فهرست مطالب

طبیعت ایران - سال چهارم شماره 4 (پیاپی 17، مهر و آبان 1398)

نشریه طبیعت ایران
سال چهارم شماره 4 (پیاپی 17، مهر و آبان 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/07/01
  • تعداد عناوین: 25
|
  • عادل جلیلی* صفحه 3

    عوامل مختلفی مراتع کشور را تهدید می کنند. عمده توجه به حضور دام مازاد است که خود نقش اساسی در کاهش کیفیت رویشگاه ها دارد. ولی از بین رفتن یکپارچگی رویشگاه ها و تکه تکه شدن آنها تهدیدی به مراتب جدی تر می باشد. اجرای پروژه های عمرانی مانند: عبور خطوط انتقال نیرو، ایجاد جاده ها، صنایع و معادن از جمله این عوامل هستند که یکپارچگی مراتع را از بین می برند. در بخش کشاورزی هم تغییر کاربری اراضی از طریق توسعه اراضی زراعی و باغی تحت برنامه های توسعه کشت محصولات زراعی و یا ایجاد باغ در اراضی شیبدار اتفاق می افتد. لذا تکه تکه شدن مراتع به عناوین مختلف و واگذاری این اراضی در نقاط مختلف کشور به یک پدیده دائمی و معمولی تبدیل شده است که هیچکس را تحریک و حساس نمی کند. اکوسیستم های مرتعی نقش پایه ای در حفظ تنوع زیستی و آب و خاک دارند و به معنای واقعی بستر حیات هستند. در کشور ما این نوع رویشگاه ها بیشتر نقش ذخیره زمین برای برنامه های توسعه ای محسوب می شوند و تحت هیچ شرایطی تخریب آنها خط قرمز کسی محسوب نمی شود. در حالی که اگر خسارتهای ناشی ازسیل، ریزگرد و تخریب سرزمین به صورت درست و واقعی محاسبه شوند علاوه بر خسارتهای وارده به تعلقات جوامع انسانی خسارتهای محیط زیستی از قبیل فرسایش تنوع زیستی، انقراض گونه ها و اکوسیستم ها، فرسایش خاک، از بین رفتن ظرفیت جذب رطوبت و تشدید پدیده تغییر اقلیم مدنظر قرار گیرد هرگز این تغییر کاربری ها توجیه اقتصادی پیدا نمی کردند.

  • نگار ولی زاده صفحات 4-5
  • محمد ناصری صفحه 6
  • یونس عصری*، احمد احمدی صفحات 7-11

    ایران در زمینه حفاظت از منابع طبیعی و تنوع زیستی از کشورهای فعال و موثر بوده است، به طوری که براساس آخرین فهرست سازمان حفاظت محیط زیست، دارای 282 منطقه حفاظت شده، پناهگاه حیات وحش، پارک ملی و آثار طبیعی ملی است. دریاچه ارومیه یکی از مهم ترین و ارزشمندترین زیست بوم های آبی است. این دریاچه به دلیل برخوردار بودن از ارزش های بی نظیر طبیعی و اکولوژیک در سال 1346 به عنوان پارک ملی به ثبت رسید و در سال 1354 به عنوان تالاب بین المللی، تعیین و در سال 1356 جزو مناطق حفاظت شده زیست کره یونسکو اعلام شد (بی نام، 1394). پدیده تغییر اقلیم و ‎گرمایش زمین از مباحث مهم و چالش برانگیز جهان در قرن بیست و یکم است. در دهه های اخیر، روند تغییرات در پارامترهای اقلیمی به ویژه افزایش دما و کاهش بارش و به تبع آن خشک شدن دریاچه ها و تالاب ها و همچنین دخالت های نابجای انسان، آثار زیان باری را در اکوسیستم های طبیعی به وجود آورده است. یکی از اکوسیستم هایی که به این تغییرات، واکنش سریع نشان داده است، حوضه آبریز دریاچه ارومیه است. افت سریع و مداوم تراز سطح آب دریاچه، باعث شد که وسعت شوره زارهای اطراف دریاچه در بازه زمانی کوتاه مدت، افزایش قابل توجهی داشته باشند. به طوری که در حال حاضر، مساحت اراضی شور اطراف دریاچه حدود 353150 هکتار است.

