فصلنامه آبزیان و شیلات
پیاپی 23 (پاییز 1394)

مطالعه باکتریایی پوست و آبشش ماهی شورت از زمستان 1391 تا پاییز 1392 به منظور بررسی ارتباط بین آلودگی آ بهایسواحل بندر عباس صورت گرفت. برای این منظور تخمینی فصلی بصورت کمی و کیفی از فلور موجود باکتریایی در آب، پوستو آبشش ماهیان شورت صید شده از ایستگاه های مختلف انجام شد و در حد امکان تاحد جنس مورد شناسایی قرار گرفت.نمون ه های ماهی و آب از 3 ایستگاه جمع آوری شد. میانگین تعداد کل باکتری های قابل مشاهده در آب دامنه ای از ±2/9×1031/2 تا 2/3±3/1 ×104)واحد تشکیل دهنده کلونی() cfu/ml (،در پوست ±2/9×105 4/3 تا cfu/cm2 4/1±3/9×106 و درتارهای آبششی ±2/8×107 1/2 تا cfu/g 2/3±3/1×107 را برخوردار بود.روی هم رفته، 6 جنس باکتریایی از پوست و آبشش ماهیشورت شناسایی گردید که بیشترین تعداد احتمالی از اشرشیا کلی)کلیفرم ها(و استافیلوکوک کواگولاز مثبت و همچنین کلبزیلا باحضور بیش از 20 % در تمامی گروه ها حکایت داشته است. روش مورد استفاده برای تعیین کلیفرم ها، اشرشیا کلی و استافیلوکوککواگولاز مثبت بر بیشترین تعداد احتمالی) MPN (استوار بود. نتایج نشان داد،که آب نمونه برداری شده نیز، مشابهت زیادی از نظرترکیبات باکتریایی پوست و آبشش را در این نوع ماهی داشت. این مسئله می تواند این نکته را بازگو کند که فلور باکتریایی این ماهی،چه بسا شرایط باکتریایی آب پیرامون خود را منعکس نماید و بنابراین یک شاخص بالقوه ای از آلودگی را مطرح نماید. همچنینبیشترین تعداد فلور باکتریایی پوست و آبشش درفصل تابستان و کمترین تعداد در زمستان بود.

اثر مقادیر مختلف پروتئین (35 ، 40 ، 45 و 50 درصد) و روغن ماهی افزوده شده به جیره  (1، 3، 5 و 7 درصد) بر عملکرد رشد وترکیبات بدن بچه ماهیان نورس سفید با میانگین وزن اولیه 02 / 0 ± 2/ 0 گرم توسط 16 نوع جیره به مدت 8 هفته مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج نشان داد که تقابل بین پروتئین و چربی تاثیر معنی داری در پارامترهای رشد نداشته است) 05 / pپروتئین به تنهایی بر درصد افزایش وزن بدن) RGR (، ضریب چاقی) CF (و ضریب رشد ویژه) SGR (تاثیر معنی داری داشته استو پروتئین 40 درصد منجر به بهبود رشد گردیده است. میانگین تاثیر چربی 7 درصد روغن ماهی افزوده شده به جیره) 17 درصد چربیجیره(بیشترین تاثیر را در مقایسه با سایر تیمارها داشته و با سایر تیمارها اختلاف معنی داری نشان داد. نتایج مربوط به آنالیز ترکیباتبدن نیز نشان داد پروتئین جیره تفاوت معنی داری در بین تیمارها ایجاد نکرد) 05 / pمعنی دار داشته و با افزایش چربی جیره مقدار چربی بدن نیز افزایش یافته است) 05 / p>0 (. به طور کل می توان اظهار داشت که میزان40 درصد پروتئین و 3 درصد روغن ماهی افزوده شده به جیره) 14 درصد چربی(بیشترین و بهترین شرایط رشد را در بچه ماهیاننورس سفید قبل از رهاسازی ایجاد می نماید.

