نشریه مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار
سال سوم شماره 1 (پیاپی 7، بهار و تابستان 1398)

گردشگران در مناطق میزبان ضمن تاثیر بر محیط های فرهنگی و اجتماعی باعث درآمد اقتصادی شده و در نهایت باعث رفاه اجتماعی ساکنان این مناطق می شوند. تحقیق از نوع توصیفی– تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای و ادبیات موضوع انجام گرفته است. متغیر مستقل عوامل موثر در جذب گردشگران و متغیر وابسته عوامل موثر در بازاریابی گردشگری بوده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار 19 SPSS استفاده شده است . برای بررسی میزان تاثیر عوامل موثر در جذب گردشگران در عوامل موثر در بازاریابی از آزمون های فراوانی ، خی اسکوار و ANOVA استفاده شده است. آزمون نرمالیه One-Sample Kolmogorov-Smirnov Test داده ها نشان می دهد توزیع داده ها نرمال بوده است. ادبیات موضوع عوامل موثر در جذب گردشگران را به سه دسته عامل فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی و عوامل موثر در بازاریابی را به پنج گروه محصول ، قسمت ، مکان ، ترفیع و افراد تقسیم کرده اند . تفاوت آماری با اهمیتی  (0.05> p) در عوامل موثر در بازاریابی گردشگری برای سه گروه عوامل فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی در ادبیات موضوع  5.442 = (2، 35) F ، 0.009 = p وجود دارد. اندازه اثر ، محاسبه شده با استفاده از eta squared = 0.2 بود که نشان دهنده یک اثر زیاد است . مقایسات Post Hoc  با استفاده از آنالیز Tukey HSD نشان می دهد که میانگین گروه عوامل فرهنگی (M=4.15 ، SD = 1.28) و عوامل اقتصادی (M=2.36 ، SD = 0.92)  تفاوت آماری با اهمیتی وجود دارد . بین میانگین گروه اجتماعی (M=3.42 ، SD = 1.60) و گروه عوامل فرهنگی و اقتصادی تفاوت آماری با اهمیتی وجود ندارد . بنابراین می توان با ایجاد محیط فرهنگی متناسب با منطقه میزبان که مورد علاقه جهانگردان باشد و رضایت میهمانان را فراهم  کند ، همچنین از لحاظ اقتصادی نیز برای منطقه میزبان سودآور بوده و باعث کارآفرینی شود می توان به  توسعه پایدار در بازاریابی گردگشری دست یافت .

امروز توسعه اقتصادی، اجتماعی و امنیت کشورها با مسائل فرهنگی گره خورده است. هدف تحقیق مقایسه تعداد شاخص های توسعه فرهنگی موجود با تعداد شاخص های توسعه فرهنگی بکار رفته در ادبیات موضوع است . تحقیق مروری بوده و از آزمون آماری Kruskal-Wallis Test برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است . همچنین فراوانی و درصد شاخص ها و Crosstabulation شاخص های یونسکو و روش های تحقیق در ادبیات موضوع بررسی شده است . آزمون آماری Kruskal-Wallis Test تفاوت مهم آماری را در سطح بهینه  در 3 گروه متفاوت روش تحقیق نشان نداده است . فعالیت های فرهنگی 2=n ، میراث و رسوم فرهنگی 2= n ، ارتباطات و مبادلات8= n ،گرایش های فرهنگی 1= n ، پذیرش کنوانسیون ها 3= n ، وضعیت فرهنگی 14= n ، 2χ (5، 30= n) = 9.144 ، 1/0=ρ. میراث و رسوم فرهنگی ثبت کرده است بیشترین میانه (5/2 = Md) از گروه های ارتباطات و مبادلات ، گرایش های فرهنگی و وضعیت فرهنگی (2= Md) همچنین فعالیت های فرهنگی و پذیرش کنوانسیون ها (1= Md). دو مفهوم توسعه فرهنگی و توسعه پایدار شهری در ادبیات موضوع در برنامه ریزی شهری کاربرد زیادی دارد . با توجه به بررسی ادبیات موضوع در تحقیق های اخیر روی توسعه فرهنگی و تاثیر آن بر توسعه پایدار انتظار می رود دانشجویان بتوانند به کاستی های بررسی های انجام شده در این زمینه دست یابند.