  • شیوا تقی پور صفحه 12

    در سال های گذشته با افزایش روز افزون مسائل مربوط به شهرنشینی و مشکلات انسان به دلیل دوری از زیستگاه طبیعی خود، باغ های گیاه شناسی به عنوان عاملی جهت کاهش فشار روانی و تنش های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته اند. از نظر روانشناسان فضاهای سبز از سوی افراد آسیب پذیر به عنوان «فضای امن» شناخته می شوند. این فضاها برای همه سنین از کودکان تا بزرگسالان سبب بهبود سلامت روان و افزایش خلاقیت و یادگیری می شود. نتایج یک پروژه اجرا شده در یک باغ گیاه شناسی نشان داد، بازدید از فضای سبز باعث بهبود سلامتی گروه های آسیب پذیر می شود. آربورتومWestonbirt ، مهم ترین و مشهورترین آربورتوم واقع در انگلستان، دارای بیش از 18000 درخت از سراسر جهان است که در سال 1829 تاسیس شد.

  • مهدی پورهاشمی* صفحات 13-17

    جنگل های شاخه زاد بلوط زاگرس بوم سازگانی هستند که با توجه به ویژگی های خاص خود، به نوع خاصی از دخالت های علمی و فنی نیاز دارند. دانش جنگل شناسی جنگل های زاگرس در آغازین دهه های عمر خود به سر می برد و تا رسیدن به فنون مطلوب دخالت در این جنگل ها راه به نسبت درازی در پیش است، اما تجربیات اندک کنونی در این زمینه می تواند برخی از اصول الزامی دخالت در این توده ها را یادآوری نماید. در این دیدگاه سعی خواهد شد دو الزام جنگل شناسی در این جنگل ها به تفکیک معرفی و بررسی شود. لازم به توضیح است که دو الزام اشاره شده نشات گرفته از دو ساختار متفاوت این جنگل ها است که یکی مربوط به توده های شاخه زاد کم قطر و دیگری مربوط به توده های دانه زاد یا شاخه زاد تک تنه است. در این نوشته به عملیات پرورشی در توده های شاخه زاد بلوط کم قطر پرداخته شده است. ذکر این نکته نیز الزامی است که فنون جنگل شناسی اشاره شده به مدیریت درختان موجود اشاره دارد تا در نهایت منجر به ترمیم و بهبود ساختار توده شود. طبیعی است که در کوتاه مدت، هم زمان با دخالت های جنگل شناسی از امور مربوط به احیا، غنی سازی و توسعه نیز نباید غافل بود.

  • ابراهیم فرآشیانی*، سیدموسی صادقی صفحات 19-24

    آفات چوبخوار از مخرب‎ترین و مهمترین آفات درختان و درختچه‎های مثمر و غیرمثمر در اکوسیستم‎های مختلف محسوب می‎شوند. برخی اوقات خسارت آنها به حدی شدید است که باعث از بین رفتن گونه‎های حساس و تغییر جدی و زوال اکوسیستم می‎شود (فرآشیانی، a 1383). این مشکل در برخی از اکوسیستم‎های جنگل طبیعی و دست کاشت و فضاهای سبز شهری بدون تنوع گونه‎ای (وجود تک گونهء درختی یا گونه‎های محدود درختی در اکوسیستم)، دیده می‏شود. در برنامهء مدیریت تلفیقی کنترل آفات گیاهان دست کاشت، استفاده‎ء از تنوع گونه‎ای (کاشت گونه‎های گیاهی غیر میزبان آفت، در مرکز آلودگی)، یکی از مهمترین و متداول‎ترین روش‎ها بوده است. تنوع گونه‎ای یعنی گوناگونی گونه‎های جانوری یا گیاهی بر روی کره زمین (Magurran, 2004). برای مدیریت آفات چوبخوار از روش تنوع گونه‎ای یعنی افزایش گونه‎های کاشت شده از یک گونه که میزبان آفت است به چند گونه جدید که میزبان آفت نیستند، استفاده می‎شود.

  • علی اصغر معصومی* صفحات 25-27

    جنس گون از میان 57 جنس گیاهی با 3494 نوع متفاوت، بزرگترین جنس گیاهی در سراسر دنیا می‎باشد. گونه‎های گون با توجه به پراکندگی بسیار گسترده در جهان از ویژگی‎های ژنتیکی خاصی برخوردار هستند. این مطالعه به بررسی تنوع، پراکنش و بوم‎زایی افراد این جنس در دنیا می‎پردازد.