آلودگی محیط زیست دریایی به واسطه اثرات سمی فلزات سنگین می تواند سبب بروز مشکلاتی گردد. از طرفی امکان بزرگنماییزیستی و راهیابی این فلزات از طریق زنجیره غذایی، سلامت آبزیان و انسان را تهدید می نماید. در این تحقیق غلظت چهار فلز سرب،مس، نیکل و کادمیوم موجود در بافت عضله ماهی هوور صید شده در سواحل جزیره قشم اندازه گیری شد. نمونه ها بر اساس روشهضم استاندارد آماده سازی شدند و اندازه گیری میزان تجمع فلزات سنگین با کمک دستگاه جذب اتمی صورت گرفت. نتایجحاصل نشان داد بیشترین مقدار فلزات سنگین مربوط به عنصر مس با غلظت 05 / 3 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک و کمترینمقدار مربوط به عنصر نیکل با میانگین غلظت 45 / 0 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک م یباشد. میانگین انحراف معیار غلظت سرب،نیکل، کادمیوم و مس و به ترتیب 31 / 0± 01 / 1، 34 / 0± 15 / 1، 29 / 0± 63 / 0 و 08 / 1± 16 / 2 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک می باشد.علیرغم اینکه غلظت برخی از فلزات سنگین اندازه گیری شده در مقایسه با استانداردهای بهداشتی کمتر است، در عین حال آلودگیروز افزون خلیج فارس می تواند تهدیدی برای آبزیان محسوب شود.

در این مطالعه، اثر رنگدانه آستازانتین روی رشد)افزایش وزن، ضریب رشد ویژه، وزن پایانی(، بازماندگی و ارزیابی رنگدانهآستازانتین موجود در بدن پیش مولد میگوی پا سفید) Litopenaeus vannamei (با میانگین وزن اولیه 5/ 0± 30 بررسی شد.آزمایش بر اساس یک طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار غذایی) 0 ، 100 ، 200 ، 400 میلی گرم آستازانتین در کیلوگرم جیره(در 3تکرار اجرا گردید. میگو چهار بار در روز و به مدت 60 روز در دمای 2/ 0± 30 ، اکسیژن محلول) 04 / 0± 2/ 5 میلی گرم در لیتر(،شوری) 1± 30 قسمت در هزار(و 0/04(pH 8/2± (و شرایط طبیعی نور تغذیه شدند. نتایج حاصل نشان دهنده تفاوت معنی داریدر افزایش وزن، ضریب رشد ویژه، وزن پایانی و میزان رنگدانه آستازانتین در تیمارهای مختلف نسبت به گروه شاهد بود) 05 / .)p >0در خصوص نرخ بازماندگی بین تیمارهای مختلف ، تیمار 4 نسبت به گروه شاهد، تفاوت معنی داری را نشان داد) 05 / p >0 (. در بینچهار جیره نیز، جیره حاوی 200 میلی گرم آستازانتین ، بیشترین افزایش وزن) 9/ 1± 78 / 15 (، ضریب رشد ویژه) 03 / 0± 24 / 0(را ایجادنمود اما در مجموع جیره حاوی 100 میلی گرم آستازانتین به دلیل صرفه اقتصادی، جیره مناسب در پرورش پیش مولدین م یباشد.

