که بر توسن نفس، لگام زده و تن را از قید تعلقات دنیوی رهانیده بود. آموزگاری که ترنم کلامش، زمزمه های محبت در گوش طفلان گریز پای بود و از زلال چشمه سار دانش و معرفتش جانهای تشنه را سیراب می نمود. او مردی است کامل و به تمام صفات و کمالات آراسته و از زمره انسانهای نمونه و دوران ساز زمانه ما و کسی که زندگی پر ثمرش میراث جاودان نسل بعدی این آب و خاک بود. او که قلبش آکنده از عشق، و نگاه پر فروغش به آینده بود، بیانی زیبا و کلامی فصیح  و قلمی شیوا داشت که از عمق وجودش بر سر زبان می آورد.
  • گونه های در معرض خطر انقراض
  • علی میرحسینی*، زیبا جم زاد، عادل جلیلی صفحات 103-108
    گونه Hymenocrater yazdianus Rech. f.گیاهی چندساله از تیره نعنا است. این گونه انحصاری ایران (استان یزد) و در جنوب و غرب استان در مناطق کوهستانی با شیب تند پراکنش دارد. جایگاه حفاظتی این گونه بر اساس شیوه نامه اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از سه معیار میزان حضور، سطح تحت اشغال و اندازه جمعیت تعیین شد. سطح تحت اشغال گونه Hymenocrater yazdianus  با اندازه گیری میدانی در رویشگاه های آن، 001225/0 کیلومترمربع و میزان حضور گونه در محدوده انتشار آن، 8/162 کیلومترمربع برآورد شد. بنابراین بر اساس نتایج این مطالعه، گونه Hymenocrater yazdianus در طبقه در بحران انقراض قرار می گیرد. مشاهدات صحرایی نشان داد فقدان مدیریت و بهره برداری نامناسب مانند رعایت نشدن فصل چرا و تخریب رویشگاه از عوامل اصلی تهدید کننده این گونه کمیاب به شمار می روند. با توجه به اهمیت حفظ گونه های انحصاری و در بحران انقراض، اعلام رویشگاه حفاظت شده در محدوده حضور گونه، جمع آوری بذر گیاه و نگهداری در بانک ژن منابع طبیعی و پژوهش در زمینه احیای گونه در رویشگاه اصلی یا کاشت آن در باغ های گیاه شناسی ضروری به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: جایگاه حفاظتی، اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، گونه انحصاری، Hymenocrater yazdianus، یزد
  • اخبار علمی تحلیلی
  • مهرداد زرافشار* صفحه 109
    به تازگی پژوهشگران دانشگاه بیرمنگام با مطالعه زیست کره جهانی و بهره گیری از اطلاعات و مدل های کامپیوتری، نتایج تحقیقات خود را در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences به چاپ رسانده اند.  این پژوهشگران با مجموعه اطلاعات مرتبط با سن جنگل ها، بین سال های 2001 تا 2010، میزان کربن جذب شده را توسط جنگل های مسن، محاسبه کردند. سپس به مقایسه این مقدار از ترسیب کربن با مقادیر جذب و ذخیره شده کربن توسط جنگل های جوان تازه احداث شده، پرداختند. طبق تحقیقات آنها در دانشگاه بیرمنگام انگلستان (University of Birmingham)، بیش از نیمی از ترسیب کربن توسط جنگل های دارای درختان جوان و با سنی تا حدود 140 سال انجام می شود، این مقدار حتی از سهم جنگل های بارانی تروپیکال نیز بیشتر است. درختان جوان کاشته شده در زمین هایی که پیش از این زراعی بوده، یا آتش سوزی و بهره برداری، پوشش طبیعی آنها را از بین برده است، هم اکنون منبع اصلی ترسیب کربن هستند.
