فهرست مطالب
نشریه سفینه
پیاپی 64 (پاییز 1398)
- تاریخ انتشار: 1398/11/28
- تعداد عناوین: 11
-
-
صفحات 5-9
-
صفحات 10-20
حجاب، یکی از پیشرفته ترین احکام آیین رهایی بخش اسلام، و نشان دهنده این واقعیت تردیدناپذیر است که اسلام به عنوان آیینی الاهی، در تعالیم خود توجه همه جانبه ای به تمام جهات زندگی انسان ها داشته و در حکمش به همه جوانب توجه داشته است، برای نمونه در قانون پوشش، هم به حقوق عمومی زنان به عنوان نیمی از پیکره اجتماع، و هم به حقوق عمومی خانواده به عنوان واحدی اجتماعی، وهم به نسل آینده توجه شده است. زن افزون بر رسالت و مسئولیت تربیت نسلی مومن، هوشمند، معتقد و متعهد، رسالت حضور در اجتماع را نیز دارد، به دیگر سخن بیداری و هوشمندی زن در گرو قرار گرفتن در گردونه های اجتماع و آگاه شدن از چگونگی مسایل آن است. فساد آفرینی قدرت ها و دگرگون ساختن موضع اجتماعی زن و تبدیل نمودن او به عنصری هوس آفرین، بزرگترین ظلمی بوده که بر زن روا شده است. مع ذلک، با در نظر گرفتن تبعات اخلاقی و فرهنگی حاکم بر اجتماع در صورت عدم رعایت حجاب؛کلیه این امور موجب می شود به این موضوع بپردازیم که آیا با وجوب حجاب می توان از آزار رساندن به زنان جلوگیری کرد یا خیر؟، و مهم ترین اینکه آیا وجوب حجاب برای جنس مونث، به نوعی تهدید است یا فرصت؟.
کلیدواژگان: تبعات اخلاقی، فلسفه حجاب، ایجاد امنیت، فرصت -
صفحات 21-45
درک صحیح از معانی عمیق آیات قرآنی در باره حجاب، مستلزم شناخت واژگان قرآنی است. در معناشناسی که یکی از شاخههای زبانشناسی جدید است، به دنبال معنای واژه در بافت یا گفتمان شکل گرفته هستیم. قرآن لایههای معنایی متعددی دارد که کشف مفاهیم آن میتواند از طریق علم معناشناسی صورت گیرد. این نوشتار، با دقت در واژههای مرتبط با حجاب، در پی معنای آن بر اساس کتابهای لغت و تفسیر، در تشخیص معانی لغت شناسانه و معناشناسانه از الفاظ مربوط به حجاب است. این کار، از طریق رابطه همنشینی و جانشینی به بررسی پیوند میان واژگان مختلف به مطالعه معناشناسانه لفظ «حجاب» در قرآن میپردازد، که در یک زنجیره گفتاری هستند و یا واژههایی که لزوما حضور فیزیکی در جمله ندارند ولی می توانند به جای هم انتخاب شوند. واژه های ستر، غطاء، خمار، جلباب، تبرج، برخی از واژه های مورد بررسی در این مقاله اند.
کلیدواژگان: قرآن، معناشناسی، حجاب، جلباب، خمار، ستر، غطاء، تبرج -
صفحات 46-57
فمینیسم، واکنشی به برداشت فرودستی زنان و قشربندی اجتماعی مبتنی بر آن است که بر رفع آن چه ستم تاریخی بر آنان تلقی می شود تاکید می ورزد. گرچه برخی از اهداف فمینیسم حایز اهمیت است اما راهکارهایی که برای نیل به آن اهداف ارایه می دهند اشکالات فراوانی را در بر دارد که نیازمند نقد و بررسی است. در این مقاله به مقایسه این راهکارها با آراء بانو امین – با تاکید بر سه محور برابری زن و مرد، نقش مادری و نقش همسری زن- پرداخته می شود.