    کلیدواژگان: بوم‎زایی، پراکنش، تنوع، گون
  • محسن مصطفی صفحه 28
  • طه مجیدی*، مصطفی خوشنویس، سید احمد موسوی، فرهاد آقاجانلو، محمد شجاعی صفحات 29-35

    درختان کهنسال سرمایه های زنده طبیعت هستند. از این نظر، که شرایط متفاوت اقلیمی را پشت سر گذاشته اند، دارای اهمیت هستند. این درختان گنجینه ژنتیکی طبیعت هستند. در راستای ثبت درختان کهنسال استان زنجان، تعداد 48 درخت مثمر و غیرمثمر کهنسال شناسایی شد. تعداد 21 درخت غیرمثمر از گونه های ارس، بید، بنه، بلوط، داغداغان، چنار، و سپیدار بودند. ویژگی های قطر در ارتفاع سینه، ارتفاع کل درخت، ارتفاع تنه، مساحت تاج پوشش، وضعیت سلامت، و موقعیت جغرافیایی هر یک از درختان از جمله مواردی بود که ثبت گردید. حداکثر قطر برای درخت چنار و حداقل آن برای درخت داغداغان ثبت شد. تعداد هفت پایه از نوع بنه، بید، داغداغان، و چنار به علت آسیب های وارده نیاز به توجه جدی دارند. علاوه بر این، تنها درخت سپیدار شناسایی شده ازجمله پایه های بومی استان است و به دلیل مالکیت خصوصی احتمال دارد قطع شود. درختان بلوط ثبت شده نیز فاقد هر گونه زادآوری هستند. درختان بید و چنار در مزارع و مناطق مسکونی قرار دارند و بدون استثنا از منابع آب دائمی بهره می برند. تنها در یک مورد، شاخه های ریز درختان داغداغان را برای دفع بلا از فرزندان، احشام و... قطع می کردند.

    کلیدواژگان: ارس، بید، بنه، بلوط، چنار، سپیدار
  • آسیه شامخی صفحه 36
  • سمیه خیری* صفحات 37-47

    آب اصلی ترین فاکتور حیات است و رودخانه ها یکی از منابع اصلی شرب هستند. از این رو، پایش کیفی و مدیریت آب رودخانه ها به منظور صیانت و سلامت آب آنها ضروری است. دیاتومه ها یکی از بهترین ابزارهای بررسی کیفیت هستند که در برنامه های پایش کیفی آب در کشورهای اروپایی و آمریکایی بهخوبی مورد استفاده قرار می_گیرند. با توجه به اهمیت دیاتومه ها در این خصوص، مطالعه حاضر به منظور بررسی کیفیت آب رودخانه کرج بر اساس گونه های دیاتومه طراحی و انجام شد. نمونه های دیاتومه در فصول مختلف از بهار سال 1390 تا بهار سال 1391 از سطح سنگ های رودخانه  در شش ایستگاه در طول رودخانه تهیه شدند. در این پژوهش، 128 گونه شناسایی و فراوانی نسبی آنها محاسبه شد که از این تعداد، 19 گونه غالب بودند. بررسی میزان آلودگی آب بر اساس میزان مواد معدنی و مقادیر اکسیژن بیولوژیک نشان داد که آب رودخانه کرج از آلودگی متوسط تا خیلی زیاد برخوردار است. نتایج بررسی اکولوژی گونه های غالب نشان داد که فراوانی بیشتر این گونه ها با افزایش آلودگی آلی و معدنی افزایش می یابند. بنابراین، آنها می توانند به عنوان دیاتومه های شاخص آلودگی معرفی شوند. مطالعه حاضر می تواند به عنوان پایه ای برای مطالعات آتی در خصوص پایش رودخانه های کوهستانی البرز بر اساس دیاتومه ها مورد استفاده قرارگیرد.

    کلیدواژگان: پایش، نشانگر، دیاتومه، رودخانه کرج
  • راهله استادهاشمی صفحه 50
  • هاشم کنشلو*، فاطمه کنشلو صفحات 51-58