به منظور بررسی روند تغییرات صید خانواده شگ ماهی). Alosa sp (در خلیج گرگان، نمونه برداری از این ماهی از اول شهریور79 بمدت یک سال توسط دام های تحقیقاتی مستقر در خلیج گر گان انجام گردید. میزان کل صید در واحد تلاش) یک رشته دامروز(2/ 1 کیلوگرم و صید گونه شگ ماهی). 5/6)Alosa sp درصد ازکل میران صیدرا شامل گردید. بیشترین میزان صید در واحدتلاش)یک رشته دام روز (برای شگ ماهی 07 / 0 کیلو گرم و میانگین سنی شگ ماهی). 3+)Alosa sp بود. دامنه سنی شگ ماهیصیدشده از 2 تا 9 سال و بیشترین فراوانی در گروه سنی 3 سال با 56 درصدبود که از نظر میانگین وزنی 6/ 4 ± 103 گرم و میانگینطولی 3/ 3± 1/ 22 سانتی متربودند. حداکثر فراوانی طولی شگ ماهی در کلاسه طولی) 22 - 21 (سانت یمتری بود که فراوانی آن حدود62 درصد از صید شگ ماهی را شامل گردید. دامنه تغییرات وزنی شگ ماهی صید شده در خلیج گرگان بین 200 1 - 100 گرم وبیشترین فراوانی وزنی دردامنه) 200 - 100 (گرم قرار داشته که نزد کی به 90 درصد از فراوانی وزنی را شامل گردیده بود. بیشترینمیزان صید در ماه های اردیبهشت و خرداد بوده که 95 درصد از صید را شامل گردید. بیشترین صید در 12 سال صید در استان گلستاندر سال 1388 به میزان 5% کل صید ماهیان استخوانی) 50432 کیلوگرم(و کمترین میزان صید مربوط به سال 1390 به میزان 3%کل صید استخوانی) 13889 کیلوگرم(محاسبه گردید. میزان صید شگ ماهی برای خلیج گرگان 9314 کیلوگرم برآورد گردیدکه%5/6 کل صید ماهیان استخوانی بود.

پرورش 2 بار در سال میگوی سفید غربی، با 2 تیمار و 2 تکرار در هر تیمار در استخرهای خاکی هریک با مساحت 4/ 0 هکتار،در مرحله اول با تراکم 20 پست لارو 18 با میانگین وزن 001 / 0 008 / 0گرم در هر متر مربع و در مرحله دوم با تراکم 20 میگویجوان با میانگین وزن 20 / 0± 96 / 1 گرم در استخرهای خاکی ایستگاه تحقیقاتی حله وابسته به پژوهشکده میگوی کشور انجام گرفت.از یک استخر به مساحت 25 / 0 هکتار، جهت پرورش پست لاروهای 16 با تراکم 96 عدد در هر متر مربع، قبل از رهای سازی میگودر استخرهای پرورش مرحله دوم، استفاده گردید. در هر استخر، دو دستگاه هواده چرخ پارویی نصب گردید. برداشت استخرهایمرحله اول پس از 96 روز انجام شد. دومین مرحله پرورش و انتقال بچه میگوها در دومین هفته از شهریور ماه انجام و پس از 65روز، صید میگوها صورت گرفت. در مرحله اول پرورش در مدت 96 روز میانگین وزن نهایی، طول نهایی، میانگین رشد در روز،ضریب تبدیل غذایی، درصد بازماندگی و تولید نهایی میگو)به ازای 1 هکتار(به ترتیب 83 / 0± 51 / 14 گرم، 00 / 0± 08 / 12 سانتی متر،0/151±0/161 گرم، 099 / 0± 03 / 1،60 / 9± 73 درصد و در مجموع در این مرحله، 97 / 179 ± 2132 کیلوگرم و در مرحله دوم پرورشو در مدت 65 روز، شاخص های ذکر شده به ترتیب 43 / 0± 56 / 14 گرم، 02 / 0± 48 / 12 سانتی متر، 102 / 0± 224 / 0 گرم، 48 / 0± 1/ 1،92±3/4 درصد و 78 ± 2675 کیلوگرم اندازه گیری شدند. در مجموع به دلیل ذخیره سازی میگوهای با وزن بالا، در مرحله دومپرورش، شاخ صهای رشد از وضعیت مطلو بتری نسبت به مرحله اول برخوردار م یباشند. در تعیین ضریب تعیین کنندگی)مربعضریب همبستگی r2 (وزن و طول با افزایش روزهای پرورش در مراحل اول و دوم پرورش در تمام موارد اعداد بزرگتر از 97 / 0 بود.لذا نقش افزایش تعداد روزهای پرورش بر وزن، بیش از 97 % بود. همچنین در تعیین ضریب همبستگی بین روزهای پرورش و میزانوزن، مشخص گردید که همبستگی خیلی قوی بین آنها)حداقل 97 / 0 و حداکثر 99 / 0(وجود داشت.

