فهرست مطالب

دانش انتظامی خراسان جنوبی - سال هشتم شماره 1 (پیاپی 28، بهار 1398)

نشریه دانش انتظامی خراسان جنوبی
سال هشتم شماره 1 (پیاپی 28، بهار 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/03/29
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حسن افراخته، محمد حجی پور *، گلسا حجی پور صفحات 9-22

    وجود امنیت تابع عوامل گوناگونی است. در حوزه مسائل منطقه ای از مهم ترین عوامل تامین کننده و یا تخریب کننده امنیت، شرایط اقتصادی است. فلاکت به عنوان یکی از شاخص های اقتصادی که ترکیبی خطی از دو متغیر مهم نرخ تورم و نرخ بیکاری بوده، می تواند تبیین کننده ی بخشی از تغییرات شاخص امنیت در فضاهای جغرافیایی باشد. در این تحقیق تلاش گردیده تا به تحلیل اثرات روند تغییرات شاخص فلاکت بر وضع امنیت در فضای اجتماعی استان های شرقی کشور پرداخته شود. بر اساس یافته های تحقیق می توان نتیجه گرفت که خیزش و رشد فلاکت اقتصادی در فضای اجتماعی شرق ایران، سبب گردیده جرم خیزی مناطق شدت یابد؛ بدین معنا که امنیت و احساس امن بودگی فضا، روز به روز کاهش دارد. الگوی این برهم خوردگی امنیت فضا در شرق ایران به گونه ای است که در هر منطقه که دارای تراکم بیشتری از جمعیت بوده و همچنین ترکیب گوناگونی از اقوام و گروه های انسانی مختلف دارد، جرائم و ناامن شدگی فضا بیشتر است. به طور کلی، بنا به شرایط اقتصادی حاکم، شرق ایران صرف نظر از عوامل تهدید کننده و ناامن ساز خارجی که به مسائل ژئوپلیتیکی بین المللی مربوط بوده، از درون نیز دارای دگرشی به سوی جغرافیای ناامن است.

    کلیدواژگان: فلاکت، بیکاری، تورم، امنیت، جرم
  • حمید افشاری *، سعید نصیری زارع صفحات 23-43

    امنیت مرزهای هر کشور یکی از مهم ترین مولفه های اجتماعی، سیاسی، نظامی و... هر کشور است که به دلیل به اهمیت آن در توسعه برای حیات هر کشور لازم است. لذا موضوع این تحقیق مکان یابی بهینه پاسگاه های مرزی نواحی روستایی است. بنابراین هدف پژوهش حاضر مکان یابی بهینه پاسگاه مرزی به عنوان تامین کننده امنیت در نواحی روستایی هست. تحقیق حاضر از نوع تحقیق کاربردی و به شیوه توصیفی - تحلیلی و با استفاده از 9 شاخص (فاصله با راه های ارتباطی، فاصله با نوار مرزی، فاصله با مراکز شهری، میزان جمعیت، دسترسی عمومی به اینترنت، دفترفناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) روستایی، تعداد پاسگاه نیروی انتظامی، کیفیت راه، شیب) و با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره به طور عام و فن ویکور (Vikor) است و جهت وزن دهی به شاخص های آن از روش آنتروپی استفاده شده است. محدوده موردمطالعه تحقیق دهستان گزیک واقع در شهرستان درمیان استان خراسان جنوبی است. این دهستان در سرشماری سال 1390 دارای 1314خانوار و 4104نفر جمعیت و نیز دارای 11 روستای دارای سکنه بوده است. یافته ها نشان داد که همچنان که در دهستان موردنظر دارای پاسگاه های مرزی است بااین حال در روستای گلورده نیز نیاز به یک پاسگاه مرزی دیگر است. پس با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت مکان یابی بهینه پاسگاه مرزی در نواحی روستایی می تواند به امنیت مطلوب در مرزهای کشور ایجاد نماید.