    جتروفا با نام علمی Jatropha curcas Lگونه ای درختچه ای و مقاوم به خشکی با ارتفاع 5 تا 6 متر است. این گیاه متعلق به جنس Jatropha  است که بیش از 170 گونه دارد. دانه آن با 30-35 درصد روغن، به مصرف برخی از موتورهای دیزلی می رسد، برای پخت غذا و روشنایی استفاده می شود و در صنایع صابون سازی، تولید علف کش و داروسازی کاربرد دارد. جتروفا بومی نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری است، برای رویش به حداقل 250 تا 300 میلی متر بارندگی نیاز دارد و نیاز آبی آن برای مراحل گل دهی و میوه دهی 1000 تا 1500 میلی متر است. برگ ها در اثر گرمای زیاد و باد گرم صدمه می بینند و این سبب کاهش محصول می شود. جتروفا نسبت به یخ بندان مقاوم نیست و تحمل سایه را ندارد. در تراکم متوسط بهترین عملکرد را دارد. مناسب ترین خاک برای جتروفا شنی-لومی با بافت متوسط با هوادیدگی خوب است و خاک های سنگین و هیدرومورف را نمی پسندد. علف های هرز باعث خشکیدگی نهال ها و ضعف می شوند که باید هر ساله دو بار وجین شوند. نتایج بررسی ها در ایران نشان داد تکثیر گیاه از طریق بذر، قلمه و کشت بافت امکان پذیر است و در ناحیه صحاری- سندی سازگاری دارد و در دیگر نواحی با محدودیت های سرما مواجه است. نیاز آبی آن متوسط بوده و کمبود بارندگی باید از طریق آبیاری تامین شود. نسبت به شوری نیمه مقاوم و افزایش شوری (بیش از 50 میلی مولار) باعث کاهش عملکرد آن است. آفت و بیماری خسارت زایی بر روی آن مشاهده نشده است.

    کلیدواژگان: جتروفا، سازگاری، ایران
  • احمد رحمانی* صفحات 59-74

    با توجه به اینکه شهرها محل تمرکز شهروندان و فعالیت های آنهاست، وقوع سیل و ایجاد خسارت ها و تلفات در آنها همواره مورد توجه بوده است. از طرفی روند فزاینده توسعه شهرسازی و شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه، افزایش احتمالی خسارت ها را در اثر وقوع سیل در پی خواهد داشت. لزوم توجه به مقوله شهرسازی و تاثیر آن در کاهش تشدید اثرات سیلاب ها، نشریه طبیعت ایران را بر آن داشت تا گفت و گوی این شماره از نشریه را به موضوع سیل و شهرسازی اختصاص دهد. این گفت و گوی مفصل با حضور آقایان دکتر مصطفی بهزادفر، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران، دکتر اصغر نصیری، شهردار سابق مناطق مختلف تهران و کرج و مهندس مسعود حمزه ای، مدیر کل دفتر نظارت بر طرح های توسعه و عمران وزارت مسکن و شهرسازی برگزار شد. متاسفانه در سیل اخیر، ایران شاهد ورود بیشترین خسارت به خانه های مسکونی به دلیل ساخت و ساز در حریم و بسترهای رودخانه بود. اهمیت جلوگیری از این ساخت و سازها و حفظ حریم رودخانه ها و وجود مسیل هایی برای عبور رواناب ها می تواند نقش مهمی در کاهش خسارت های ناشی از سیلاب داشته باشد. امید است در اجرای طرح های توسعه شهری با انجام مطالعات و برنامه ریزی صحیح از حریم و بستر رودخانه ها حفاظت شود و با عدم تجاوز به آنها شاهد پیشگیری از وقوع و کنترل سیلاب و کاهش خسارت های ناشی از آن باشیم. طبیعت ایران: با توجه به سیل های اخیر و خسارت هایی که به شهروندان و شهرهای مختلف کشور در سال های اخیر وارد شده است، این سوال در اذهان عمومی شکل گرفته که آیا موضوع سیل در شهرسازی و توسعه کشور مورد توجه برنامه ریزان قرار می گیرد؟ اولین سوالی که مطرح است اینکه آیا موضوع سیل در طراحی، معماری و توسعه کلان شهرها جایگاهی دارد؟