کلیدواژگان: بانو امین، تفسیر مخزن العرفان، فمینیسم، برابری زن و مرد، نقش مادری، نقش همسری -
صفحات 58-71
مهریه، بهمنزله یکی از حقوق مالی زوجه در اسلام، جایگاه و اهمیت ویژهای دارد. قرآن کریم از مهریه بهمنزله صداق، نحله و... تعبیر میکند و نحله نشانه صداقت مرد به زن در پیمان زناشویی است. در فقه امامیه برای مهریه سقفی تعیین نشده و میزان آن به توافق طرفین محول شده است. در سالهای اخیر، تغییر نظام ارزشها، هنجارها، باورها و... موجب شده است که مهریه از جایگاه اصلیاش فاصله بگیرد و به میزان چشمگیری افزایش یابد. این افزایش باعث بروز مشکلاتی در کارکرد خانواده، جامعه و... شده است. سوال اصلی این پژوهش این است که جایگاه مهریههای سنگین در آموزههای دینی چیست؟ نتایج بیانگر آن است که اگرچه در اسلام برای مهریه سقفی تعیین نشده است، قرار دادن مهریه سنگین لااقل ناپسند شمرده میشود. شاید فلسفه این کراهت پیامدهای منفی و تبعات ناگوار اجتماعی است که از مهریههای سنگین متوجه فرد و جامعه میشود. فقها هم مسلمانان را بر سبک گرفتن مهریه تشویق کرده و از گرفتن مهریه سنگین بر حذر داشتهاند
کلیدواژگان: مهریه، مهریه سنگین، خانواده، زن، اسلام -
صفحات 72-88
عفت به معنای تسلیم و انقیاد شهوت در برابر عقل آدمی، از مهمترین اصول و ارزشهای اخلاقی در مکتب اسلام است. گرچه این مفهوم از سوی برخی به درستی فهم و هضم نشده و همواره آن را با مفهوم حجاب و پوشش (عفاف و حجاب) خلط نمودهاند، خاستگاه عفت را باید در سه عنصر: عقلانیت، قناعت و غیرت جستجو نمود. بر همین مبنا، دامنه گستردهای از شوون حیات مادی و معنوی انسانها همچون: عفت جنسی، عفت شکم، عفت چشم و عفت زبان را فرا میگیرد که آثار و کارکردهای آن در تعیین سرنوشت دنیا و آخرت آدمی، تاثیر بسزایی خواهد داشت.
کلیدواژگان: عفت، عقلانیت، سلامت، خاستگاه، ابعاد، آموزه های اسلامی -
صفحات 89-120
اساسا تشکیل جامعه قرآنی، بر بنیاد خانواده و نقش آن نهاده شده است. از اینرو به خانواده به عنوان مرکز توجه احکام، حقوق، آداب و اخلاق، اهتمام ویژه ای مبذول داشته و نقش و جایگاه آن را با آموزه ها و دستورهای متعدد، تحکیم بخشیده است. برای اینکه خانواده بتواند در مسیر ایجاد حیات طیبه حرکت کند، آیات بسیاری آورده شده است. بهره گیری از این آیات و عمل مطابق با آن می تواند سبک زندگی خانواده را به معنای واقعی اسلامی نماید. از اینرو پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه خانواده در سبک زندگی اسلامی و ایجاد حیات طیبه از منظر قرآن کریم انجام شده است. بدین منظور، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، آیات مربوط استخراج و مورد تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق به اهمیت و جایگاه خانواده در قرآن کریم اشاره شده و در ادامه شاخص های سبک زندگی اسلامی در خانواده در ابعاد دینی و اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی و عقلانی معرفی شده است. همچنین عوامل آسیب زایی نیز که مانع از تحقق سبک زندگی اسلامی در خانواده می شود را از دو جنبه مادی و روانی مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. و در پایان آثار و ثمرات حیات طیبه را معرفی کرده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که قرآن کریم مولفه هایی را جهت ایجاد حیات طیبه معرفی نموده که تقویت نکات مثبت و سازنده و رفع آسیبهایی که مانع از تحقق سبک زندگی اسلامی در خانواده می شود، ما را به هدف نهایی و عالی که همان قرب الهی است، رهنمون خواهد ساخت.
