فهرست مطالب

بصیرت و تربیت اسلامی - پیاپی 48 (بهار 1398)

نشریه بصیرت و تربیت اسلامی
پیاپی 48 (بهار 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/03/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حمیدرضا ایمانی فر صفحات 9-31
    زمینه و هدف
    نور، باعث ایجاد بصیرت می شود. بصیرت یکی از لوازم پذیرش دعوت به خدا است. بصیرت موجب عبرت گرفتن می شود و وجود انسان را برای هدایت شدن آماده می کند. هدف از این تحقیق، بررسی رابطه بصیرت و تقوا است.
    روش تحقیق
    این تحقیق با روش توصیف و تحلیل و با  استفاده از اسناد کتابخانه ای و تحلیل محتوای قرآن کریم صورت گرفته است.
    یافته ها و نتیجه گیری
    روزه، تبعیت از صراط مستقیم، عبادت پروردگار، عمل به  قرآن، انجام دستورات الهی، ذکر و انذار، از صفاتی هستند که باعث افزایش احتمال تقوا می شود. کسب تقوا فرد را آماده می کند تا در کنار به دست آوردن صفات دیگری مثل صبر و اصلاح، به مقام فوز و شکر نزدیک شود. تقوا یک ویژگی انسانی است که از صفات گوناگون تشکیل شده است که جمع بعضی از این صفات (اهل عبرت بودن و توانایی دیدن آیات خدا) «اولوالاابصار» یا «صاحبان بصیرت» را می سازد و ترکیب دیگری از آن ها (ذکر، ایمان و بر هدایت بودن) اولوالالباب یا «صاحبان خرد» را می سازد و انسان پس از کسب تقوا می تواند از «فرقان» برخوردار گردد. «فرقان» امتیازی بالاتر و متفاوت از بصیرت است. ازاین رو اولوالاابصار، زیرمجموعه اولوالالباب و اولوالالباب زیرمجموعه صاحبان تقوا هستند. بااین وجود، بصیرت بدون تقوا و تقوا بدون بصیرت، تداوم نمی یابد؛ همچنین فرقان از ویژگی هایی است که پس از تقوای الهی و توسط پروردگار سبحان، به انسان داده می شود و با بصیرت تفاوت دارد.
    کلیدواژگان: بصیرت، تقوا، صاحبان بصیرت، صاحبان خرد، فرقان
  • اسماء حمیدان پور، طاهره سادات طباطبایی امین صفحات 33-62
    زمینه و هدف
    تعالی معنوی، با عشق متقابل خدا و مخلوقات میسر می شود. از یک سو خداوند نسبت به خویش عشق دارد. و از سوی دیگر، کل هستی معشوق ذات حق هستند و همه مخلوقات، عاشقانه به سوی او درحرکت هستند. این محبت، در مسیر رسیدن انسان به قرب و کمال، گوهری گران بها در جهت سعادت و رستگاری است و وحدتی است بین عبد و معبود.
    روش تحقیق
    این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و برای گردآوری داده ها از منابع کتابخانه ای استفاده شده است.
    یافته ها و نتیجه گیری
    نسبت و رابطه میان خالق و مخلوق، در ابعادی چون علم موجودات به خدا، تسبیح و محبت متقابل خالق و مخلوق و رضایت متقابل خالق و مخلوق نمود می یابد. مهم ترین پیامدهای تربیتی محبت به خدا عبارت اند از: معنویت (معنادار شدن زندگی)، امنیت (ایمان به وجود پایگاهی محکم در نظام هستی)، تبعیت (پیروی)، اعانت (یاری دین الهی)، هم واحد (تمرکز انگیزه ها و گرایش ها به سمت خدا)، صیرورت (هم سو بودن همه موجودات در تحول به سمت خداگونه شدن)، شهود ملکوت (برداشته شدن حجاب بین بنده و خدا)، کفایت (بی نیاز شدن انسان)، قرب (نزدیک شدن به صفات خدا)، معیت (احساس باخدا بودن)، اجابت (جلب استجابت الهی)، منزلت (کسب مرتبت نزد خدا)، عبادت عاشقانه فارغ از ترس جهنم و طمع بهشت (ستایش خدا با انگیزه عشق) و ارتقای روابط انسانی (و اخلاق اجتماعی).