  • جابر شریفی* صفحات 75-81

    سبلان سومین قله بلند ایران و یکی از مجموعه کوه های بلند قفقاز جنوبی در ایران است. کوهستان سبلان، سه قله معروف دارد که قله بزرگ آن به سلطان ساوالان مشهور است که در ارتفاع 4811 متر از سطح آب های آزاد قرار دارد، دو قله دیگر آن قله هرم  و کسری است که در ضلع شمالی و جنوبی قله اصلی به طور قرینه واقع شده است. قله سبلان به شماره 19496/12 در فهرست آثار طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده است. این اکوسیستم به دلیل تنوع زیستی، دره ها و دامنه های آن غنی از گونه های گیاهی و جانوری است. وجود گونه های گیاهی آلپی، تحت آلپی و برخی گونه های انحصاری از ویژگی های زیست بوم سبلان است، وجود قله های بلند بالای 4000 مترارتفاع از سطح دریا، با یخچالها و برف چالهای طبیعی، زمینه شکل گیری مراتع، چمنزارها، مناظر و چشم اندازهای زیبا و منحصربه فرد را فراهم ساخته است و به تبع آن شرایط مناسبی را برای استفاده های مرتعداری، زنبورداری، گردشگری و کوهنوردی فراهم کرده است. جامعه عشایری ایل سئون (شاهسون) تنها قشری است که در منطقه همچون گذشته حضور دارد و به بهره برداری از مراتع می پردازد. با توجه به تخریب های ایجاد شده در سبلان به دلیل چرای بیش از ظرفیت، تغییرات آب و هوا، بهره برداری از گیاهان دارویی در رویشگاه های طبیعی، توسعه سیستم جاده ای در این کوه ها و بر نامه های گردشگری، ضرورت بازنگری به مدیریت محیط طبیعی منطقه و توجه به بهره برداری پایدار از اکوسیستم سبلان موضوع مهم بوده و از فوریت برخوردار است.

    کلیدواژگان: سبلان، تنوع زیستی، مراتع تحت آلپی، عشایر ایل سئون
  • فاطمه سفیدکن صفحه 83
  • علیرضا مدیررحمتی* صفحات 85-88

    زنده یاد مهندس ابوالفتح سالاری درتاریخ 17/11/ 1333 خورشیدی در شهرستان میاندوآب استان آذربایجان غربی دیده بر جهان گشود. او دوران تحصیلات ابتدائی را در دبستان وزیری شهرستان ارومیه وتحصیلات متوسطه را در دبیرستان محمدرضاشاه به پایان رسانید و در سال 1351 موفق به اخد دیپلم در رشته طبیعی شد. با توجه به علاقه برای ادامه تحصیل، فوق دیپلم را در انیستتو تکنولوژی رشته مکانیک آب و خاک و آبیاری و مهندسی کشاورزی و علوم زراعی را از دانشگاه ارومیه در سال1355 اخد نمود. در همین سال نیز به استخدام مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی در آمد و فعالیت خود را در بخش منابع طبیعی و بعد ها تا پایان فعالیت اداری در قسمت صنوبر و درختان سریع الرشد ادامه داد. پدر مرحوم ابوالفتح سالاری از مدیران ارشد منابع طبیعی استان آذربایجان غربی و سالیان متمادی مسئولیت مدیر کلی ادارات منابع طبیعی در شهرستان های مختلف استان آذربایجان غربی را بعهده داشتند و می توان گفت که یکی از دلائل مهم ایجاد علاقمندی و گرایش به رشته منابع طبیعی و بعدها در زمینه صنوبر و درختان سریع الرشد در ایشان از همان دوران نوجوانی و جوانی بالطبع همین موضوع بوده و تشویق پدر با توجه به داشتن اعتقاد به امر ضرورت حفظ و توسعه منابع طبیعی برای گام نهادن ایشان در این مسیر نقش و تاثیر زیادی داشته است. کما اینکه خود نیز همیشه اشاره به این موضوع داشته و اینکه همواره در محیط خانه صحبت و بحث از منابع طبیعی، جنگل، مرتع  و  .. بوده است.

  • ناصر کاسبی*، محمدعلی قهرمانی، حمیده فخر رنجبری، زیبا جم زاد، عادل جلیلی صفحات 89-93

    گونه Astragalus safavii Podlech & Maassoumi انحصاری ایران بوده و در اراضی مارنی بین تبریز و اهر در استان آذربایجان شرقی پراکنش دارد. جایگاه حفاظتی این گونه بر اساس معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین سطح اشغال گونه از دستگاه جی پی اس استفاده گردید. محدوده پراکنش جغرافیایی گونه با استفاده از نرم افزار ژئوکت محاسبه شد. همچنین برای تعیین تعداد افراد بالغ، چندپلات در رویشگاه مستقر و تعداد آنها شمارش گردید. این گونه با توجه به سه معیار محدوده پراکنش جغرافیایی، سطح اشغال و تعداد افراد بالغ، درگروه در بحران انقراض قرار گرفت. مشاهدات صحرایی نشان داد که چرای دام و فرسایش آبی خاک از عوامل تهدید کننده این گونه هستند. جهت حفاظت و جلوگیری از انقراض این گونه، می توان به جمع آوری بذر و نگهداری آن در بانک ژن، تکثیر و کاشت آن در باغ های گیاه شناسی، بذرپاشی در رویشگاه اصلی، قرق و تثبیت خاک با کاشت گونه های چند ساله در رویشگاه اقدام کرد.