بوستان های شهری به واسطه عملکرد و همچنین طیف متنوع و گسترده مخاطبین خود دارای بیشترین سهم در حیات جمعی شهروندان می باشند. مطالعه حاضر در بوستان های ناحیه 1 شهرداری منطقه 9 تهران شامل بوستان ازادی و المهدی در سال های 95-96 به منظور  بررسی مسائل ایمنی ، بهداشت و محیط زیست (HSE) ، ارزیابی ریسک های مربوطه و اولویت بندی آنها انجام گردید . از تکنیک FMEA برای شناسایی فعالیتها و خطرات استفاده شده است. چک لیست ها با هماهنگی نماینده مدیریت پارک ها ارزیابی شده است . خطرات و ارزیابی ریسک آنها ، مقدار و شدت خطر ، احتمال وقوع، احتمال کشف ، با توجه به امتیاز دهی بر اساس کاربرگ های استاندارد و عدد RPN بدست آمده و فهرست ریسک های اولویت بالا، متوسط و پایین تعیین گردیده است. در دو بوستان المهدی و آزادی تعداد بیشترین مخاطرات مربوط به بخش ایمنی در هر دو بوستان می باشد. تعداد ریسک ها در محدوده بحرانی(غیر قابل قبول) 2 مورد، متوسط   (قابل مدیریت) 20 مورد و در بخش ضعیف(قابل قبول) 13 مورد می باشد . در بوستان آزادی تعداد ریسک ها در محدوده بحرانی(غیر قابل قبول) 4 مورد، متوسط (قابل مدیریت) 17 مورد و در بخش ضعیف(قابل قبول) 8 مورد می باشد . با ارائه اقدامات کنترلی و اصلاحی ، و با ارزیابی ریسک مجدد در بوستان المهدی، در خصوص 16 مورد از مخاطرات و ریسک های موجود، اقدامات کنترلی و اصلاحی انجام و موثر واقع شد که کاهش عدد RPN ثانویه نسبت به اولیه بیانگر این موضوع می باشد. در بوستان آزادی نیز بر اساس ارزیابی مجدد، 12 مورد از ریسک ها در سه بخش ایمنی، بهداشت و سلامت و زیست محیطی با کاهش روبرو بوده اند که 4 مورد در بخش ایمنی بویژه برق گرفتگی، 3 مورد در بخش زیست محیطی و 5 مورد در بخش بهداشت سلامت بوده است .

هدف از این پژوهش ارائه استراتژی هایی برای جایگزینی سموم پرخطر شیمیایی با فرمونها با رویکرد کاربرد مدیریت تلفیقی آفات (IPM) در مزارع برنج است. استراتژی های استفاده از راه حل ها/ تکنولوژی های جایگزین ، ترویج استفاده از فرمون ها ، تغییر الگوهای مصرف کشاورزان ، افزایش دستگاه های نظارتی ، توسعه تکنولوژی پاک ، افزایش سود اقتصادی از طریق بررسی سیاست حمایت از اصلاحات با پرداخت یارانه ، تبلیغات و همگانی کردن استفاده از فرمون ها و آموزش در شبکه های اجتماعی و رسانه ای در اولویت هستند. بیشترین اولویت های عوامل داخلی مرتبط با نقاط قوت شامل : کنترل آفات به روش اخلال در جفتگیری ، کنترل آفات به روش شکار انبوه ، کنترل آفات به روش جلب و کشتن حشرات ، ایجاد تراکم منابع فرمونی طبیعی و مصنوعی هستند. بیشترین اولویت های عوامل داخلی مرتبط با  نقاط ضعف شامل عدم مصرف صحیح آفت کش ها ، آلودگی آب ، خاک و محصول ، سم پاشی مکرر در شالیزارها ، عدم رعایت حقوق مصرف کنندگان و فاکتورهای مناسب در تولید سموم ، کشاورزان اغلب بی سواد یا با سواد متوسط هستند و عدم درک اطلاعات درج شده در برچسب سموم توسط کشاورزان می باشند. میانگین عوامل داخلی کمتر از 2.5 است یعنی عوامل درونی دچار ضعف می باشد .  