  • مریم معصوم تمیمی* صفحه 110
    با گرم شدن زمین، گیاهان برای کاهش تاثیر تغییرات اقلیمی ناشی از انسان تلاش می کنند، نتایج تحقیقات انجام شده بر چگونگی واکنش گیاهان به افزایش دی اکسید کربن (CO2) در Trends in Plant Science منتشر شده است. Lucas Cernusak پژوهشگر ارشد این پژوهش بیان می کند: ما می دانیم که میزان CO2 جذب شده توسط گیاهان خاکزی (ترسیب کربن) در حال حاضر نسبت به CO2 آزاد شده در جو از طریق آتش، تجزیه و تنفس گیاه و تغییر کاربری زمین بیشتر است. اما آنچه مشخص نیست میزان قدرت و طول مدت این واکنش است. پروفسور  Cernusakدانشیار دانشگاه جیمز کوک James Cook University در شهر کارینز استرالیا به همراه پژوهشگرانی از CSIRO Oceans and Atmosphere در کانبرا و دانشگاه لورین Université de Lorraine در فرانسه به بررسی و محاسبه توان واکنش پذیری بیوسفر زمین به افزایش CO2 پرداختند. آنها بر فتوسنتز گیاهان تمرکز کردند، فرایندی که گیاهان، با استفاده از انرژی جذب شده از خورشید، CO2 و آب، کربوهیدرات تولید می کنند، آنها تولید ناخالص اولیه زمین GPP را به عنوان مقیاس فتوسنتز جهانی بررسی کردند. مدل سازی و تجزیه و تحلیل آنها نشان داد که از آغاز عصر صنعتی، با افزایش CO2 موجود درجو، میزان فتوسنتز گیاهان به میزان نسبتا ثابتی افزایش یافته است.
  • پروین صالحی شانجانی* صفحه 111
    اسانس اکالیپتوس برای بسیاری از ما یادآور عطر خوشی است که در آدامس یا بخور آن وجود دارد. ولی Carsten Külheim دانشیار دانشکده منابع جنگل و محیط زیست دانشگاه فناوری میشیگان (Michigan Technological University's School of Forest Resources and Environmental Science)، 10 سال بر روی اسانس ها (ترپن ها) و ترکیبات آلی برگ های گیاه اکالیپتوس مطالعه کرده است. Külheim و همکارانش با آزمایش ژنتیکی 480 گیاه اکالیپتوس Eucalyptus polybractea، اساس ژنتیکی تولید حدود 50 ترپن مختلف و مبانی ژنتیکی تغییر در عملکرد روغن های اسانسی را بررسی کرده و اطلاعات مفیدی را برای اصلاح ارقام اکالیپتوس در جهت افزایش عملکرد در تولید اسانس یا سوخت جت به دست آوردند. آنها با استفاده از نشانگر genome-wide association studies))GWAS ، ژن های تولیدکننده اجزای روغن اکالیپتوس مورد استفاده را در سوخت جت یا تولید بیودیزل شناسایی کردند و نتایج خود را در مجله New Phytologist منتشر کردند. در این پژوهش روش های اهلی سازی گیاهان اکالیپتوس برای تولید سریع و کارآمد سوخت های تجدید شونده نیز ارائه شده است.
  • محمد متینی زاده* صفحه 112
    دانشمندان بررسی کرده اند که چگونه منابع مختلف داده ها موجب بهبود و ارتقای مطالعات تنوع زیستی می شوند. داده های جامع و بزرگ (Big data) و آنالیزهای بزرگ مقیاس، نقش مهمی در مطالعات تنوع زیستی دارند و می‏توانند نحوه توزیع گیاهان و حیوانات در محیط طبیعی و همچنین عملکردهای اکوسیستم‏ها را آشکار سازند. منابع مختلفی از داده ها و اطلاعات ضروری در دسترس هستند که می توان به مجموعه موزه ها، باغ ها، مقالات و نوشته های علمی در موضوع زیست‏شناسی و پایگاه های اطلاعات محلی اشاره کرد. محققان دانشگاه گوتینگن (University of Göttingen) این موضوع را بررسی کرده اند که چگونه می توانند این اطلاعات ارزشمند را یکپارچه‏سازی کرده تا بعد از ورود به عصر دیجیتال برای تحقیقات مورد استفاده قرار گیرد. این نتایج در مجله PLOS Biology به چاپ رسیده است. اطلاعات و داده های تنوع زیستی می تواند جنبه های مختلفی از حیات را تفسیر کند. برای مثال نحوه توزیع مکانی و جغرافیایی موجودات، اجداد آنها، ویژگی های اکولوژیکی، یا تقابل موجودات با محیط پیرامون شان توسط مطالعات تنوع زیستی آشکار می شود. با این اوصاف هر کدام از جنبه های یاد شده توسط گروهی از داده های مختلف تفسیر می شوند. مثلا برخی محققین محدوده توزیع یک گونه را تنها با حضور یا رخداد فردی تعیین می کنند، در حالی که برخی دیگر شمارش سیستماتیک و برخی دیگر فهرست گونه های آن ناحیه را بررسی می‏کنند.