    کلیدواژگان: جایگاه حفاظتی، Astragalus safavii، گونه انحصاری، اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، ایران
  • شیوا هراتی صفحه 94
  • پروین صالحی شانجانی* صفحه 95

    هنگامی که یک دانه جوانه می زند، فقط دو روز فرصت دارد تا قبل از پایان ذخایر غذایی خود، به یک گیاهک جوان دارای کلروپلاست و قادر به فتوسنتز تبدیل شود. تشکیل کلروپلاست برای یک گیاهک بسیار مهم است، زیرا قند لازم برای رشد گیاه در فرایند فتوسنتز تولید می شود و استمرار بقای یک گیاه در گرو تشکیل کلروپلاست است. در یک پژوهش جدید، محققان دانشگاه ژنو (UNIGE و دانشگاه Neuchâtel (UniNE سوئیس، با انتشار نتایج تحقیق خود در مجله Current Biology، عناصر کلیدی تشکیل کلروپلاست ها از پلاستیدهای اولیه را معرفی کردند. پلاستیدهای اولیه غیر فتوسنتزی (پروپلاستیدها) سلول های جنین به محض تابش نور، سبز رنگ شده و فعالیت فتوسنتزی خود را شروع می کنند و تبدیل به کلروپلاست می شوند. کسب توانایی عملکرد فتوسنتزی وابسته به ورود هزاران پروتئین اولیه از طریق ماشین واردکننده پروتئین کلروپلاست است. این ماشین شامل کانال انتقال دهنده پروتئین (TOC75) و گیرنده های TOC33 و TOC159 است. Felix Kessler مدیر آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان و معاون آموزشی UniNE توضیح می دهد: «هزاران پروتئین مختلف باید به کلروپلاست های در حال توسعه وارد شوند و این فرایند فقط با حضور پروتئینی به نام TOC159 صورت می گیرد. در صورت عدم وجود پروتئین TOC159، کلروپلاست تشکیل نمی شود و گیاه سفید رنگ باقی می ماند».

  • مهدیه آقامحمدی* صفحه 96

    در سال های گذشته با افزایش روز افزون مسائل مربوط به شهرنشینی و مشکلات انسان به دلیل دوری از زیستگاه طبیعی خود، باغ های گیاه شناسی به عنوان عاملی جهت کاهش فشار روانی و تنش های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته اند. از نظر روانشناسان فضاهای سبز از سوی افراد آسیب پذیر به عنوان «فضای امن» شناخته می شوند. این فضاها برای همه سنین از کودکان تا بزرگسالان سبب بهبود سلامت روان و افزایش خلاقیت و یادگیری می شود. نتایج یک پروژه اجرا شده در یک باغ گیاه شناسی نشان داد، بازدید از فضای سبز باعث بهبود سلامتی گروه های آسیب پذیر می شود. آربورتومWestonbirt ، مهم ترین و مشهورترین آربورتوم واقع در انگلستان، دارای بیش از 18000 درخت از سراسر جهان است که در سال 1829 تاسیس شد.

  • مهرداد زرافشار* صفحه 97

    مطالعات منتشر شده در مجله Nature Ecology & Evolution نشان می دهد، طی 250 سال گذشته، نزدیک به 600 گونه گیاهی منقرض شده و این میزان انقراض حدود 500 برابر سریع تر از شرایط طبیعی و بدون دخالت انسان است. محققان در یک ارزیابی کامل و جامع و با بررسی دقیق سوابق تحقیقات مرتبط با وضعیت انقراض 330000 گونه گیاهی، به تحقیق در روند انقراض گونه های گیاهی پرداختند. از 1234 گونه گیاهی که در برخی موارد در گروه منقرض شده ها طبقه بندی شده بودند، تعداد 571 گیاه، منقرض باقی ماندند درحالی که برخی از آنها دوباره کشف و رده بندی شدند. این رقم چهار برابر بیشتر از آمار رسمی اعلام شده از سوی اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (International Union for Conservation of Nature: IUCN) است.