    کلیدواژگان: امنیت، امنیت روستایی، پاسگاه های مرزی، نواحی روستایی، مکان یابی، فن ویکور
  • سمیه حمیدی *، فاطمه اشرفی گل صفحات 44-59

    پدیده نوبنیادگرایی و خشونت منتج شده از آن یکی از مسائل مهم در حوزه روابط بین الملل کنونی است که در یکی دو دهه اخیر در خاورمیانه رشد چشم گیری داشته است. از جمله کشورهای درگیر با این مساله افغانستان و پاکستان می باشند. یکی از جلوه های نوبنیادگرایی در این کشورها شکل گیری گروه هایی چون طالبان و القاعده و درحال حاضر داعش است که به لحاظ ریشه، ایدئولوژی و جهت گیری شباهت هایی با یکدیگر دارند و باعث می شود که بر امنیت کشورهای هم مرز با آن ها نیز تاثیر گذار شود. پژوهش حاضر می کوشد با روش توصیفی-تحلیلی تاثیر این جریانات را بر مرزهای شرقی ایران بررسی کند. مساله نوشتار حاضر آن است که ظهور و رشد نوبنیادگرایی در افغانستان و پاکستان چه تاثیری بر امنیت مرزهای شرقی ایران داشته اند. رشد بنیادگرایی با گسترش پدیده هایی هم چون افراط گرایی مذهبی، فعال شدن شکاف مذهبی، رشد فرقه گرایی مذهبی و قومی، ناامنی روانی، خشونت و بی ثباتی در روستاها و شهرهای مرزی ایران را در پی خواهد داشت.

    کلیدواژگان: مرز، نوبنیادگرایی، امنیت، ایران، افغانستان، پاکستان
  • محسن طاهری، یدالله دهقان، عمران راستی، وحید کیانی صفحات 60-78

    استان خراسان جنوبی با دارا بودن ظرفیت های ژئوپلیتیک فوق العاده ی اقتصادی، امنیتی، دسترسی و ارتباطات منطقه ای واجد کارکردهای تولیدکننده ی قدرت در کشور است که تاکنون مورد غفلت واقع شده و با وجود دارا بودن پتانسیل های فوق الذکر، یکی از محروم ترین مناطق کشور به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و محیطی محسوب می گردد. این استان ضمن داشتن مرز بین المللی با کشور افغانستان و داشتن بازارچه های مرزی، در مسیر مهم ترانزیت شمال به جنوب و غرب به شرق کشور قرار دارد که اهمیت آن را دو چندان می سازد.پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی ابعاد امنیتی ژئوپلتیک استان خراسان جنوبی در دوران پساتحریم با تاکید بر امنیت پایدار در شرایط کنونی منطقه پرداخته شده است. این پژوهش از نظر ماهیت همواره در زمره تحقیقات کاربردی قرار دارد و روش گردآوری اطلاعات روشی کتابخانه ای اطلاعات آماری سازمان ها و نهادهای مرتبط، مصاحبه با مسئولین مربوطه از جمله مسئولین و کارشناسان بازرچه های مرزی و گمرکات و منطقه اقتصادی و مسئولین امنیتی از جمله مرزبانی استان خراسان جنوبی بوده است. نتایج تحقیق نشان داد که دوران پساتحریم ابعاد ژئوپولیتیکی برای استان خراسان جنوبی ایجاد کرده است و استفاده از تمام ظرفیت های آن برای امنیت استان ضروری است و همچنین تنوع مذهبی و قومی و ترانزیت کالا به عنوان عوامل ژئوپولیتیکی تاثیرگذار بر امنیت خراسان جنوبی مطرح هستند. در این راستا توجه به توسعه استان خراسان جنوبی و رفع محرومیت از اهمیت بالایی برخوردار است.

    کلیدواژگان: پلیس امنیت پایدار، ژئوپلیتیک، برجام، دوران پساتحریم، استان خراسان جنوبی
  • محبوبه فلاح * صفحات 79-95

