نشریه هفت آسمان
پیاپی 75 (پاییز و زمستان 1397)

اسلام و مسیحیت، در نتیجه تلاش های تبشیری سازمان یافته در آفریقای شرقی رو به گسترش نهاده اند. در این تحقیق نودینان مسلمان در تانزانیا و کنیا بررسی شده اند. این مطالعه به منظور تعیین میزان تاثیر تبلیغات سازمان اسلامی در تغییر کیش آنان بوده است. همچنین، به دنبال یافتن پاسخ این پرسش ها است که: آیا نهادهای دینی و فعالیت های غیردینی، مثل فعالیت های توسعه اقتصادی، در راستای رفع نیازهای آنها خدماتی داشته اند؟ و آیا ارتباطی میان سازمان های تبلیغ اسلامی و نودینان وجود دارد یا خیر.

تاریخ روابط فرهنگی و تجاری ایران با کشورهای جنوب شرقی آسیا به پیش از اسلام باز می گردد که رابطه با سیام و سابقه حضور ایرانیان در آن کشور از این جهت در خور توجه و پیگیری است. این نوشتار، گزارش مفصل کریستف مارسینوفسکی در سخنرانی عمومی وی در 20 مارس 2012 در مرکز نالاندا- سریوجایا[i] است؛ و راجع به ایرانیان و شیعیانی است که در دوره صفوی (قرن هفدهم میلادی) آمد و شد به سیام را آغاز کردند و جدای از روابط رسما دیپلماتیک و تجاری در دوره شاه نارای (1656-1688)، نقش خود را در تبلیغ تصوف و امور آموزشی و فرهنگی تثبیت کردند. همچنین، در این مقاله شواهدی در تایید این دعاوی وجود دارد که نشان می دهد ناظران و هیئت های غربی به مشاوران شیعی شاه نارای اشاره می کنند. نویسنده عامل تاریخی اصلی و تعیین کننده در پس تسلط مسلمانان اهل سنت بر شیعیان تایلند را، دوربودن از پیامد «دوره میانی تاریخ ایران» می داند. از دید او، با اینکه این روابط با زوال حکومت صفوی به دست افغان ها از بین رفت، اما شیعیان در دوره پهلوی (1921-1978) این روابط را با تایلند از سر گرفتند. درنتیجه این روابط شماری از سفرا و مردم تایلند به تشیع گرویدند و مراکز فرهنگی ایران در تایلند تاسیس شد. [i].

این مقاله برخی از آموزه های اصلی منسوب به ذوالنون مصری (متوفای 245 ه.ق./859-860 م.) از شخصیت های برجسته در عصر شکل گیری سنت تصوف را بررسی می کند. این آموزه ها در قالب انبوهی از کلمات که در تصنیفات صوفیان، در فرهنگ نامه های سیره، و در دیگر منابع گوناگون اسلامی به ذوالنون نسبت داده شده، انعکاس یافته است، به گونه ای که همه این آثار به سده های میانه تعلق دارد. این مقاله، مسائل تاریخی مربوط به شخصیت ذوالنون مصری را مطرح می کند و در این زمینه، به طور خاص، درباره گرایش های باطنی که در نوشته های مختلف به او نسبت داده شده، بحث می شود.

موضوع زن در دهه های اخیر محل توجه پژوهشگران و نویسندگان قرار گرفت، به ویژه پس از افزایش گفت وگوهایی درباره اهمیت نقش زنان در جامعه و برابری آنها با مردان و در نظر گرفتن میزان مشارکت زنان در بخش های تازه ایجاد شده. جنبش های اسلامی بر اساس مفاهیم اسلامی که در قرآن و سنت ذکر شده اند به زنان اهتمام ورزیدند. این مفاهیم مسلمانان را به لزوم توجه به زن و احترام به حقوق و جایگاه اجتماعی وی دعوت می کند. اهمیت این پژوهش در آشکارکردن نگرش جنبش های اسلامی به زنان، یعنی در حق تحصیل، حق مشارکت سیاسی و مشاغل عمومی است. این پژوهش از یک مقدمه و سه بخش تشکیل شده است. بخش اول به وضعیت زن در قرآن و سنت می پردازد؛ بخش دوم زن در اندیشه پیش گامان نهضت اسلامی را بررسی می کند؛ و بخش سوم به نگرش جنبش های اسلامی به زنان می پردازد که از طریق پرداختن به آموزش آنها و مشارکت سیاسی شان در قالب ورود به انتخابات و عضویت در پارلمان، علاوه بر مشاغل عمومی، است. در نهایت، این پژوهش به نتایج مهمی رسید که مهم ترین آن این است که هر جنبش اسلامی با توجه به فهم خود از قرآن و سنت به موضوع زن پرداخته است. همه این جنبش ها در آموزش زنان و نیز شرکت در انتخابات به اتفاق رسیده اند، اما نقطه اختلاف در بین جنبش های اسلامی در دو مسئله عضویت در پارلمان و مشاغل عمومی بوده است.

«دوزخ» واژه ای است که از گذشته های بسیار دور در میان اقوام گوناگون به کار می رفته است. در میان توتون های اولیه، «دوزخ» به مکانی در زیر زمین اشاره داشت که ارواح همه مردگان پس از مرگ به آنجا برده می شد. در مسیحیت، امروزه واژه «دوزخ»، که در نقطه مقابل بهشت جاودان است، عمدتا به مکان مجازات شیطان و همه افرادی اشاره دارد که بدون توبه از گناهان مهم از دنیا رفته اند. اما مستندات مسیحیان برای اثبات باور به دوزخ چیست؟ نکته دیگر، مدت و ماهیت مجازات های دوزخ است که از صدر مسیحیت تا به امروز، محل اختلاف نظر بوده است. مقاله حاضر پس از ذکر نام های دوزخ و ویژگی های دوزخ در کتاب مقدس، خطوط کلی مفهوم الاهیاتی «دوزخ» را بیان می کند؛ آنگاه، مستندات مسیحیان برای این باور را می کاود و در ادامه سه نظریه مشروط انگاری، همه رستگارانگاری و ابدیت انگاری را در باب مجازات دوزخ بیان می کند؛ و در نهایت، مقوله های تاثیرگذار در بسط آرای الاهیاتی در باب دوزخ را برمی شمرد.

پژوهش پیش رو درباره آموزه رستگاری به وسیله «قدرت دیگر» در آیین بودای پاک بوم ژاپنی است. در تمامی مکاتب بودایی دیگر بر رستگاری انسان از طریق تلاش، قدرت و شایستگی های او تاکید می شود، در صورتی که در این آموزه غیرارتدوکسی، بنیان گذاران دو مکتب جودو شو و جودو شین شو، هونن و شینران با تمسک به دیدگاه سنتی از تاریخ در تفکر بودایی، چنین استدلال می کنند که تمامی انسان های عصر آنها، در منحط ترین مرحله از تاریخ زندگی می کنند که در آن درمه به وضعیت پایانی خود رسیده و تنها گزینه انسان برای رستگاری، تکیه زدن به قدرت لطف و رحمت آمیتا بودا است. نویسنده مقاله نیز می کوشد با نشان دادن این واقعیت که، انسانی که در این «روزهای» شریر «پایانی قانون» زندگی می کند، قادر به نجات کامل خویش با کمک تلاش هایش نیست، راهی برای نجات او با استفاده از آموزه های این فرقه در عصر حاضر بگشاید.