کلیدواژگان: قرآن کریم، خانواده، سبک زندگی اسلامی، شاخصها، آسیب، حیات طیبه -
صفحات 121-148
تلاش مفسران نظریه فمینیسم در آموزههای دینی بر این بوده تا پیشفرضها، اندیشهها و قرایت خود را، که برگرفته از اصول فمینیسم و فرهنگ غرب میباشد، بر قرآن کریم و قرایت اسلام تحمیل کنند. اینان به منظور گسترش اندیشههای خویش در بین زنان مسلمان، از قرآن و اسلام استفاده کرده، به ظاهر در چارچوب دین از ارزشها و حقوق آنان دفاع میکنند. مدخل «فمینیسم و قرآن» نوشته مارگوت بدران، پژوهشگر مصریتبار آمریکایی، در دایره المعارف قرآن لیدن از آن دست نوشتههایی است که سمت و سوی چنین قرایتی را به خود گرفته، با استفاده از آیات قرآن کریم، تلاش دارد فمینیسم مورد توجه خود را موجه جلوه کند. نوشتار حاضر به شیوه تحلیل انتقادی، از جمله ایرادات وارد بر آن را، که به مبانی فکری نویسنده مربوط است، این میداند که بدران به تفاوتهای رفتاری زن و مرد، که ریشه در نظام تکوین دارد، بیاعتنا بوده است؛ او معتقد است این تفاوتها برخاسته و وابسته به فرهنگ جوامع اسلامی شکل گرفتهاند. وی همچنین قوامیت مرد نسبت به زن را تنها در مسایل مالی تفسیر میکند، که البته با توجه به ریشههای فلسفه مادی غرب در چنین تفاسیری، به نظر میرسد آراء وی بیش از آنکه قرایت قرآنی و دینی از فمینیسم اسلامی باشد، صرفا تراوشات ذهنی، پیشفرضها و تفسیر به رای مولف است.
-
صفحات 149-157
نقش تربیتی مادر بین سال های 1960 الی1970 در غرب تغییر کرده است و با موضوع های متنوعی چون کار زنان، آموزش های پیش دبستانی کودکان و مهد کودک، ساخت های اجتماعی، اقتصادی و نژادی گره خورده است. بررسی تاریخ تکامل نشان می دهد که فمینیست ها در دهه 1930 تصور خوبی نسبت به نقش مادر در خانواده و اجتماع داشته و سر در تحکیم بنیان خانواده، زنانه سازی جامعه، تحکیم و تربیت فرزند، تقدیر از فرایند تربیت و پرورش کودک داشته اند. آنها سر نمودند از طریق تحکیم خانواده و فرزندپروری، نقش زنان را در جامعه افزایش داده و کانون خانواده را به صورت پناهگاهی در برابر خستگی ها و فشارهای ناشی از محیط کار و اجتماع تبلیغ میکنند. با توجه به بررسی های انجام شده، بدون وجود خانواده و آغوش گرم پدر و مادر به ویژه محبت مادری برای فرزندان، خانواده دچار هرج و مرج و آشفتگی اجتماعی و فرهنگی میشود و بسیاری از هنجارها و الگوهای اجتماعی، نظیر تعهد و مسئولیت جلوه های ویژه و قانونی خود را از دست می دهند. اما در اسلام حقیقت انسان هویت اوست و جنسیت. زن و مرد از یک جوهره مشترک آفریده شده اند و صفات مردانه و زنانه هیچکدام مایه برتری نسبت به دیگری نیست. در اسلام راه رفع تبعیض نسبت به زنان را اصلاح ذهنیت ها و توجه دادن به اهداف واقعی خلقت و آشنایی زن و مرد، شخصیت و کرامت یکدیگر و همچنین تدوین برنامه های اخلاق محور می داند. هدف در این پژوهش بررسی نقش زن به عنوان مادر و تاثیر تربیتی آن در رشد و بالندگی خانواده از دیدگاه اسلام و فمینیسم با توجه به آیات و روایات می باشد. موضوعات مربوط به مادری در میان مجموعه ای از بحث های ایدیولوژیکی، بیولوژیکی و ساخت اجتماعی مطرح می گردد. پس به نقش زن و ارزش مادری او که یکی از بحث هایی است که بخش گسترده از اندیشه های فمینیستی را به خود اختصاص داده است، پرداخته می شود.