  • مهدی حشمت الواعظین* صفحات 113-114
    کتاب مبانی اقتصادی- عملی اداره جنگل ها نخستین کتاب تالیفی در کشور است که به موضوع اقتصاد جنگل پرداخته است. این کتاب حاصل 23 سال تدریس اقتصاد عمومی، اقتصاد جنگل و ارزشیابی طرح های جنگل داری در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران است که به قلم دکتر ارسطو سعید اولین استاد ایرانی اقتصاد جنگل و توسط انتشارات دانشگاه تهران در سال 1374 در360 صفحه به چاپ رسید و در سال 1386 تجدید چاپ شد. کتاب سعی دارد جنگل بانان را با کاربرد های علم اقتصاد در مدیریت جنگل های طبیعی و دست کاشت آشنا سازد. علاوه براین، حاوی چهار پیام مهم برای جنگل بانان است که درک آن برای هر جنگل بانی ضروری است. در این نقد ابتدا پیام های کتاب ارائه شده و در ادامه به مهم ترین موضوعات مطرح شده در این کتاب پرداخته می شود. از آنجایی که کار بشر همیشه قابل بهبود است، هم زمان برخی پیشنهادات نیز مطرح شده است.
  • فرم اشتراک
    صفحه 116
|
  • Gholamreza Goodarzi, Fatemeh Ahmadloo * Pages 27-35
    Many projects have been implemented with the aim of increasing production per unit area and selecting clones with high wood production and compatible to edaphic and climatic conditions of Markazi province. The production of common clones planted in the Markazi province is estimated to be 10-15 m3/ha/year, which is much lower than the country's average, 20-25 m3/ha/year. Poplar research has begun since 1993 by collecting and identifying native and non-native cultivars. The compatibility project was implemented with 35 clones for 10 years in 1997 and the clone P.n.56/72 with a production of 36.55 m3/ha/year was identified as the best clone. In order to study this process, the second phase of this project was carried out with the aim of investigating the effect of cutting operation on the production of different clones compared to the previous period. The results of a seven-year study showed that clone P.n.56/72 with an average production of 27.33 m3/ha/year had a significant difference with other clones, and clone P.n.betulifolia with an average production of 18.03 m3/ha/year had good condition and was introduced as a successful clone. Also, the second stage of compatibility was conducted with the aim of investigating the wood production of other clones in Arak. The results showed that clone P.n.62/154 had a significant difference with other clones with an average production of 33.21 m3/ha/year and was the most successful clone in Markazi province, which is recommended for cultivation in the prone areas of province.
    Keywords: Cutting operation, compatibility, wood production, poplar clones, poplar plantation prone regions
  • ---
    Page 36
  • Seid Reza Golestaneh *, Ebrahim Azizkhani, Fatemeh Gholamian, Naser Farrar Pages 37-42
    Prosopis cineraria Druce, belonging to Leguminosae family, is a native plant in Bushehr province.   The seeds and pods of this plant are severely attacked by Caryedon serratus Olivier, and it is of utmost importance since the regeneration of this plant is through seeds. The integrated pest management of C. serratus, emphasizing the bioecology, natural enemies, and seed treatment with common pesticides of Confidor, Sevin and Phosphotoxin, was investigated in Bushehr province. The average length of oviposition period, larvae, and pupa was calculated to be 6.5, 24.5 and 10.5 days, respectively. The total period of life cycle from egg to adult was 42.5 days on average, and the number of pest generations was determined to be 5 to 6 generations per year. The predators like Carabidae beetles and ants feed larvae and pest eggs, respectively. The disinfection of seeds with Phosphotoxin insecticide showed the highest larval mortality rate (92.5%). For pest management, rapid collection of seeds and transfer to the storage at the time of arrival and pods fall, as well as disinfection of seeds with Phosphotoxin in storage areas is proposed.
    Keywords: seed, pesticides, Life cycle, predator, Treatment
  • Javad Motamedi *, Morteza Khodagholi, Esmaeil Sheidai Karkaj, Mahmood Goodarzi Pages 43-50
    The present situation of forage deficiency during the severe periods of drought affecting rangeland areas suggests that a rational strategy should be considered in order to provide part of livestock forage through low-common and low-water and salinity and drought- resistant forage species. In this regard, the cultivation of forage plants in saline lands using non-native Atriplex species has been considered as a beneficial forage production system for several years ago. Regarding the success of the aforementioned practices, misleading statistics have been presented and there have always been different ideas about continuing or stopping planting of Atriplex. Therefore, in the present study, different climatic and ecological aspects of planting native and non-native species of Atriplex have been studied. Referring to the positive and negative aspects of planting the non-native-Atriplex species over the past few decades, the need to pay attention to native species of Atriplex to provide forage becomes more apparent. The most important advantage of native species is its natural and easy regeneration in natural areas, which is very important for economic and ecological reasons, given the high cost of planting. In this regard, Atriplex verrucifera is a native species distributed over a wide range of saline habitats along the margin of the Urmia Lake, and forms a very suitable pasture for domestic animals and forage grazing. The amount of its production in the severe drought conditions of the past decade was estimated to be 220-250 kg dry matter per hectare, reaching by more than 500 kg of dry forage per hectare by increasing the level of water level.
