فهرست مطالب

لسان مبین (پژوهش ادب عرب) - پیاپی 34 (زمستان 1397)

فصلنامه لسان مبین (پژوهش ادب عرب)
پیاپی 34 (زمستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/11/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • فرشته ارشدی، صدیقه زودرنج* صفحات 1-25
    روایت، یک اثر ادبی دارای راوی، متن و خواننده است. از طریق راوی، متن روایت؛ شامل حوادث، گفته ها و افکار شخصیت ها به خواننده منتقل می شود. به چگونگی انتقال این گفته ها توسط راوی، « شیوه های روایت گفته های داستانی » گفته می شود. رمان «اهل الحمیدیه» از آخرین آثار نجیب کیلانی نویسنده معاصر و مسلمان مصری(1995-1931) است. در این اثر رئالیستی، کیلانی توانسته فضای سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه مصر را به خوبی نشان دهد و مشکلات موجود در دانشگاه ها و فشار روانی ناشی از این شرایط سخت را که بر قهرمان داستان وارد شده، با استفاده از شیوه های روایت گفتار ترسیم نماید. چگونگی بازنمایی ابعاد شخصیت ها و حوادث گوناگون رمان «اهلالحمیدیه» در گفته های مختلف روایی، به عنوان مساله تحقیق حاضر مطرح است. در این پژوهش به تحلیل گفته های داستانی بر اساس شیوه های پنج گانه روایت (مستقیم، غیر مستقیم، آزاد مستقیم، آزاد غیر مستقیم و گزارش روایتی) پرداخته شده است. هدف از انجام این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده ، تعیین میزان استفاده کیلانی از هر یک از این شیوه ها در موقعیت های مختلف می باشد. بکارگیری هریک از شیوه های یادشده نیز به منظور تبیین هدف خاصی بوده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که دو شیوه مستقیم و گزارش روایتی به دلیل رئالیستی بودن داستان و استفاده از زاویه دید دانای کل، بیشترین بسامد را داشته اند. بکارگیری گزارش روایتی غالبا در مواردی همچون رعایت ایجاز و خودداری از شرح جزئیات حوادث بوده و گفته مستقیم نیز بیشتر در تبیین بعد روانی و شناختی شخصیت ها و ترسیم احساسات درونی آن ها در برخورد با واقعیت های جامعه به کار رفته است.
    کلیدواژگان: شیوه های روایت، گفته های داستانی، گفته مستقیم، نجیب کیلانی، اهل الحمیدیه
  • ابوالحسن امین، مریم فولادی*، مریم علی یاری صفحات 27-49
    عنصرزمان، یکی از ارکان مهم شعر معاصر است که در دو بعد درونی و بیرونی قابل بررسی است؛ البته بعد درونی آن در ادبیات و شعر نمود برجسته تری یافته، به طوری که شاعر آن را محملی برای بیان تجربیات فردی و اجتماعی خود قرار می دهد. از جمله شاعرانی که به عنصر زمان توجه داشته و این عنصر به یک از مولفه اساسی در شعر او بدل گشته، انسی الحاج است؛ وی علی رغم اینکه بعنوان طلایه دار شعر سپید عربی و از مهم ترین شاعران صاحب سبک و تاثیرگذار در عرصه شعر معاصر عربی شناخته می شود ، اما در پژوهش های ادبی ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است، از این رو، و با توجه به اینکه شناخت رویکرد شاعر نسبت به زمان نقش بسزایی در رمزگشایی شعر او دارد، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی عنصر زمان در دیوان «لن» می پردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که زمان در شعر انسی الحاج متاثر از گرایشات سورئالیستی او، و از حضور فعالی برخوردار است و بیش از آنکه به معنای زمان واقعی و خارجی باشد، بر زمان رویایی، ذهنی و درونی دلالت دارد. فعل مضارع که به نوعی دال بر پویایی و استمرار سیالیت است، در این دیوان بیشتر مورد استفاده قرار گرفته و در موارد بسیاری هم مرز گذشته، حال و آینده را در هم شکسته و به نوعی بر لازمانی دلالت دارد. پر بسامدترین ظرف زمانی در دیوان «لن» واژه «لیل» است، که در محورهایی همچون انسان وارگی، هنجارشکنی، تبلور محبوب در شب، و اتحاد زمانی شاعر با شب مورد بررسی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: انسی الحاج، سوررئالیسم، دیوان لن، زمان، شب
  • سید اسماعیل حسینی، سیده اکرم رخشنده نیا* صفحات 51-66
    تحلیل گفتمان رویکردی میان رشته ای است که از طریق مطالعات تحلیل متون، زبان شناسی، سبک شناسی و نقد ادبی با ادبیات مرتبط است. در واقع تحلیل گفتمان با دخالت دادن عواملی همچون ایدیولوژی، قدرت، تاریخ و... در ارتباط با زبان ها از جمله طنز به تفسیر متن کمک می کند.. زکریا تامر، ادیب و روزنامه نگار سوری است که با «داستان های کوتاه طنز» در جهت مبارزه با خفقان سیاسی و بیداری اجتماعی گام برمی دارد. دراین مقاله برآنیم تا داستان طنزی «الجریمه» و جان مایه ی تاریخی آن و هدف اصلی نویسنده را که مبارزه با نظام فاسد است، تبیین نماییم. زکریا تامر در این داستان با نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی سوریه فضای زندگی مردم را در آن برهه ی زمانی و مکانی به تصویر می کشد. از نتایج مهم تاثیرگذاری طنز در این داستان، استفاده ی نویسنده از مبالغه و اغراق، تضاد و کنایه است که به صورت مختلف طنز واژگانی، طنز موقعیتی و طنز شخصیتی تبلور دارد. همچنین، از قهرمانان تاریخی به صورت مقلوب و واژگون بهره می برد تا تشویش ها و پریشانی های جامعه ی خود را در داستان هایش انعکاس دهد.