بیشترین اولویت عوامل خارجی مرتبط با فرصت ها شامل : استفاده از فرمون ها برای حفظ گیاهان در برابر حمله آفات و جلب حشرات به منابع مختلفی از قبیل سیگنال های شیمیایی ، بینایی ، صوتی و یا ترکیبی می باشند. بیشترین اولویت های عوامل خارجی مرتبط با تهدید ها شامل : کاهش محصول برنج ، خسارات اقتصادی ، مقاومت آفات ، مشکلات بهداشتی و زیست محیطی ، باقی مانده آفت کشهای آلی در مواد غذایی ، مسمومیت آبزیان ، افزایش سرطان و مرگ جانداران دیگر است. میانگین عوامل خارجی کمتر از 2.5 است یعنی عوامل خارجی دچار ضعف می باشد . نتایج تحقیق نشان می دهد که استراتژی های استفاده از راه حل ها/ تکنولوژی های جایگزین ، ترویج استفاده از فرمون ها ، تغییر الگوهای مصرف کشاورزان ، افزایش دستگاه های نظارتی ، توسعه تکنولوژی پاک ، افزایش سود اقتصادی از طریق بررسی سیاست حمایت از اصلاحات با پرداخت یارانه ، تبلیغات و همگانی کردن استفاده از فرمون ها و آموزش در شبکه های اجتماعی و رسانه ای در اولویت هستند.

با توسعه صنایع و رشد تکنولوژی مسئله ریسک در صنعت و تنوع مخاطرات بطور چشمگیری افزایش یافته است. در چند دهه اخیر وقوع حوادث هولناک و همچنین شدت زیان های جانی و مالی سوانح در صنایع مختلف اهمیت شناسایی مخاطرات و کنترل ریسک های ایمنی و زیست محیطی را دو چندان نموده است. یک سیستم مدیریت ریسک ایمنی و زی ت محیطی سازمان را در شناسایی، حذف و یا به حداقل رساندن ریسک های مرتبط با مسایل زیست محیطی و ایمنی شغلی و حفظ سلامت کارکنان یاری می نماید. تحقیق پیش روی با هدف کاهش اثرات سوء ریسک های ایمنی ، ایمنی شغلی و جنبه های زیستی و ارایه راهکارهای مدیریتی به منظور ارتقاء و بهبود این سیستم در واحدتغلیظ شیمیایی مولیبدن مجتمع مس سرچشمه مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور اجرای این مطالعه ابتدا با استفاده از بازدیدهای میدانی  فعالیت های موجود در سایت  و با استفاده از روش FMEA و برای سه فاکتور احتمال وقوع، احتمال کشف، شدت اثر (RPN)  و براساس نظر متخصصان عدد الویت ریسک  برای هر یک از  روش فوق میزان ریسک های کم و متوسط و بالا هر یک از فعالیت ها محاسبه و در کاربرگ FMEA درج گردید. نتایج در این تحقیق نشان داد که ارزیابی ریسک مخاطره آمیز، بیماریزا و حادثه ساز با تعداد 5 ریسک با اولویت بالا شناسایی شد، همچنین در امتیاز دهی جنبه های زیست محیطی 28 مورد آن دارای بیشترین نمره ریسک زیست محیطی بود که با اثرات بلند مدت و کوتاه مدت (با برگشت پذیری سریع و برگشت پذیری طولانی) مشهود می باشد که با ارائه راه کارهای قابل قبول و اصلاح ریسک های موجود می توان از بروز اثرات و خطرات جبران ناپذیر انسانی و محیط زیستی به میزان قابل ملاحضه ای جلوگیری کرد.