  • علی طویلی*، محمد فرزام صفحات 98-99

    کتاب "مرتع و مرتع داری" که اولین چاپ آن در سال 1377 روانه بازار شد، اگرچه اولین کتاب در زمینه علوم مرتع در ایران نیست، اما به واسطه محتوای کتاب و نگارنده آن، مرحوم دکتر محمدرضا مقدم، که از ایشان به عنوان "پدر علم مرتع داری ایران" یاد می شود، به عنوان یکی از مهم ترین کتاب های مرجع در زمینه علوم مرتع محسوب می شود. بنابر اظهار نگارنده در پیشگفتار، کتاب حاصل 35 سال مطالعه، آموزش و پژوهش ایشان در زمینه مرتع و مرتع داری است. دکتر مقدم، به عنوان دارنده اولین دکترای علوم مرتع در ایران، حاصل آنچه را که در دوران جوانی به عنوان دستیار در کنار بوم شناسان بزرگی همچون هانری پابو فرانسوی برای کارهای اجرایی و پژوهشی در مراتع ایران آموخته و در کنار بزرگانی چون گودوین با الفبای آموزش علم مرتع داری در آموزشکده جنگل داری گرگان و دانشکده منابع طبیعی کرج آشنا شده و سالیان سال به عنوان استاد آنها را به شاگردان خود انتقال داده، به زبانی ساده و شیوا در کتاب "مرتع و مرتع داری" گرد آورده است. این کتاب اثر ارزشمندی در علوم مرتع است که از سال 1377 تاکنون هشت بار تجدید چاپ شده و آخرین چاپ آن مربوط به سال 1393 با تعداد صفحات 484 و در قطع وزیری می باشد. اگرچه تاریخ اولین چاپ کتاب در بهار 1377 و در اواخر دوره خدمتی نگارنده در دانشگاه تهران است، ولیکن بسیاری از مطالب آن از حدود دو دهه پیش به صورت پلی کپی های معروف "مرتع داری دکتر مقدم" در مراکز دانشگاهی  و اجرایی کشور تکثیر و استفاده می شد.

|
  • ---
    Adel Jalili * Page 3
  • Negar Valizadeh Pages 4-5
  • Mohammad Naseri Page 6
  • Shiva Taghipoor Page 12
  • Ali Asghar Maassumi * Pages 25-27

    Among the 57 genera, Astragalus genus with 3494 species is the biggest herbal genus all over world. Astragalus species have certain genetic characteristics due to their wide distribution in the world. This study deals with the diversity, distribution and ecology of this genus members in the world.

    Keywords: Ecology, distribution, diversity, Asteragalus
  • Mohsen Mostafa Page 28
  • Taha Majidi *, Mostafa Khoshnevis, Seid Ahmad Moosavi, Farhad Aghajanloo, Mohammad Shojaei Pages 29-35

    Long-lived trees are living environmental resources. They are important in this regard because they have undergone different climatic conditions. These trees are the genetic treasure of nature. During the registration of long-lived trees in Zanjan province, 48 ornamental and fruit trees were recorded. Twenty one trees were ornamental including species from juniper, willow, pistachio, oak, European nettle, plane, and poplar. Some characteristics including DBH, total height, trunk height, canopy area, health status, and geographical position were recorded. Maximum and minimum DBH belonged to plane and European nettle trees, respectively. Seven trees including pistachio, willow, European nettle, and plane require urgent attention due to injuries. In addition, the only long-lived white poplar tree is a native cultivar of the province and may be cut due to private ownership. Registered oak trees also lack natural regeneration. Willow and plane trees are present in farms and residential areas, and without exception, have the benefit of proximity to permanent water resources. Only in one case, people were cutting down small branches of trees to ward off calamity from children, livestock, and so forth.

    Keywords: Juniper, wild pistachio, Oak, plane tree, white poplar
  • Asieh Shamekhi Page 36
  • Somayyeh Kheiri * Pages 37-47

    Water is the most essential factor for life, and rivers are the main drinking source for human. Therefore, assessing the quality and management of rivers is essential for the protection and health of these rivers. Diatoms are one of the best monitoring tools used in European and American water quality monitoring programs. Due to the importance of diatoms in water quality assessment, the present study was designed and carried out to investigate the water quality of Karaj River based on diatom species and indicator diatoms for pollution. Diatom specimens were collected from the surface of the rocks at six stations along the river during 2011 to 2012 monthly. In this study, 128 species were identified and their relative abundance was calculated, of which 19 were dominant. Evaluation of water contamination based on minerals and biological oxygen demand showed that Karaj River water had moderate to very high pollution at the stations. The results of the ecology of the dominant species showed that most of these species increased with increasing organic and inorganic contamination and could be introduced as indicator diatoms for pollution. The present study is a baseline for future studies on diatom-based monitoring of mountainous rivers in the Alborz region.

