فهرست مطالب

پژوهش های مرمت و معماری ایرانی و اسلامی - پیاپی 2 (بهار 1398)

مجله پژوهش های مرمت و معماری ایرانی و اسلامی
پیاپی 2 (بهار 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/03/31
  • تعداد عناوین: 5
|
  • مانیا داعی الله *، کاظم محسنی صفحات 1-8

    آنچه که مسلم است نور در نحوه ادراک انسان از محیط نقش بسزایی ایفا می نماید. شدت، ضعف، نوع و جایگاه استفاده از آن نیز سبب بوجود آمدن رفتارهای گوناگونی در انسان می شود چراکه درک انسان از محیط توسط حس بینایی، از طریق برخورد نور به اجسام و بازتاب آن به چشم و مغز حاصل می شود. تاثیر نور در معماری ایران نیز غیرقاب لانکار است. از گذشته تاکنون معماران ایرانی با استفاده از ویژگی های کیفی و کمی نور در فضا توانسته اند هویت های مختلفی به معماری در مقیاس کوچک و شهرسازی در مقیاس بزر گتر ببخشند. یکی از این عناصر که در هر دو قیاس عمل می کند بازار می باشند. این فضاها به خاطر ساختار خطی و گاه متمرکزی که داشتند با چالش نورپردازی مواجه بودند که علاوه بر روشن بودن، یکنواختی و کسالت نیز ایجاد ننمایند. حال در این پژوهش به بررسی جایگاه و تاثیرات روانشناختی نور در معماری بازارهای ایران با بررسی نمونه موردی بازار گنجعلیخان کرمان پرداخته می شود.

    کلیدواژگان: نور، روانشناسی نور، بازار گنجعلیخان کرمان
  • سپیده یدالهی *، محمد ادیبان صفحات 9-26

    گذار از مراتب برای رسیدن به کمال غایی همیشه در فرهنگ مسلمانان مورد توجه بوده است. در معماری برای تداعی مفهوم گذار از جهان خاکی به جهان معنوی سلسله مراتب در نظر گرفته شده است. مسجد به عنوان مکانی برای اتصال جهان خاکی و ماوراء آن آمادگی فرد را برای گذار مرحله به مرحله محقق می کند. هدف اصلی این تحقیق دستیابی به سیر تحول و تغییرات فرم کالبدی در رعایت اصل سلسله مراتب که تاکید بر حفظ حریم و محرمیت دارد نیز با تمهیداتی معمارانه در ورود به بناها داشته است. بدین ترتیب می توان گفت محرمیت و درونگرایی در سلسله مراتب ورود به مساجد معماری اسامی ایران هریک جلوه هایی از سبک، سنت، مذهب، سیاست یا تلفیقی از آن ها را به نمایش گذاشته است. یافته های تحقیق نشان می دهند که اصل سلسله مراتب، اصولی اساسی در نظام هستی است. روش تحقیق بر اساس گردآوری داده ها به صورت تفسیری- تاریخی بوده است و نیز روند پژوهش بر این اساس، به صورت کتابخانه ای و گرداوری اسناد تاریخی صورت پذیرفته است. در این مقاله سعی شده تا با ارائه تعریفی از سلسله مراتب و عوامل موثر بر آن و به ارتباط و تاثیر سلسله مراتب و محرمیت و درو نگرایی اشاره کنیم و در انتها به سازمان فضایی- کالبدی معماری مساجد بپردازیم.

    کلیدواژگان: سلسله مراتب، ورودی، مسجد، محرمیت، درونگرایی
  • فرانک مادرو* ترجمه: فاطمه علیمیرزایی صفحات 27-32
  • سیده فائزه موسوی *، مرتضی خسرونیا صفحات 33-44

    در قرآن آیات مشخصی برای تدفین ذکر شده و دفن کردن مرده در خاک به عنوان یکی از اصول مهم شریعت مورد تاکید قرار گرفته است از سوی دیگر برجسته کردن قبور و ساختن بنا بر روی آن نه تنها توصیه نشده بلکه به نظر می رسد در بسیاری از مذاهب اسامی نهی شده است. ساختن مقابر حداقل پس از سده دوم هجری در ایران رواج پیدا کرد و مفهوم مردگان با شان بالای مذهبی در قالب ساختن مقابر باشکوه بر سر گور اولیای مذهبی و گاه شاهان رایج گردید. مقبره های امروزی بیشتر به صورت یک نماد دیده م یشوند. اما اماکن زیارتی به صورت یک مجموعه وسیع است که سر پناهی برای زائران گفته می شود. احداث مقابر در دوره سلجوقیان به عنوان یک بنای مذهبی، مانند سایر ادوار پیشین اسامی و قبل از اسام از اهمیت خاصی برخوردار بوده و مقابر و بناهای مذهبی متعددی در حوزه حکومت ساجقه بنا گردید که امروزه نمایانگر قسمتی از هنر باشکوه آن دوره است. مقابر سلجوقی با پلان های متنوعی ساخته شده اند و اغلب با آجرکاری، کاشی کاری و گچبری تزئین گردیده اند. این تحقیق با روش تحلیلی- توصیفی با توجه به اسناد کتابخانه ای ابتدا به بررسی مقابر این دوره و سپس به صورت مبسوط به معرفی بنای سه گنبد ارومیه می پردازد.

    کلیدواژگان: آرامگاه، تدفین، سلجوقیان، مقبره
  • محمدحسین عابدی *، سیده فاطمه عباسی صفحات 45-60

    معماری گذشته ایران مانند دیگر هنرها و دانش ها، بهترین خود در مکان و زمان خود بوده که بسیاری از ویژگی های آن در شهرسازی و معماری امروزه ما دیگر نقشی ندارد. در مقاله حاضر با بررسی ویژگی معماری گذشته ایران، سعی می شود دلیل فقدان رنگ تعلق را در معماری امروزه جامعه کشورمان را بررسی شود. برای این منظور نمونه هایی از خانه های سنتی دارای سکنه شهر شیراز به صورت میدانی بررسی می شود و نظرات ساکنین آنها با استفاده از پرسش نامه هایی که حول حس تعلق طراحی شده اند مورد تحلیل قرار گرفت. بررسی های (SPSS) جمع آوردی شده و با استفاده از نرم افزار انجام شده نمایانگر این بود که خانه های گذشته ما در کالبد و عناصر کالبدی، در دو خصلت فرم و اندازه که در عناصر مختلفی مانند حیاط، ایوان، سردر، نورگیر و فرم در و پنجره وجود دارند و نیز در عناصر تزئینات که در عناصری مانند تزئینات حیاطها، نماها و فضاهای داخلی نمود زیادی دارند. درنهایت نتیجه به دست آمده حاکی از این است که اگر در مساکن جدید از خانه های سنتی الگوبرداری مناسب صورت گیرد، می توان حس تعلق را در ساکنین این خانه ها افزود.

    کلیدواژگان: حس تعلق به مکان، تعلق کالبدی، خانه های سنتی