فهرست مطالب

ره آورد نور - سال هجدهم شماره 67 (پیاپی 84، تابستان 1398)

فصلنامه ره آورد نور
سال هجدهم شماره 67 (پیاپی 84، تابستان 1398)

  • ویژه نامه پژوهش های رجالی
  • 80 صفحه، بهای روی جلد: 11,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1398/07/10
  • تعداد عناوین: 8
|
  • گفت و گو
  • مراحل آماده سازی و تولید نرم افزار درایه النور / گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین سید جواد شبیری کارشناس عالی رجال و مدیر پژوهشی نرم افزار درایه النور
    صفحه 2

    اشاره
    آنچه را در این متن می خوانید، گفت وگویی است با حجت الاسلام والمسلمین سید جواد شبیری، مسئول پروژه درایه النور که درباره مراحل آماده سازی و تولید این نرم افزار رجالی سخن گفته اند. ایشان ضمن تبیین روند تهیه این محصول که از اولین تولیدات نور در دهه 70ش محسوب می شود، به برخی مشکلات این مسیر نیز پرداخته اند و نگاهی گذرا به پیشینه این محصول ارزشمند داشته اند که از نظر خوانندگان عزیز می گذرد.

  • سید جواد شبیری، سید محسن میرمهدی صفحه 12

    اشاره
    در این نوشتار، بعد از پرداختن به اهمیت رجال، سند و درایه در علم حدیث، انواع تعابیر واسطه با طرق تحمل حدیث مورد کنکاش قرار گرفته و کاربردی شدن آن، با دقت عمل و کمترین مورد خطا مورد نظر است. مقاله پیش رو، ضمن ارائه این مهم در نرم افزار درایه النور، به جایگاه و نقش اساسی تعبیر واسطه در طرق تحمل حدیث می پردازد.

    کلیدواژگان: تعبیر واسطه، درایه النور، طرق تحمل حدیث
  • سید علیرضا حسینی، سید محمد شجاع الدینی صفحه 21

    علم رجال، عهده دار شناخت راویان واقع در اسناد روایات، به منظور کشف صحت و سقم سند، و در نتیجه، امکان استناد به متن حدیث می باشد. تکرار عنوان هایی که مشترک بین دو یا چند راوی می باشند و همچنین نام بردن از یک راوی با عناوین متعدد، از جمله مشکلاتی است که در اسناد روایات به صورت چشمگیر وجود دارد. بحث «تمییز مشترکات» و «توحید مختلفات»، به شیوه های رفع این دو مشکل می پردازد. دانشمندان علم رجال، در این زمینه راهکارهایی، از جمله: سنجش تقریبی طبقه راوی، تتبع در اسناد، مراجعه به مداخل کتاب های رجالی، اسناد طرق در کتاب های رجالی و مشیخه کتب روایی در پیش گرفته اند که به کارگیری آنها بدون استفاده از توانایی های رایانه، مستلزم صرف وقت و نیروی فراوان توسط پژوهشگران خواهد بود.
    در قسمت اول این مقاله، به توضیح عناوین مورد بحث، تبیین جایگاه و سابقه تاریخی آن در مباحث رجالی، و همچنین شناخت عوامل ایجاد اشتراک پرداخته می شود و در قسمت دوم که ان شاء الله در ویژه نامه بعدی ارائه می شود، مراحل «تمییز مشترکات» و «توحید مختلفات» به صورت کاربردی مورد بررسی قرار گرفته، روش های سنتی این مباحث با روش استفاده از قابلیت های رایانه مقایسه خواهد شد.

    [1] قسمت بعدی این مقاله، در شماره های آینده فصلنامه منتشر خواهد شد.

  • نگاهی به فعالیت های علمی و پژوهشی گروه رجال مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی / گفت و گو با حجت الاسلام والمسلمین فریدون سبحانی مدیر گروه رجال مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور)
    صفحه 29

    اشاره
    علم رجال، از علوم بسیار مهم در حوزه شناسایی سند و روایان احادیث معصومین(ع) به شمار می رود و به نوبه خود، نقش بسزایی در فهم وضعیت سندی روایات دارد و با علومی همچون: تراجم، تاریخ و انساب، متفاوت است. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص جایگاه و اهمیت علم رجال و نیز آشنایی با فعالیت های علمی و پژوهشی گروه رجال مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، خدمت مدیر گروه رجال مرکز، حجت الاسلام والمسلمین سبحانی رسیدیم و به طرح سوالاتی چند در این باره پرداختیم. آنچه ملاحظه می کنید، نتیجه این گفت وگوست که امید است مورد استفاده خوانندگان و رجال پژوهان محترم قرار بگیرد.