    Keywords: Biomonitoring, indicator, Diatom, the Karaj River
  • Raheleh Ostad Hashemi Page 50
  • Hashem Keneshloo *, Fatemeh Keneshloo Pages 51-58

    Jatropha (Jatropha curcas L.) is a drought-tolerant shrub species with a height of 5 to 6 m. This plant belongs to the genus Jatropha with more than 170 species. Its seed with 30-35% oil is used in some diesel engines, cooking and lighting, and soap industries, herbicide production, and pharmaceuticals. Jetropha is native to the tropical and subtropical regions, requiring at least 250 to 300 mm of rainfall to grow. Its water requirement for flowering and fruiting stages is 1000 to 1500 mm. Leaves are damaged by high heat and hot winds, reducing the yield. Jetropha is not resistant to frost and does not tolerate shade. It performs best in medium density. The most suitable soil for jatropha is sandy-loamy with a medium texture and good weathering. Jatropha does not favor heavy soils. Weeds cause seedling dryness and weakness; thus the weeds must be weeded twice a year. The results of studies in Iran showed that the plant propagation is possible through seeds, cuttings and tissue culture, which is compatible with Sahara - Sindi regions but faces cold restriction in other regions. Its water requirement is moderate and the shortage of rainfall must be provided through irrigation. Jatropha is a relatively salinity-tolerant species, and increasing salinity (more than 50 mM) causes reduced yield. No pest and disease were recorded on Jatropha in Iran.

    Keywords: Jatropha, Adaptation, Iran
  • Ahmad Rahmani * Pages 59-74
  • Jaber Sharifi * Pages 75-81

    Sabalan is the third highest peak in Iran and one of the high mountain ranges of the South Caucasus in Iran. The Sabalan Mountain has three famous peaks, whose great peak is called the Savalan Sultan, located at an altitude of 4811 meters above sea level. The other two peaks are the Heram and Kasra located on the northern and southern sides of the main peak. The Sabalan peak is in the list of natural national treasures of the country with the registration number 12 /19496. This ecosystem is rich in plant and animal species due to its biodiversity, valleys and slopes. The presence of alpine, subalpine, and some endemic species is a feature of the Sabalan ecosystem. High peaks over 4,000 meters above sea level with glaciers has provided the grounds for the formation of meadows, unique landscapes and consequently, good conditions for the range management, beekeeping, tourism and mountaineering. The nomadic community of Elsuvan (Shahsuvan) is the only population in the area exploiting rangelands. Regarding the damages caused in Sabalan due to overgrazing, climate change, exploitation of medicinal plants in natural habitats, development of the road system in these mountains and tourism programs, the necessity of reviewing the environmental management of the area and paying attention to the sustainable exploitation of the Sabalan ecosystem is very important and a matter of necessity and urgency.

    Keywords: Sabalan, Biodiversity, subalpine rangelands, ELsuvan nomads
  • Fatemeh Sefidkon Page 83
  • Alireza Modirrahmati * Pages 85-88
  • Naser Kasebi *, Mohammad Ali Ghahremani, Hamideh Fakhre Ranjbari, Ziba Jamzad, Adel Jalili Pages 89-93

    Astragalus safavii is an endemic species in Iran and it is distributed in the marl lands between Tabriz and Ahar cities in East Azerbaijan province. The conservation status of this species was studied based on the criteria of the international union for conservation of nature (IUCN). The GPS device was used to determine the area of occupancy of the species. The extent of occurrence of the species was calculated using Geocat software. Also, to determine the number of mature individuals, several plots were located in the habitat and their number was counted. This species is evaluated as critically endangered (CR) due to three criteria of extent of occurrence, area of occupancy and number of mature individuals. Field observations showed that livestock grazing and soil erosion due to water flow were the factors threatening this species. In order to protect and prevent the extinction of this species, seed collection and preservation in the gene bank, plant propagation and planting in botanical gardens, seeding in the main habitat, enclosure and soil stabilization by planting perennial species are recommended.

    Keywords: Conservation status, Astragalus safavii, Endemic species, IUCN, Iran
  • Shiva Harati Page 94
  • Parvin Salehi Shanjani * Page 95
  • Mahdie Aghamohammadi * Page 96
  • Ali Tavili *, Mohammad Farzam Pages 98-99