    کلیدواژگان: زکریا تامر، الجریمه، گفتمان انتقادی، طنز، ربیع فی الرماد
  • پیمان صالحی* صفحات 67-88
    مینیمالیسم یعنی به کاربردن ساده ترین طرح یا شکل برای نقل داستان. با اینکه مینیمالیسم در غرب، پدیده ای نوظهور محسوب می شود؛ اما این گونه ادبی، همواره از قدیم الایام در میان ایرانیان وجود داشته است. پژوهش مذکور با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و نیز با تکیه بر منابع معتبر عربی که داستانک هایی حکمت آمیز از شاهان، وزیران و دیگر بزرگان ایران باستان نقل کرده اند، این گونه ادبی را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. نتایج نشان از آن دارد که این داستانک ها نمونه های والای کمینه گرایی در ادبیات فارسی و عربی هستند. اغلب آنها با طرح و پیرنگی ساده و در قالب جملات بی پیرایه، بیان شده اند، ساختاری بسیار کوچک دارند و تنها از یک صحنه تشکیل شده اند؛ اما تمی جذاب و پرشور دارند؛ در کنار این تشابهات، تفاوت هایی نیز میان داستان-های حکمت آمیز ایرانیان باستان با مینیمالیسم وجود دارد: اولا شخصیت ها در داستان های مینیمال افراد عادی اجتماع هستند؛ در حالی که در حکمت های منقول از ایرانیان باستان، هر دو طرف گفت وگو یا یکی از آنها افرادی سرشناس مانند پادشاه، وزیر، حکیم، موبد و... است. ثانیا با اینکه منتقدان، این گونه ادبی را به عدم موضع گیری سیاسی، توصیف های ساده و پیش پا افتاده، یکنواختی سبک و بی توجهی به جنبه های اخلاقی محکوم می کنند؛ اما به اعتقاد نگارنده، داستانک های مینیمال ایران باستان از این اتهامات مبراست؛ زیرا در شاهد مثال های مختلفی که در پژوهش حاضر، ذکر گردیده، بسیاری از دغدغه های بشری با رویکرد های گوناگون اعتقادی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و... به نحوی دقیق و ظریف، منعکس شده است.
    کلیدواژگان: ایران باستان، مینی مالیسم، داستانک، حکمت، منابع عربی
  • مصطفی مهدوی آرا*، سید محمد کاظم علوی، میترا علی شاهی صفحات 89-108
    امروزه ادبیات و به ویژه ادبیات فمینیستی، تحت تاثیر مکتب فلسفی- ادبی اگزیستانسیالیسم، بر هویت برجسته ی زنان تاکید می کند. این مکتب، دغدغه های انسان را، با تمرکز بر اصل تقدم وجود بر ماهیت تحلیل می کند و با نفی هرگونه ماهیت از پیش تعیین شده ای بشر را تنها عامل سازنده ی سرنوشت خود معرفی می نماید. لیلی بعلبکی از فعالان ادبی جنبش فمینیسم و از برجسته ترین داستان نویسان اگزیستانسیالیست جهان عرب است. او در سرآغاز جوانی با نگارش رمان «انا احیا» به شهرت رسید. وی در اثر خود که بازتابی از ایدئولوژی هایش در دفاع از جایگاه زنان است از هویت یابی، استقلال طلبی و تمرد دختر جوانی سخن گفته که با مشاهده ی واقعیت-های خانواده و جامعه، در پی شکستن قیود و اثبات استقلال خویش است و می کوشد تا هویت خویش را که ناخواسته گرفتار سنت هاست، بازیابد. تحقیق حاضر در صدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مولفه های اگزیستانسیالیستی این رمان بپردازد. نتایج تحقیق گویای آن است که لیلی بعلبکی تحت تاثیر فلسفه ی اگزیستانسیالیسم و به ویژه افکار ژان پل سارتر و سیمون دوبوار، توانسته از آن در جهت انعکاس مسائل زنان در ابعاد مختلف، بهره گیرد.