کلیدواژگان: جایگاه مادری، خانواده، دیدگاه اسلام -
صفحات 158-168
یکی از مباحث مطرح در حوزه دفاع از اندیشه های دینی، آسیب ها و راهکارهایی است که می توان ازآن در مقابله با بی حجابی استفاده کرد. اهمیت این مساله تا آن جاست که بسیاری از اندیشمندان مسلمان و غربی دیدگاه های مختلفی را در این باره مطرح کرده اند. که برخی از دیدگاه های این اندیشمندان غربی با آن چیزی که شرع مبین اسلام به آن دستور داده است تفاوت دارد. از این روی در این پژوهش با روشی توصیفی – تحلیلی و با استناد با آیات قرآن کریم و روایات معصومان (ع)تلاش داریم تا به این سه پرسش مهم پاسخ دهیم که الف) : مقصود از حجاب و عفاف چیست ؟ مهمترین آسیب ها در بی حجابی چیست؟ ج) چه راهکارهایی برای عفاف و حجاب می توان در نظر گرفت؟ نتایج حاصل از این آسیب ها شامل:(مسموم سازی،سلب امنیت و...) ونتایج حاصل از این راهکارها شامل:(پیروی از الگوهای قرآنی و...) اشاره کرد. تلاش داریم تا این موارد را مورد بررسی قرار دهیم.
کلیدواژگان: آسیب، حجاب، روایات، راهکار، مبارزه، قرآن کریم -
صفحات 169-181
-
Pages 10-20
Hijab is one of the principles of Islam that shows the full attention of this religion to all aspects of human life. The law of covering considers both women's general rights as half of society, and family's general rights as a social unit, as well as the next generation. Taking into consideration the ethical and cultural consequences of non-observance of hijab in society, all of this leads to the question of whether hijab can prevent harassment of women? And more important, is hijab for female a threat or an opportunity?
-
Pages 21-45
Understanding the deep meanings of Qur'anic verses about hijab requires understanding the Quranic vocabulary. In semantics, which is one of the branches of modern linguistics, we look for the meaning of the word formed in a context or discourse. The Quran has many semantic layers that can be discovered through semantic science. This essay, carefully focused on the words related to the hijab, seeks the meaning of hijab on the basis of word books and commentary books, to identify the literal and semantic meanings of the words about hijab. This work studies the semantics of the term "hijab" in the Qur'an through conjunction and substitution relationship examining the connection among different words, which is in a chain of words, or words that do not necessarily have a physical presence in the sentence but can be substituted each other. The words “Setr”, “Ghata’”, “Khamar”, “Jalbab”, “Tabarruj” are some of the words examined in this article.
-
Pages 46-57
Feminism is a response to women's subordinate role and social creation system; he believes that these differences arise and are dependent on the culture of Islamic societies. He also interprets men's Qavamiyyat stratification that Emphasizes the elimination of what is considered historical oppression. Although some of the goals of feminism are important, the strategies they offer to achieve those goals have many drawbacks that need reviewing. This paper compares these approaches with the views of Lady Amin in the interpretation book of “Makhzan alErfan”, with emphasis on the three axes of equality between men and women, the role of motherhood and the role of being wife.