بخش ساختمان کاملا پیچیده است و بسیاری از ذینفعان را درگیر می کند. آگاهی و حساسیت های زیست محیطی با هدف تغییر رفتار ، نگرش و ارزشها می تواند به عنوان گزینه های کم هزینه و کم خطر برای کاهش تقاضا برای منابع طبیعی و اثرات منفی بر روی جو جهانی در نظر گرفته شود. هدف از این پژوهش بررسی استراتژی های سبز برای ایجاد ساختمان های سبز با استفاده از ادبیات موضوع می باشد. روش تحقیق برپایه مطالعات کتابخانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی میباشد . نتایج تحقیق نشان می دهد که طرح ریزی استراتژی ها میتواند گامی در جهت ارتقای ساخت و ساز پایدار و کاهش آلودگیهای زیستمحیطی باشد و نمی توان انتظار داشت که یک مجموعه سیاست متناسب با همه باشد. از آنجا که بسیاری از کشورهای منطقه در این راستا در حال تلاش هستند بنابراین ، استانداردها ، مالیات ها و مشوق ها باید طوری تدوین شوند که جریان اصلی جنبش ساختمان سبز را به سایر اولویت های توسعه ملی از جمله امنیت انرژی ، توسعه اقتصادی ، فرصت های شغلی ، بهره وری ، سلامت بهتر ، ایمنی ، حفاظت از محیط زیست ، و غیره پیوند دهد. همچنین نصب تجهیزات جدید با کارآیی بالا که از نظر اقتصادی قابل قبول و از نظر زیست محیطی معقول است می تواند تغییرات قابل توجهی در ساختمانهای قدیمی ایجاد نمایدکه باعث افزایش کارایی و کاهش ضایعات و هزینه ها شود. استفاده از استراتژی های مختلف و شیوه های عملیاتی سالم از لحاظ زیست محیطی منجر به بهبود مصرف انرژی ، مدیریت آب و زباله و سودآوری بیشتر می شود.

هدف تحقیقعبارت است از ارائهاستراتژی های پیشنهادی توسعه ی مناطق روستایی بویژه توسعه پایدار آن از طریق صنایع روستایی است . در این تحقیق به تدوین استراتژی جهت ارائه استراتژی های موثر در توسعه پایدار صنایع روستایی دستی به روش SWOT پرداخته شده است. تحقیق حاضر کاربردی است و از نتایج مقلات منتشر شده در این زمینه استفاده می شود. از لحاظ روش انجام کار کتابخانه ای بوده و از نظر شیوه نگرش جزء تحقیقات توصیفی- تحلیلی می باشد. جهت اولویت بندی استراتژی های SO”” ،  WO”” ، ST”” و WT”” از روش AHP استفاده شده است . بر اساس نتایج بدست آمده استراتژی های TW و SO بر استراتژی های WO و ST ارجحیت دارند. بنابراین توجه به استراتژی هایی مانند کمک های مالی به تحقیقات ، توسعه تکنولوژی های قابل رقابت ، موضوعات مالکیت معنوی ، قوانین جاری بازار خانگی ، برگذاری جشن ها به دلیل مناسبت های بزرگ ، ایجاد تصویر نام تجاری ، شرکت ، تکنولوژی ، ارتباطات بین المللی ، نظرات و نگرش های مصرف کنندگان و تغییر روند سبک زندگی ، تجارت بین المللی ، سیاست های تجاری ، اطلاعات و ارتباطات ، تبلیغات و همگانی کردن ، موضوعات فصلی یا آب و هوایی در اولویت می باشند. صنایع روستایی بر توسعه ی مناطق روستایی بویژه توسعه پایدار آن تاثیر گذارند، ضمن آگاهی رسانی بیشتر، بر لزوم راه اندازی صنایع غیرزراعی در مناطق روستایی شاهد توسعه همه جانبه این مناطق باشیم. صنعتی شدن روستا با تاکید بر صنایع کوچک و متوسط در مناطق روستایی پیامدهایی از جمله: ایجاد اشتغال پایدار، افزایش رفاه و ایجاد اقتصاد خودرانشی، کاهش مهاجرت به مناطق شهری را در پی داشته است. ایجاد و گسترش صنایع کوچک در مناطق روستایی نیازمند تلاش و مشارکت تمام ساکنان روستا برای استقرار این نوع صنایع است.می توانیم نتیجه گیری کنیم که در کنار نتایج اقتصادی و اجتماعی مثبتی که صنایع روستایی می توانند بر توسعه پایدار روستا داشته باشند، در صورت عدم توجه به ابزارهای متناسب با اقلیم جغرافیایی مناطق روستایی و همچنین ورود بی رویه ابزاراآلات صنعتی به روستا شاهد از بین رفتن نظم محیط زیست این مناطق و در نتیجه عدم توسعه پایدار روستا خواهیم بود.

