پژوهش نامه اسلامی زنان و خانواده
سال هفتم شماره 16 (پاییز 1398)

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی مشاوره راه حل محور بر بخشش و دلزدگی زناشویی زنان ناسازگار بود که به روش نیمه آزمایشی و طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمام زنانی که در سال 1395 برای طلاق به دادگستری شهر اردبیل مراجعه کرده بود که تعداد سی نفر از آنان به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور مساوری در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. داده های پژوهش با استفاده از پرسش نامه  بخشش و پرسش نامه دلزدگی زناشویی پاینز جمع آوری شد. نتایج تحلیل کوواریانس بر روی داده های پژوهش نشان داد که مشاوره راه حل محور به طور معناداری سبب افزایش میزان بخشش و کاهش دلزدگی زناشویی در زنان ناسازگار شد. این نتایج می تواند پشتوانه ای برای به کارگیری این روش مشاوره ای در کاهش دلزدگی زناشویی و افزایش میزان بخشش در زنان ناسازگار برای جلوگیری از فروپاشی بنیان خانواده و بهبود روابط زناشویی باشد.

توجه به سلامت روانی به ویژه سلامت روانی دختران اهمیت زیادی دارد. براساس معارف دینی از جمله مهم ترین عواملی که سبب ارتقای سلامت روان می شود، شادکامی همراه با اطاعت خداوند، پرهیز از گناه، احیای ارزش ها و تحول معنوی است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل رابطه سلامت روان و شادکامی با ویژگی های جمعیت شناختی دانشجویان دختر دانشگاه قم به روش توصیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دختر دانشگاه قم در سال تحصیلی 1397-1396 بود که تعداد 351 نفر از آنها به روش نمونه گیری طبقه ای برای گروه نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه های سلامت روان گلدبرگ و شادکامی آکسفورد جمع آوری و به روش همبستگی پیرسون، آزمون تی و تحلیل واریانس تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین سلامت روان و شادکامی رابطه مثبت و معناداری است. همچنین شادکامی با مولفه های سلامت روان شامل سلامت جسمانی، اضطراب و بی خوابی، نارساکنش وری اجتماعی و افسردگی به ترتیب با ضرایب همبستگی 150/0، 336/0، 619/0 و 459/0 رابطه معناداری داشت و بین شادکامی دانشجویان باتوجه به متغیرهای سن، تحصیلات و وضعیت تاهل تفاوت معناداری داشت، اما بین شادکامی دانشجویان دانشکده های مختلف تفاوت معناداری مشاهده نشد. بین سلامت روان با سن و دانشکده های مختلف رابطه معناداری نبود، اما بین سلامت روان با تحصیلات و وضعیت تاهل تفاوت معناداری مشاهده شد. با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاد می شود زمینه افزایش شادکامی فطری، معقول و مورد تایید آموزه های دینی در بین دانشجویان فراهم شود.

باروری یک انتخاب است که به طور ملموسی به برآورد هزینه ها و منافع فرزندآوری وابسته است و عوامل متعددی بر این انتخاب اثر می گذارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیرگذاری فقر ذهنی بر تلقی انسان از منافع و هزینه های باروری با استناد به منابع اسلامی و به روش تحلیلی انجام شد. بدین منظور منابع مربوطه اعم از مقالات، کتب و منابع اسلامی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. با بررسی های انجام شده، پژوهشی که موضوع مطالعه حاضر در آن بررسی شده باشد، یافت نشد. نتایج و یافته های پژوهش حاضر نشان داد که فقر ذهنی سبب می شود افراد منافع و مطلوبیت فرزندآوری را کمتر و هزینه های آن را بیشتر برآورد نمایند که نتیجه عملی آن کاهش باروری است. عواملی مانند بینش مادی به فرزندآوری سبب می شود که منافع فرزندآوری، کمتر و عواملی مثل عدم باور به برکت و عدم سبک زندگی درست سبب می شود که هزینه های فرزندآوری بیش از حد برآورد شود. کاهش فقر ذهنی، مستلزم تبیین و گسترش اعتقاد به رزاقیت و حکیم بودن خداوند است و ترس از فقر را کاهش می دهد و در نهایت منجر به افزایش نرخ باروی خواهد شد. بنابراین، برای دستیابی به هدف افزایش نرخ باروری، پیشگیری از گسترش فقر ذهنی در جامعه ضروری است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی گروه درمانی معنوی- مذهبی اسلام محور بر شادمانی زناشویی و کیفیت رابطه ادراک شده زناشویی زنان دارای تجربه دلزدگی زناشویی به روش نیمه آزمانیشی و طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه زنان متاهل مراجعهکننده به کلینیک ها و مراکز مشاوره شهر تبریز بود که برای دریافت مشاوره خانوادگی و زناشویی به این مراکز مراجعه کرده بودند. پس از اجرای پرسش نامه دلزدگی زناشویی بر روی افراد جامعه، تعداد 24 نفر از زنانی که در این پرسش نامه نمرات بالاتر از میانگین به دست آورده بودند، به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. داده های پژوهش با استفاده از پرسش نامه های دلزدگی زناشویی، شادمانی زناشویی و مقیاس کیفیت رابطه ادراک شده به دست آمد. نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه نشان داد که گروه درمانی معنوی -مذهبی اسلام محور میزان شادی زناشویی و کیفیت رابطه ادراک شده زناشویی زنان را به طور معناداری افزایش داده است. براین اساس، روان شناسان و مشاوران خانواده می توانند از مداخله گروه درمانی معنوی- مذهبی اسلام محور در افزایش شادی زناشویی و کیفیت رابطه ادراک شده زناشویی زنان برای ارتقای کیفیت زندگی زناشویی استفاده نمایند.