    کلیدواژگان: قرآن، حدیث، تعالی معنوی، محبت الهی، تربیت
  • اژدر شمخانی صفحات 63-87
    زمینه و هدف
    حیات جامعه اسلامی به حساسیت مردم نسبت به احکام خدا و نظارت عمومی در اجرای این احکام و آنچه صلاح جامعه اسلامی در آن است بستگی دارد. در دین، این مقوله مهم اجتماعی با عنوان «امر به معروف منهی از منکر» خوانده شده است. «معروف» هر کار نیک و شایسته ای است که دین، عقل و فطرت به آن دستور دهد و مطلوب سعادت انسان باشد؛ «منکر» نیز هر عمل ناپسندی است که نفس یا شیطان به آن دعوت می کند. ازنظر اسلام، دو فریضه امر به معروف و نهی از منکر، راهکاری عملی برای جلوگیری از انحرافات دینی است. بهترین دلیل بر اهمیت این دو فریضه بزرگ، آن است که حفظ دین و جامعه به آن بستگی دارد. ازاین رو، قرآن کریم نخستین وظیفه همه انبیاء را امر به معروف و نهی از منکر معرفی کرده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی پیامدها و آسیب های کوتاهی در اجرای دو فریضه امر به معروف و نهی از منکر است.
    روش تحقیق
     این پژوهش، با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از متون معتبر و جمع آوری مطالب مرتبط با موضوع، انجام گرفته است.
    یافته ها و نتیجه گیری
     نتایج پژوهش نشان داد که پیامدها و آسیب های کوتاهی در اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر عبارت اند از: 1- سلطه اشرار؛ 2- دخالت و سلطه بیگانگان؛ 3- زوال برکات؛ 4- اقامه نشدن واجبات در جامعه؛ 5- هلاک شدن انسان ها و عذاب دنیوی؛ 6- از بین رفتن امنیت؛ 7- جابجایی معروف و منکر ؛ 8- اجابت نشدن دعا و... .
    کلیدواژگان: امر به معروف، نهی از منکر، مردم، جامعه
  • محمود کاظمی، علی اکبر صیدی* صفحات 89-111
    زمینه و هدف
    قرآن کریم، مهرورزی را به عنوان یکی از روش های مهم در فرایند تربیت، بیان کرده و  معصومان(ع) نیز آن را به کار گرفته و بدان سفارش فرموده اند. مقاله پیش رو، به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که: مهرورزی چه نقشی در تربیت انسان دارد و فرایند تاثیرگذاری آن چگونه است؟ درواقع هدف اساسی این تحقیق، بررسی و تبیین نقش مهرورزی در تربیت از منظر قرآن و سنت»بوده است.
    روش تحقیق
    برای انجام این تحقیق، از روش توصیفی- تحلیلی و اسنادی، استفاده شده است. در این مقاله با استناد به قرآن و سنت، به تحلیل و تبیین مقولاتی همچون فرایند تبادل مهر میان مربی و متربی، عوامل موثر بر محبت، شیوه های ابراز و چگونگی تاثیر آن در تربیت، پرداخته شده است.
    یافته ها و نتیجه گیری
    یافته های این پژوهش، نشان می دهد که «محبت» نقش بسزایی در تربیت انسان دارد. این ودیعه الهی، موجب مقبولیت و محبوبیت مربی، نزد متربی می گردد و درنتیجه، بر میزان الگوپذیری و اطاعت پذیری متربی افزوده می شود و زمینه تحقق اهداف تربیتی فراهم می گردد.