هدف از این تحقیق، یافتن فرم بهینه طراحی برای ساختمان مجموعه ورزشی چندمنظوره در شهر شاهرود با رویکرد مصرف انرژی می باشد. بدین منظور از نرم افزار شبیه ساز DesignBuilder استفاده گردیده است. در ابتدا سایت مطالعاتی آنالیز شده و با توجه به جهت و شدت وزش باد و همچنین طلوع و غروب خورشید، کشیدگی مناسب برای سازه استخراج شد. جزییات دیوارها و بام تعیین و وارد نرم افزار گردید. ضریب انتقال حرارت برای دیوار خارجی 0.988 ( W/(m2.k و برای سقف  0.685 ( W/(m2.k می باشد. .نتایج بیانگر آن بوده است که بیشترین حرارت جذب شده توسط ساختمان، توسط تابش ورودی از پنجره ها به ساختمان می باشد.با توجه به نتایج شبیه سازی، 29.9 درصد مصرف انرژی مربوط به سیستم گرمایش، 30 درصد مصرف انرژی مربوط به سیستم سرمایش، 30.8 درصد مصرف انرژی مربوط به سیستم روشنایی، 6 درصد مصرف انرژی مربوط به تجهیزات الکتریکی و 3.2 درصد مصرف انرژی مربوط به سیستم آب گرم مصرفی ساختمان خواهد بود. نتایج تحقیق نشان داده است که سازه پیشنهادی که سازه ای است مرکب و متشکل از فونداسیون و ستون های بتنی شاخص مصرف انرژی بسیار خوبی داشته است .

صفات درختان، رقابت و مختصات مکانی سبب ایجاد ناهمگنی مکانیو الگوی پراکنش متفاوت در محیط میشوند. هدف از تحقیق برآورد تراکم درختان در جنگل دست کاشت بیت قشم با استفاده از روش های زمین آماری کریجینگ و سنجش از دور و مقایسه این دو روش به منظور ارتقاء کیفیت مدیریت و برنامه ریزی و نیز حفاظت و استفاده اصولی از این جنگلها می باشد. در این تحقیق، از دو روش زمین آمار و سنجش از دور به منظور برآورد تراکم درختان جنگلهای دست کاشت بیت قشم در مساحتی معادل 4350هکتار مورد استفاده قرار گرفت. در روش زمین آمار ازمدل برازش داده شده بر واریوگرام بروش کریجینگ معمولی استفاده گردید. در روش سنجش از دور تصاویر سنجنده Aster و مدل رگرسیونی خطی استفاده شد که ترکیب خطی باندهای RED و NIR بعنوان متغیرهای مستقل، بهتر از دیگر متغیرها توانست تراکم درختان را با میانگین مجذورخطای مربعات 8/64 برآورد نماید. نتایج ارزیابی برآورد ثابت نمود که روش کریجینگ معمولی بدلیل داشتن اثر قطعه ای زیاد و ساختار مکانی ضعیف در بین قطعات نمونه، نتوانسته برآورد مناسبی از متغیر تراکم درختان ارائه دهد،ه مچنین بدلیل زیاد بودن مقادیر معیارهایRMSEو MAE کریجینگ معمولی نتوانسته بر اساس مدل برازش داده شده برآورد صحیحی را انجام دهد. نتایج بدست آمده نشان داد که سنجش از دور در مقایسه با زمین آماردارایRMSEکمتری می باشد. همچنین در برآورد تراکم درختان، زمین آمار درمقیاس محلی و سنجش از دور در مقیاس منطقه ای دارای نتایج بهتری میباشند. بطور کلی روش سنجش از دور دربرآورد تراکم درختان بدلیل آسانی و هزینه بسیار پایین و حجم نمونه برداری کمتر نسبت به زمین آمار برتری دارد.