-
Pages 58-71
Marriage portion (Mehriyeh), as one of the wife's financial rights in Islam, has a special place and importance. The Holy Quran calls marriage portion as “Sidaq”, “Nahleh”, etc., and Nahleh is the sign of the integrity of a man to a woman in a marriage contract. The Imamiyyah jurisprudence has not set a limit for it and its amount has been agreed upon by the parties. In recent years, changing the system of values, norms, beliefs, and so on has led to a significant increase in it. This increase has caused problems in the functioning of the family, the community and so on. The main question of this study is what is the position of heavy marriage portion in religious teaching? The results indicate that although Islam has not set a limit for it, setting heavy marriage portion is at least considered disapproved. Wisdom behind this disapproving is perhaps the negative outcome and social consequences of heavy marriage portion on the individual and society. Jurisprudents have also encouraged Muslims to set not much for marriage portion and have warned about taking a heavy marriage portion.
-
Pages 72-88
Chastity means submission of lust by human reason and is one of the most important ethical principles and values in the school of Islam. Although this concept has not been properly understood by some and has always been mixed with the concept of hijab and veil (chastity and veil), the origin of chastity has to be sought in three elements: rationality, contentment and zeal. On this basis, it encompasses a wide range of material and spiritual aspects of human life such as sex chastity, abdominal chastity, eye chastity, and tongue chastity, which their effects and functions will have a profound impact on determining the fate of human being in the
-
Pages 89-120
The Qur'anic community is based on the family and its role. Therefore, the family, as the center of laws, rights, morals, and ethics, has taken special attention and its role and position is consolidated by numerous teachings and orders. Many verses have been revealed to guide the family to move on the path of pure life style. Utilizing these verses and acting accordingly can make the family life style truly Islamic. The purpose of this study is to investigate the role of family in Islamic life style and the creation of pure life from the perspective of Holy Quran. For this purpose, the relevant verses were extracted and analyzed using a descriptive-analytic method. This study highlights the importance and position of the family in the Holy Quran, and then introduces the indicators of Islamic lifestyle in the family in religious, moral, social, economic, and intellectual dimensions. It has also analyzed the traumatic factors that impede the realization of Islamic lifestyle in the family from both physical and psychological aspects. In the end, he presents the results and fruits of pure life. The results of the study show that the Holy Qur'an has introduced components for the creation of pure life that reinforce the positive and constructive points and eliminate the damages that hinder the realization of Islamic lifestyle in the family and eventually will guide us to the perfect goal which is getting close to God.
-
Pages 121-148
Some interpreters of feminist theory attempt to impose their own assumptions, ideas and readings, which derive from the principles of Western feminism and culture, on the Holy Qur'an and Islam. An entry of "Feminism and the Qur'an" by Egyptian-American scholar Margot Badran in the Leiden Quranic Encyclopedia attempts to justify feminism intended by him with such a reading using the verses of the Holy Quran. The present article, in a critical analysis, states that Badran was oblivious to the behavioral differences between men and women that are rooted in th creation system; he believes that these differences arise and are dependent on the culture of Islamic societies. He also interprets men's Qavamiyyat stratification that Emphasizes the elimination of what is considered historical oppression. Although some of the goals of feminism are important, the strategies they offer to achieve those goals have many drawbacks that need reviewing. This paper compares these approaches with the views of Lady Amin in the interpretation book of “Makhzan alErfan”, with emphasis on the three axes of equality between men and women, the role of motherhood and the role of being wife.
-
Pages 149-157
In this article, the position of the mother in the family and society is compared between Islam and feminism point of view. In Islam, the way to eliminate discrimination against women are to reform minds and to pay attention to the true goals of the creation and the familiarity of women and men with each other, the personality and dignity of one another, as well as the development of ethical programs. Issues about motherhood are among a series of ideological, biological, and social debates. It also discusses the role of women and the value of motherhood, which is one of the most widely debated feministic ideas
-
Pages 158-168
One of the discussion in the field of defense of religious ideas is the harm and the ways that can be used in the fight against Not-Having Hijab. The views of some Muslim and Western scholars differ from those of the religious teachings of Islam. In this study, we seek to answer these three important questions in a descriptive-analytical way, based on the verses of the Holy Quran and the infallible narratives: A) What is the intention of hijab? B) What are the most important disadvantages in NotHaving Hijab? C) What solutions can be considered for expanding chastity and hijab? We will try to point out the consequences of these injuries and the results of these solutions.