    کلیدواژگان: مهرورزی، تربیت، قرآن و سنت
  • محمد عبدالرحیمی، محمد عترت دوست، محمد مهدی برزگر* صفحات 113-149
    زمینه و هدف
    در تمامی جوامع بشری، وجود و احساس امنیت، از نیازهای اساسی مردم است. ایجاد امنیت در ابعاد مختلف آن، از وظایف مهم هر دولتی است. «امنیت» ابعاد مختلفی دارد که یکی از مهم ترین ابعاد آن «امنیت اخلاقی» است. جوامعی که ازنظر ایجاد امنیت در بعد اخلاق، دچار ضعف و نقص باشند آسیب های فراوانی را در تمامی بخش ها متحمل می شوند؛ شدیدترین آسیب در این حوزه، آسیب دیدن کانون خانواده است. با توجه به تاکیدات قرآن کریم و سخنان پیامبر اسلام، امنیت اخلاقی ضرورتی برای ایجاد جامعه اسلامی است. نیروی انتظامی به عنوان نهاد برقرارکننده نظم و امنیت در جامعه، در راستای ایجاد امنیت اخلاقی، نقش مهمی بر عهده دارد. در این مقاله به تبیین چیستی امنیت اخلاقی و نقش نیروی انتظامی در ایجاد آن، با تاکید بر دیدگاه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) پرداخته شده است.
    روش تحقیق
     این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از متون و منابع اسلامی و بیانات مقام معظم رهبری انجام گرفته است.
    یافته ها و نتیجه گیری
    یافته های تحقیق نشان می دهد که برقراری امنیت اخلاقی در جامعه می تواند زمینه بسیاری از جرائم اجتماعی را نیز کاهش دهد. نیروی انتظامی از طریق تقویت اقتدار سازمانی و دولتی، مشارکت در فعالیت های مدنی و اجتماعی، تقویت قانون مندی در درون سازمان و بیرون از سازمان و جلب اعتماد اجتماعی و نیز «آگاه سازی و مصون سازی»، «محدودسازی و نظارت و کنترل»، «ممنوع سازی، مداخله و برخورد» می تواند در راستای تقویت امنیت اخلاقی جامعه گام بردارد. همچنین یافته های تحقیق حاکی از آن است که نیروی انتظامی در مولفه های عفاف و حجاب، کنترل و نظارت بر فعالیت اصناف، نظارت بر ظهور جریان ها و فرقه ها، نظارت بر نشریات، کتب و سایر متون، نظارت بر اماکن و موسسات، نقش تعیین کننده ای در ایجاد امنیت اخلاقی داشته است.
    کلیدواژگان: امنیت، امنیت اخلاقی، خانواده، نیروی انتظامی
  • فاطمه معتمد لنگرودی*، محسن پرویش صفحات 151-175
    زمینه و هدف
    اقتصاد از مهم ترین مسائل مورد توجه پیشوایان و اندیشمندان دینی بدوه است که شاخصه های آن در سیره امام علی(ع) تبیین شده است. آن حضرت در مدت کوتاه حکومت خود، شاخصه های اقتصاد سالم و آرمانی را در بعد نظری و عملی اجرا نمود و توجه به امور اقتصادی را به استانداران خود، تاکید کرده است که موارد آن به کرات در نهج البلاغه یافت می شود. این امر نشان می دهد که امام تا چه اندازه به موضوع سلامت اقتصاد و مناسبات اقتصادی حساسیت داشت و آموزش می داد که بدون اقتصاد سالم نمی توان به عدالت اجتماعی دست یافت و جامعه ای که عدالت در آن وجود نداشته باشد، نمی تواند راه سعادت را بپیماید. ازاین رو این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که: شاخصه های اقتصاد سالم و اقتصاد آرمانی در سیره گفتاری و عملی امام علی(ع) با توجه به نامه امام به مالک اشتر کدام اند؟
    روش تحقیق
     این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته است. بدین منظور ابتدا شاخصه های اقتصاد سالم و موانع برقراری آن در نامه 53 نهج البلاغه، استخراج و سپس در نگاهی کلان تر ویژگی های اقتصاد آرمانی از منظر امام علی(ع) تبیین و تحلیل شده است.