عدم تهمت شاهد از جمله شرایط مورد نظر فقهای امامیه و اهل سنت به منظور اعتبار شهادت است. برخلاف عدم تصریح قانونگذار به شرط انتفاء تهمت در قانون مدنی، این مطلب از تبصره 2 ماده 1313 همان قانون قابل استنتاج است، ضمن اینکه بند 6 از ماده 155 آئین دادرسی کیفری، دال بر این اشتراط می باشد. ارزش شهادت هر یک از زوجین به نفع دیگری، متاثر از شرط مزبور، ازجمله مسائلی است که مورد اختلاف آراء فقها قرار دارد. بنابر قول فقهای حنفیه، مالکیه و حنبلیه، چنین شهادتی منشا اثر نبوده و فاقد اعتبار است و دیدگاه پذیرش این شهادت در بین مذاهب امامیه و شافعیه از قوت بیشتری دارد. پژوهش حاضر با هدف واکاوی ارزش اثباتی چنین شهادتی، به ارزیابی آرای مطرح شده دراین باره پرداخته است که به توصیفی - تحلیلی انجام شد. نتیجه بررسی انجام شده می توان گفت که اماره قضایی به شمار آوردن این شهادت، تقویت می یابد. بنابراین، شهادت زوج و یا زوجه به نفع دیگری در صورتی ارزش و اعتبار دارد که به ضمیمه دلیلی دیگر باشد، به گونه ای که قاضی از مجموع شهادت زوج و یا زوجه و دلیل دیگر اعم از شهادت فردی دیگر، سوگند مدعی و... بتواند به علم برسد.

ازدواج سفید از جرایم بدون بزه دیده مستقیم و دربردارنده جرایم رابطه نامشروع، زنا و سقط جنین های غیرقانونی است. پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل گرایش به ازدواج سفید و تبیین جرم شناختی آن با توجه به ابعاد جامعه شناختی آن با روش مبتنی بر رویکرد ترکیبی کمی -کیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر بود که از میان آنها تعداد 54  نفر به روش در دسترس برای ورود به بخش کمی پژوهش و تعداد 14 نفر به روش هدف دار و براساس رسیدن به اشباع نظری در مصاحبه، برای ورود به بخش کیفی پژوهش انتخاب شدند. اطلاعات پژوهش با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته با 55 گویه جمع آوری و داده ها با استفاده از آزمون t و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان دهنده رابطه معنی دار و مستقیم ازدواج سفید با عقاید فمینیستی، عدم اعتقاد به هنجارها و اصول مذهبی، شرایط بد اقتصادی و بیکاری، مخالفت با ازدواج سنتی، لذت طلبی، دوستی با افراد سابقه دار در ازدواج سفید، از هم گسستگی خانواده، فقدان کیفرگذاری مستقل برای ازدواج سفید، عدم نظارت همگانی، کسب حمایت برای زنان و عدم تعهد و مسئولیت در ازدواج سفید است.