ماهی گیش پوزه دراز با نام علمی) Carangoides chrysophorys (از گون ه های مهم و تجاری خلیج فارس محسوبم یشود. رابطه طول و وزن ماهی گیش پوزه دراز در آب های استان هرمزگان از اسفند ماه 1392 تا اسفند ماه 1393 با نمونه برداریماهانه 40 - 30 عدد ماهی بررسی شد. تعداد 376 عدد ماهی از این گونه بیومتری شدند. میانگین طول کل و وزن کل به ترتیب 07 / 10± 43/99 سانتیمتر و 07 / 714 ± 15 / 1087 گرم بود. حداقل و حداکثر طول ماهی درطی ما ه های مختلف بین 5/ 25 تا 80 سانتیمتراندازه گیری شد. حداقل و حداکثر وزن ماهی در طی ما ه های مختلف بین 198 تا 4350 گرم اندازه گیری شد. آنالیزهای طول و وزننشان داد که همبستگی بالایی بین طول و وزن در این گونه وجود دارد. رابطه طول- وزن برای این گونه در جنس نر، جنس ماده وتر یکب دو جنس به ترتیب 9116 / W=0/0181 L 2/8707 ،W=0/0156 L 2 و 9011 / W=0/0162 L 2 بدست آمد. بررسی فراوانی طولینشان داد بیشترین فراوانی طولی ماهی گیش پوزه دراز در کلاس طولی 47 تا 51 سانتیمتر م یباشد. آزمون T-test نشان داد که عددb بدست آمده به عدد 3 نزدیک است و این گونه از رشد ایزومتریک برخوردار می باشد. میزان شاخص وضعیت برای ماهی گیشپوزه دراز در آب های خلیج فارس در استان هرمزگان 12 / 1 محاسبه شد. براساس این محاسبه، میزان شاخص وضعیت از ماهفروردین تا خرداد روند افزایشی داشته و سپس تا مهرماه کاهش داشته است.

جزیره هنگام از جمله جزایر ارزشمند خلیج فارس محسوب م یگردد که دارای ارزش ها و کارکردهای زیست محیطی مختلفیمی باشد که در این مطالعه به دو ارزش و کارکرد مهم این جزیره پرداخته شده است. ارزش اول محاسبه ارزش حفاظتی دلفی نهایاین جزیره بوده و کارکرد دوم ارزش صیادی محلی در جزیره می باشد. جهت تع یین ارزش حفاظتی دلفی نهای جزیره هنگام از روشارزش گذاری مشروط استفاده گردید و مطالعات مورد نظر بر روی جوامع بومی و غیر بومی منطقه با استفاده از تکمیل پرسشنامهانتخاب دوگانه دوبعدی) DDC (صورت گرفت. در مرحله اول نمونه گیری از منطقه به روش نمونه گیری تصادفی ساده انجام گرفتو سپس با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه آماری برآورد گردید. برای اندازه گیری تمایل به پرداخت افراد از مدل الگویلوجیت استفاده شد و براساس روش درست نمائی مشخص ه های میزان درآمد خانوار، تعداد دفعات بازدید، میزان تحصیلات، سنو جنسیت، بررسی گردید. نتایج نشان دادکه 67 درصد از افراد مورد مطالعه، حاضر به پرداخت مبلغی جهت حفاظت از دلفی نهایجزیره هنگام می باشند. متوسط تمایل به پرداخت هر فرد برای حفاظت دلفین های جزیره هنگام 78 / 99310 ریال در ماه به دست آمدهاست. همچنین جهت تع یین ارزش صیادی محلی در جزیره با بررسی های میدانی و مصاحبه حضوری از صیادان محلی جزیره و پس ازانجام تحلیل آماری بر روی پارامترهای موثر از قبیل هزین ه های سوخت، هزینه نیروی انسانی، ادوات صیادی و سایر هزینه های جانبی،سود حاصل از صیادی محلی آبزیان جزیره هنگام ماهانه معادل 28673611 ریال برآورد گردید.