    کلیدواژگان: زنان، نقد، اگزیستانسیالیسم، لیلی بعلبکی، انا احیا
  • شهریار نیازی، مسعود فکری، زینب قاسمی اصل* صفحات 109-131
    تولیدات رسانه ای به ویژه متن هایی که به صورت روزمره توسط خبرنگاران تولید می شود، یکی از حوزه های پرکاربرد برای کاربست و تطبیق رویکردهای انتقادی در تحلیل گفتمان به شمار می رود. اختلافات سیاسی بین ایران و عربستان در سال های اخیر فضایی در عرصه رسانه ای دو کشور ایجاد کرده که کاملا تحت سیطره گفتمان های سیاسی حاکم بر دولت ها است. پژوهش حاضر با هدف تبیین استراتژی های گفتمانی روزنامه الشرق الاوسط عربستان در بازنمایی ایدئولوژیک ایران انجام شده است. بدین منظور الگوی ون دایک به عنوان روش تحقیق انتخاب و 20 تحلیل سیاسی از روزنامه مذکور مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که نحوه پردازش اطلاعات و اخبار درباره ایران در این روزنامه مطابق با مربع ایدئولوژیک ون دایک بوده و اصل بیطرفی رسانه ای در بازنمایی ایران رعایت نشده است. به نمایی، پیش فرض های منفی، قطبی سازی در متن به ضرر ایران، معرفی به عنوان گروه غیرخودی، فاصله گذاری و... از جمله استراتژی های گفتمانی این روزنامه هستند. در همه متون بررسی شده، ایران به عنوان تهدیدی برای امنیت منطقه و جهان و عنصر ناهماهنگ بین کشورهای اسلامی معرفی شده است. نویسندگان تلاش داشته اند هر نوع گزاره ایدئولوژیک را در سطوح مختلف متن اعمال کرده و راه را برای قضاوت منصفانه مخاطب، مسدود کنند. گفتمان مسلط بر این روزنامه، در بازه زمانی مورد بررسی، درصدد ارائه تصویری از ایران است که با واقعیت های سیاسی و مذهبی فاصله داشته و در مقابل همه کنشگری های عربستان به صورت مثبت، طراحی و بازنمایی شده اند.
    کلیدواژگان: ایدئولوژی، تحلیل انتقادی گفتمان، روزنامه الشرق الاوسط، تئون ون دایک
|
  • Fereshteh Arshadi Pages 1-25
    Narration, is a literary work which has a narrator, text and a reader. Through the narrator, the narrative text, is passed on to the reader in various ways. How the texts transmitted and how the narration and the narrator do this role, it is called “the methods of the narrative storie s”. Ahl al-Hamidiyah's novel is the work of Najib Kilani, a contemporary and Egyptian Muslim writer (1931). In this realistic work Kilani has been able to accurately display the political and social atmosphere of Egyptian society especially universities using the method of representing speech and thoughts. The emergence of the dimensions of the characters and events of the novel of Ahl al-Hamidiyah in the narrative speeches is raised as the issue of this research. In this research, the analysis of fictional stories based on five direct narrative methods have been discussed. The purpose of this research, which is descriptive-analytic, is to determine the amount of Kilani's usage of each of these methods in different situations. Each of the aforementioned methods has also been used to explain the specific purpose. The results indicate that the direct method and narrative report have the highest frequency due to the realistic story and the use of the viewpoint of the third person omniscient. The use of narrative reports is used in cases such as strict observance and refusal to describe the details of events, and direct statements are used in explaining the psychological and cognitive aspects of characters and drawing their inner feelings.