    محور شرقی جمهوری اسلامی ایران منطقه ای است که در مجاورت مرز و همجواری با کشورهای همسایه نظیر افغانستان و پاکستان قرار گرفته است. مناطق مرزی به دلیل ویژگی های خاصی چون مجاورت با دو محیط داخلی و خارجی، ترکیب قومی و مذهبی خاص، وجود مبادلات و پیوندهای فضایی دو سوی مرز، صدور بحران از کشورهای مجاورو... در معرض آسیب ها و تهدیدهای مختلفی قرار دارند که خاص این مناطق هستند و شناسایی آن ها در برنامه ریزی و مدیریت این مناطق تاثیر شایانی دارد. بنیان پژوهش حاضر، شناسایی مهم ترین مسائل و مشکلات مرزی محور شرق جمهوری اسلامی ایران و شناسایی مهم ترین قابلیت ها و تنگناهای موجود  به منظور اطلاع رسانی و حساس سازی مردم و مسئولان است. برای نیل به این هدف از شیوه انجام پژوهش توصیفی تحلیلی استفاده شده و جمع آوری و بررسی اسناد بالادستی، بررسی منابع کتابخانه ای و پایگاه های آماری و اطلاعاتی رسمی و مصاحبه با افراد خبره صورت گرفته است. همچنین به منظور تحلیل محیط از تکنیک SWOT استفاده شده و  نقاط قوت (Strengths)، نقاط ضعف (Weaknesses)، فرصت ها (Opportunities) و تهدیدها (Treats)  شناسایی شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد ضعف زیرساخت ها، کمبود منابع آب و بروز پدیده خشکسالی، دوری از مرکز، تراکم پایین جمعیت، قرار گرفتن در مسیرترانزیت مواد مخدر، ضعف بنیه اقتصادی مرزنشینان، خطر تهاجم فرهنگی، اختلاف مذهب و قومیت ساکنان مرز با نواحی مرکزی محور شرق و کشور، تهدید بالقوه حضور آمریکا در همسایگی کشور، ضعف عملکرد بازارچه های مرزی منطقه و ضعف در برقراری روابط تجاری و سیاسی مناسب با کشور همسایه مهم ترین مشکلات مرزی محور شرق هستند. همچنین نتایج ماتریس های ارزیابی عوامل داخلی، ارزیابی عوامل خارجی و ماتریس چهار خانه ای تبیین موقعیت استراتژیک نشان می دهد این منطقه در خانه شماره I قرار گرفته است که نشان می دهد بایستی استراتژی های محافظه کارانه (نگهداری- حمایت درونی) بیشتر مورد تاکید قرار گیرد. این دسته از استراتژی ها در گروه WO استراتژی های ماتریس SWOT قرار دارند.

    کلیدواژگان: ماتریس ارزیابی داخلی خارجی، محور شرق، مناطق مرزی، IFE، EFE، SWOT
  • علی محمدی صفحات 96-115

    عصر حاضر را به حق عصر فن آوری اطلاعات نامیده اند. تکنولوژی رایانه امروزه علاوه بر اینکه مورد استفاده مجریان قانون قرارمی گیرد،مطمح نظرمجرمان نیز قرار گرفته است.بررسی جنبه های مختلف جرایم سایبری مشخص می کندکهرایانه ها وشبکه های ارتباطی،دارای خصوصیاتی هستند که فرصت بسیار مناسبی برای مجرمان پدیدمی آورد.از این رو در بهمن ماه 1389 نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران،با تشکیل پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات(فتا) به مقابله و پیشگیری از جرایم سایبری برآمده است.هدف ازانجام این پژوهش بررسی نقش پلیس در پیشگیری از جرایم سایبری،انواع روش های پیشگیرانه در فضای مجازی وارائه راهکارهای موثردر این زمینه توسط پلیس است که از طریق روش های توصیفی، از نوع اسنادی و مراجعه به آثار مکتوب اعم از کتاب، مقاله و سایت های مرتبط به این موضوع، استخراج شده است.نتایج این مطالعه نشان می دهد که پلیس می تواند با بهره گیری از آموزه های جرم شناسی سایبری و انواع پیشگیری های اجتماعی و وضعی از طریق آموزش همگانی،افزایش خطرات ارتکاب جرم،کاهش جاذبه ی آماج ها،گشت زنی در محیط سایبر و به کارگیری نرم افزارهای تخصصی اعلام خطر و سایر تدابیر نظارتی به مقابله و پیشگیری در فضای سایبر  بپردازد.

    کلیدواژگان: پلیس، پیشگیری از جرم، سیاست جنایی، جرائم سایبری، فضای سایبر