    یافته ها و نتیجه گیری
    از رهگذر بررسی گزاره های این نامه امام علی(ع) به مالک اشتر، مشخص گردید که اقتصاد سالم و آرمانی در سیره علوی، اقتصادی است که معیارهایی همچون: خوداتکایی و وابسته نبودن به غیر، پرهیز از اسراف کاری، مبارزه بنیادی با احتکار و اختلاس، پی ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی و مبارزه با رانت خواری را داشته باشد و این اقتصاد همان اصول و مبانی شاخص های اقتصادی در آرمان شهر اسلامی است که اگر توسط والیان و مقامات حکومتی به خوبی اجرا شوند، جامعه به سوی سعادت و کمال گام برمی دارد.
    کلیدواژگان: اقتصاد سالم، اقتصاد آرمانی، سیره علوی، نهج البلاغه، مالک اشتر
|
  • Hamid, Reza Imanifar Pages 9-31
    Background and objectives
    Light gives insight. Insight is one of the means of accepting the invitation to God. Insight teaches and prepares human being for guidance. The purpose of this study is to investigate the relationship between insight and piety.
    Methodology
    This research has been conducted by using a descriptive-analytical method and through library documents and content analysis of the Holy Quran.
    Findings and results
    Fasting, obedience to direct worship, worship of the God, practice of the Qur'an, observance of divine instructions, mentioning and warning are some of the traits that increase the probability of piety. The acquisition of piety prepares one to come close to grace and praise, along with other qualities such as patience and correction. Piety is a human attribute composed of various attributes that the combination of some of these attributes (being an example of getting the lesson and being able to see the revelations of God) makes 'Olel al-Absar' or 'the owners of insight' and another combination of them (mention, faith and guidance). Being) makes Olel al-Albab or "the owners of wisdom" and after obtaining piety, one can enjoy "wisdom". The "wisdom" is higher than the insight. Thus, Olel al-Absar is the subset of Olel al-Albab and Olel al_Albab is the subset of the owners of piety. However, insight without piety and piety without insight do not persist; wisdom is also a characteristic that is given to man after divine reverence, and is distinct from insight.
    Keywords: Insight, Piety, Owners of insight, Owners of intellect, Wisdom
  • Asma Hamidanpour, Tahereh Sadat Tabatabaie Amin Pages 33-62
    Background and objectives
    Spiritual excellence is possible through the mutual love of God and his creatures. On the one hand, God has love for himself. And on the other hand, the whole being is the beloved of the essence of truth, and all creatures are lovingly moving towards Him. This love, on the path of human towards perfection, is a precious jewelry of prosperity and unity between the creator and creature.
    Methodology
    This study is of a descriptive-analytical research and library sources were used for data collection.
    Findings and results
    The relationship between the Creator and the Creature is manifested in aspects such as creatures' knowledge of God, the Creator's mutual praise and love, and the Creature's and Creator's mutual satisfaction.
    The most important educational implications of loving God are: spirituality (meaningfulness of life), security (faith in the presence of a solid base in the system of existence), obedience, sustenance (support of divine religion), focusing on motives and tendencies towards God), purity (conformity of all beings in the transformation to divinity), intuition of heaven (removal of the veil between the servant and God), adequacy (human self-sufficiency), closeness (approaching the attributes of God), desire (feeling of devout), acceptance (attracting divine acceptance), dignity (honoring God), loving worship free from the fear of hell and paradise (praising God with love motivation), and promoting human relationships (the social morality).