  • محسن مقیمی صفحه 40

    اشاره
    داده‏های رجالی درباره اشخاص، قضایای شخصیه‏ای هستند که از کنار هم آمدن آنها به ضمیمه کبریات و مبانی رجالی، اعتبار یا عدم اعتبار اسناد اخبار رقم می خورد. علم رجال، علمی است تاثیرگذار که به شهادت اختلافات فاحش در ارزیابی های روایات بین علمای شیعه ( اعم از اخباری و اصولی )، مشکلات خاص خود را دارد و از بسیاری از مباحث اصولی و مسائل تاریخ حدیث تاثیر می پذیرد و مبانی با رویکرد های متعددی را پیش رو دارد و طرح قواعد ویژه ای را می طلبد. در این نوشتار، با نگاهی به مراحل تحقیق در علم رجال و مشکلات فراسوی آن، به تبیین گستره پژوهش های رجالی می پردازیم.

  • محسن مقیمی صفحه 54

    اشاره
    حاصل بازشناسی عنوان های روایان (تمییز مشترکات و توحید مختلفات)، به شکل عنوان معیار نمود پیدا کرده است.
    عنوان معیار ، عنوان جامع عناوین مختلف یک راوی است که سه خصوصیت: شهرت، رفع اشتراک و بیان «این همانی» را دارا می باشد.

    در نرم افزار درایه النور، شناسایی بخشی از هویت راویان، در قالب عنوان معیار طراحی شده و در 14 نوع سامان یافته است که جهت کاربردی شدن، در سه گروه کلی: 1. عناوین واقعی؛ 2. عنوان های مشتمل بر اختلال؛ 3. عنوان های ظاهری دسته بندی گردیده اند.

    در نسخه حاضر، بازشناسی 53638 عنوان از عناوین راویان(1) صورت پذیرفته که در کنار عناوین اسناد ، عناوین کتاب های ثمانیه رجالی و کتاب های جوامع و تحقیقی علم رجال هم بازشناسی شده اند و تعریف 14449 عنوان معیار در فرآیند توحید عناوین مختلف راویان و تمییز مشترکات آنها انجام شده است و 14 نوع عنوان معیار ، با کدگذاری و تطبیق، از هم جدا شده اند که در نوع خود، خدمت ارزنده ای به جامعه پژوهشی به حساب می آید. آمار هرکدام در نسخه 2 نرم افزار قابل رویت است و شایان توجه است که 7342 عنوان معیار واقعی قلمداد می شود و بقیه، ظاهری و بی معیارند.

    در این نوشتار، تجربه تحقیقی حجم بسیار عظیم از پژوهش های سندی در بخش عنوان شناسی راویان گزارش می شود.
    با توجه به وجود مقاله مستقل و مفصل درباره بحث پرچالش و گسترده تمییز مشترکات و توحید مختلفات در مجموعه مقالات ویژه نامه مجله، فقط اشاره ای بسیار کوتاه به این دو بحث فوق الذکر نموده، سپس به انواع 14گانه عنوان معیار و کاربری های عنوان واقعی و شاخصه های عنوان غیرواقعی می پردازیم.

  • روند تحلیل و طراحی نرم افزار درایه النور 2 / گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین حمید صفایی مدیر فنی نرم افزار درایه النور 2
    علی نعیم الدین خانی صفحه 64

    اشاره
    در روند تولید نرم افزارهای پژوهشی، بعد از انجام کارهای تحقیقاتی سنگین و گسترده، فرایندهای فنی کار نیز بسیار مهم و درخور توجه است. آنچه زحمات و تلاش های پژوهشی را سروسامان می دهد و در معرض استفاده آسان و کاربردی محققان قرار می دهد، همین قابلیت های فنی است که تکمیل کننده پروژه هایی از این دست به شمار می رود.
    آنچه در این گفت وگو از نظر شما خوانندگان عزیز می گذرد، مطالبی است که از زبان مدیر فنی نسخه جدید نرم افزار درایه النور، حجت الاسلام والمسلمین، مهندس صفایی، مطرح شده است که به روشنی، روند تحلیل و طراحی این محصول رجالی را تبیین نموده است. درایه النور یا دانشنامه رجال شیعه، از جمله محصولات تخصصی نور است که برای محققان علم رجال و حدیث پژوهان، بسیار مفید و کارآمد است. امید است مطالب عرضه شده در این مصاحبه، برای مسئولان، مدیران، علاقه مندان و کاربران این نرم افزار، مفید واقع شود و دورنمایی از زحمات ارزنده و ماندگار دست اندرکاران این برنامه را به تصویر کشد.

  • مصطفی علیمرادی صفحه 71

    اشاره
    رجال، دانشی بسیار موثر در علوم اسلامی و از دید کاربرد، بسیار پیچیده است. ازاین رو، استفاده از رایانه برای انجام پژوهش‏های رجالی، بسیار توصیه می‏شود. برنامه درای هالنور 2، از مهم‏ترین برنامه‏های رایانه‏ای در رجال شیعه است که قابلیت‏ها و امکانات گوناگونی برای پژوهشگران فراهم کرده است. در این مقاله، به بررسی مقایسه‏ای این برنامه با برنامه «جوامع الکلم» و پایگاه «رواه الحدیث الجامع» از دید رابط کاربری خواهیم پرداخت.
    .

    کلیدواژگان: دانش رجال، درایه النور 2، جوامع الکلم، رواه الحدیث الجامع، برنامه رایانه‏ ای