    Keywords: Climate change, drought, salinity, drought-tolerant species, range improvement
  • Mohammad Hadi Raad *, Hosein Sardabi, Mehdi Soltani, Seid Vahid Ghelmani Pages 51-59
    Due to the wide variety of eucalyptus species and their various ecological requirements, it is necessary to select the appropriate species for afforestation and development of green spaces through compatibility testing. Accordingly, the compatibility of various species and provenances was considered. This research was carried out in the climatic conditions of Yazd and through irrigation with wastewater during 2009 to 2018. The experiment was carried out in Yazd Wastewater Treatment Plant with a randomized complete block design and four replications, with eight species and provenances, at 36 plants in each block at a distance of 3 × 3 m. Species and provenances were E. rubida, E. saligna, E. saligna20762, E. macarthurii, E. viminalis, E. sargentii, E. camaldulensis and E. microtheca. The results of the study in the first phase of the experiment showed that E. camaldulensis, E. sargentii and E. microtheca had higher and significant establishment rates (98.6, 95.1 and 42.9%). According to the results, the yield of E. camaldulensis was superior to the other two species. Our results clearly showed that in case of healthy roots, all three species showed a high potential in coppice production
    Keywords: compatibility, coppicing, E. camaldulensis, E. Sargentii, E. microtheca, Sewage
  • Ahmad Rahmani * Pages 63-72
  • Leila Karimi *, Parisa Panahi, Jalal Hasan Nejad Pages 73-81
    Destruction of forests and natural areas causes environmental crises; thus, conservation of forests, rangelands, and genetic reserves as a national duty is important and valuable. The oak forests of Darkesh in North Khorasan province is one of the habitats that is less well-known despite its ecological and tourism potentials. This forest with an area of about 13000 ha is located a few kilometers of Golestan Forest, with a regular consistency and a combination of different types of trees, shrubs and grasses with dominant species of chestnut- leaved oak (Quercus castaneifolia C. A. Mey.). This forest is the only oak forest reserve in the eastern region of Iran. Conservation of these valuable forests, preventing a dense presence of livestock and observing appropriate season for grazing, preventing the conversion of forests into agricultural lands are the most important conservation programs for these forests, which should be considered by the authorities. Considering that this region has high tourist attractions for tourists and nature enthusiasts, attention to ecotourism reduces forest dependency of local people.
    Keywords: Quercus castaneifolia, Darkesh Forests, Hyrcanian forests, North Khorasan
  • Ali Mirhoseini *, Ziba Jamzad, Adel Jalili Pages 103-108
    Hymenocrater yazdianus Rech. f. is a perennial plant, belonging to the Lamiaceae family. It is a local endemic species in Yazd province, center of Iran. The habitat of this species is distributed in the south and west of province in mountainous areas with a steep slope.  Based on IUCN guidelines, three criteria were used to evaluate the status of this pecies: extent of occurrence (EOO), area of occupancy (AOO) and size of populations. According to the field survey and plot sampling, H. yazdianus occupies an area of 0.001225Km2, and the extent of occurrence is 162/8 Km2. Thus, according to the results of this study, H. yazdianus is recognized as "Critically Endangered". Field observations showed that the lack of management and inappropriate exploitation such as non-observance of the grazing season and degradation of habitat were considered as the main threats to this rare species. Given the importance of conserving endemic and critically endangered species, it seems necessary to define its natural habitat areas as protected habitats as well as storing its seeds in the natural resources gene bank and doing research on the reclamation methods or planting the study species in Botanical Gardens.
    Keywords: Conservation status, IUCN, Endemic species, Hymenocrater yazdianus, Iran
  • Maryam Masoum Tamimi * Page 110
  • Parvin Salehi Shanjani * Page 111
  • Mohammad Matini Zadeh * Page 112