    Keywords: Quran, Hadith, Spiritual excellence, divine love, Education
  • Azhdar Shamkhani Pages 63-87
    Background and objectives
    The life of the Islamic community depends on people's sensitivity to God's commandments and public oversight of their implementation and what is appropriate for the Islamic community. In religion, this important social category has been called "calling for good and forbidding evil." "Good" is any good deed commanded by religion, intellect and nature and desirable to human well-being; "evil" is any evil act that the soul or the devil invites. For Islam, the two assumptions of calling for good and forbidding evil are practical ways of preventing religious deviations. The best reason for the importance of these two great assumptions is that the preservation of religion and society depends on it. Therefore, the Holy Qur'an has introduced the first duty of all the prophets to calling for good and forbidding evil. The purpose of this study is to investigate the consequences of ignoring two acts of calling for good and forbidding evil.
    Methodology
    This research is a descriptive-analytical study, which has been conducted using valid texts and collecting the related materials.
    Findings and results
    The results showed that the consequences and damages of ignoring calling for good and forbidding the evil are: 1) Dominance of hooligans; 2) Interference and domination of aliens; 3) Decrease of blessings; 4) Non-fulfillment of obligations in society; 5) Human beings perishing and worldly torment; 6) Loss of security; 7) Good and evil displacement; 8) Prayers not being answered etc.
    Keywords: Calling for good, Forbidding evil, people, Society
  • Mahmood Kazemi, Ali, Akbar Seidi * Pages 89-111
    Background and objectives
    The Holy Quran has described kindness as one of the most important methods in the education process and has been used and ordered by the infallible Imams. This article seeks to answer the following question: What is the role of kindness in human education and how is it influential? In fact, the main purpose of this research was to study and explain the role of kindness in the education from the perspectives of the Qur'an and Sunnah.
    Methodology
    Descriptive-analytical and documentary method was used for conducting this research. In this article, based on the Qur'an and Sunnah, some categories such as the process of exchange of the kindness between the teacher and the learner, the factors affecting love, the ways of expressing it and how it affects education were analyzed and explained.
    Findings and results
    The findings of this study show that "love" has a great role in human education. This divine instrument enhances the teacher's acceptance and popularity with the learner and, as a result, increases the level of the learner's modeling and obedience and provides the ground for the realization of the educational goals.
    Keywords: Kindness, Education, Quran, Sunnah
  • Mohammad Abdolrahimi, Mohammad Etratdoost, Mohammad, Mahdi Barzegar * Pages 113-149
    Background and objectives
    In all human societies, the existence and sense of security is one of the basic needs of the people. Creating security in its various dimensions is one of the most important tasks of any government. "Security" has many dimensions, one of the most important of which is "moral security". Communities that have weaknesses and deficiencies in terms of ethics are likely to suffer enormous losses in all sectors; the hardest damage in this regard is the family's damage. According to the Holy Qur'an and the Prophet's words, moral security is essential to the creation of an Islamic society. The police, as the instigator of order and security in society, play an important role in establishing moral security. This article explores what moral security is and the role of law enforcement in creating it, with an emphasis on the supreme leadership's viewpoint.
    Methodology
    This study is a descriptive-analytic one, which has been conducted using Islamic texts and sources and the statements of the Supreme Leader.
    Findings and results
    Research findings show that establishing moral security in society can reduce the scope of many social crimes. Law enforcement can move towards strengthening the moral security of society through strengthening the Organizational and Governmental Authority, Participating in Civil and Social Activities, Strengthening Legislation Inside and Out of the Organization and Gaining Social Confidence as well as 'Awareness and Immunization', 'Limitation and Monitoring and Control', 'Prohibition, Intervention, and Confrontation'. The findings also indicate that law enforcement has had a decisive role in the establishment of moral security in the components of chastity and hijab, control and supervision on the guild activity, monitoring the emergence of streams and sects, monitoring of publications, books and other texts, monitoring of places and institutions.
    Keywords: Security, moral security, family, Law Enforcement