    Keywords: methods of narration, direct speech, Najib Kilani, Ahl al-Hamidiyah
  • Seyed Smaeil Hoseini, Seyedeh Akram Rakhshandehnia * Pages 51-66
    discourse analysis is an interdisciplinary approach that is related to literature through studies of literature, linguistics, stylistics and literary criticism. Indeed, the discourse analysis helps in interfering with factors such as ideology, power, history, etc. in relation to languages, such as humor, text interpretation, and in reading text clearly reveals the context of context in context. Zakaria tamer a Syrian journalist and journalist who walks with the media in the " short story of humour " in the struggle with the political stifling and social awakening. in this paper, we attempt to explain the story of " and its historical purpose and the author 's main purpose, which is to fight the corrupt system. Zakaria tamer in this story deals with the critique of the political and social situation of the people in that period of time and space. in this paper, the author uses exaggerated and exaggerated features in the story of ", the author 's use of exaggeration and exaggeration, the irony of the irony, the irony and humor of personality; the issue we will examine in this paper. one of the important results of humour in this story is the author's use of exaggeration, and sarcastically., which in a variety of words humor, mood humor, and humor of personality. historical heroes also benefit from historical heroes in the form of anagram to reflect the social anxiety in his story.
    Keywords: Aljarimeh, Zakaria tamer .critical discourse, humor, rabi fi aremad
  • Peyman Salehi Pages 67-88
    always existed since ancient times in Iran. The cross-sectional study using and relying on credible sources Arabic short stories of kings, ministers and other leaders have been quoted ancient. The results show that this short stories are great examples of minimalism in Persian and Arabic literature. Most of them have simple plot plan and freestanding phrase, stated, structural very small and consist only of a scene. The limitations of time and space so that in most cases does not exceed a question and answer, but what's fascinating and passionate. In addition to these similarities, differences between the stories of ancient Iranian wisdom there minimalism; First, the characters in minimalist stories of ordinary people are social, while the real wisdom of the ancient Iranians, both sides of the conversation, or one of them celebrities such as King, minister, sage, priest, etc. Secondly, despite the critics, the literary genre to a lack of political position, simple and banal descriptions, Uniformity of style and disregard for ethical aspects reject. But I believe, minimal ancient wisdom is innocent of the charges; because in many instances seen in this study many human concerns with different approaches religious, moral, political, social and subtle way, is reflected.
    Keywords: The ancient Iranian, Minimalism, Short story, Wisdom, Arabic sources
  • Mostsfa Mahdavi Ara *, Seyed Mohammad Kazem Alavi, Mitra Ali Shahi Pages 89-108
    Today, the literature, and especially the Feminist literature, has been influenced by the philosophical-literary school of existentialism. This literature emphasizes Prominent Women's identity and emphasizes their high status and identity. This school analyzes human concerns by focusing on the primacy of existence on nature and by denying any quiddity introduces him as the only factor in his destiny.Layla Balabakki is a literary activist of the feminism movement and one of the most prominent existentialist story writers in the Arab world, who became famous at the young age with the novel âna ahia. In his work, which reflects her ideologies in defending the status of women, she spoke of the identification, independence and rebellion of a young girl who observing the facts of the family and society, she seeks to break the constraints and prove her independence and strives to restore her identity which caught up in tradition. The present research seeks to study the existentialist feminism of the novel through a descriptive-analytical method. The results of the research indicate that Layla Balabakki, under the influence of the existentialist philosophy, and in particular of Jean Paul Sartre's, has been able to use it to reflect the issues of women in different dimensions.
    Keywords: women, critique, existentialist, Layla Balabakki, ana Ahai
  • Niazi Shahyriar, Masoud Fekri, Zeinab Ghasemiasl * Pages 109-131
    Media products, especially those produced on a daily basis by reporters, are one of the most widely used areas for implementing and adapting critical approaches to discourse analysis.The political differences between Iran and Saudi Arabia have created a media space in recent years, which is totally under the control of political discourses governing the governments. The present study was conducted to explain the discourse strategies of the newspaper Al-Sharq al-Awsat in the ideological representation of Iran. To this end, the Van Dijk model was selected as the method of research and 20 analyzes of the political analysis of the newspaper were analyzed. The results of the study showed that the method of processing information and news about Iran in this newspaper was in line with the ideological square of Van Dijk. For example, negative assumptions, polarization in the text at the expense of Iran, introduction as a non-affiliated group, spacing .are among the discourse strategies of this newspaper. In all examined texts, Iran has been introduced as a threat to the security of the region and the world and an inconsistent element among Islamic countries. The authors have tried to block any ideological proposition at different levels of the text and block the way for fair judgment of the audience. The dominant discourse on this paper, during the period under review, seeks to present a picture of Iran that is far from the political and religious reality and has been positively designed and represented in front of all Arab activism.
    Keywords: ideology, critical discourse analysis, Al-Sharq al-Awsat newspaper, Theon Van Dijk