مدیریت پسمانهای بیمارستانی تولید شده از نظر نگهداری، جمع آوری و دفع به لحاظ نقش عمده آنها در گسترش انواع بیماری های واگیردار و آلودگی های زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش از نوع توصیفی- مقطعی است. جهت آگاهی از روش های نگهداری، امحاء و دفع زباله های پزشکی در مراکز بهداشتی و درمانی اردبیل،اطلاعات مورد نیاز با استفاده از چک لیست آماده شده، حضور در محل، مشاهده و مصاحبه و ثبت اطلاعات انجام گرفت، برای ارزیابی نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلی) و فرصتها و تهدیدها (عوامل خارجی) زیستمحیطی و بهداشتی پسماندهای بیمارستانی شهر اردبیل از پرسشنامه های یکه توسط کارشناسان بهداشت محیط مراکز پزشکی تنظیم شده بود استفاده گردید و واردماتریسIFE وEFE شد. وزن دهی هر یک از عوامل دردامنه صفر تا یک و همچنین امتیازدهی به هریک از عوامل در دامنه 1-4 انجام گرفت. برای تعیین راهبردها از ماتریس تحلیلی SWOT استفاده گردید. نتایج تحلیل عوامل داخلی امتیاز وزن دار 2.28 را نشان داد که مشخص نمود مدیریت پسماند های بیمارستانی در شهر اردبیل در استفاده از قوت ها جهت از بین بردن ضعف ها دارای ضعف می باشد، و نمره نهائی64/2 برای عوامل خارجی بدست آمدکه نشان می دهد سیستم مدیریت پسماند بیمارستانی این شهردر بهره گیری از فرصتها جهت مقابله با تهدیدها نسبت به عوامل داخلی عملکرد نسبتا بهتری دارد. نتایج ماتریسبرنامه ریزیکمیراهبردیمشخص نمودکه اولویتراهبردهای مدیریت زباله های پزشکی شهر اردبیل براساس میزان وزنکلیآنها دراصلاح و حرکت، استراتژی های محافظه کارانه را در پیش گرفته است، و راهبردهای اجرائی کردن برنامه تفکیک پسماند درمبدا و روش های نوین بی خطر سازی و استریل در مراکز تولیدکننده پسماند پزشکی همراه با اجرای قوانین و دستورالعمل ها درتمام مراحل مدیریت زباله های پرشکی در مدیریت پسماند بیمارستانی از جذابیت بیشتری برخوردار می باشد. بنابراین مدیران سازمان های مسئول بایستی برای اصلاح و از بین بردن ضعفهای موجود تلاش و برنامه ریزی اساسی داشته باشند و از فرصتها در جهت پیش برد اهداف استفاده نمایند تا شرایط موجود را حفظ نموده و در ارتقاع شرایط موجود با اجرای قوانین و دستوالعمل های وزارتی، برنامه های تفکیک از مبداء و بی خطرسازی را با اجرای روش های نوین برای برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت مدیریت پسماندهای پزشکی در اولویت کاری خود قرار دهند.