فهرست مطالب

مجله اندیشه مذاهب اسلامی
پیاپی 4 (پاییز و زمستان 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/11/01
  • تعداد عناوین: 5
|
  • ابوالفضل رضایی، رقیه خرمی، محدثه عطاالهی صفحات 46-68

    پس از جنگ 1967 و شکست اعراب از اسرائیل، روحیه ی انقلابی در میان شاعران عرب به ویژه فدوی طوقان شعله ور شد. شعر او شعر قیام و انقلاب و مقاومت است. او هموطنانش را به همبستگی و پایداری و جان فشانی در راه وطن دعوت می کند. از آنجا که فدوی شاهد ویرانی و اشغال سرزمین خود بوده است، اندوه فراوانی بر اشعار او حکم فرماست؛ اما با این وجود به آینده ای روشن امیدوار است. صفارزاده نیز در ایران از سلاح برنده ی شعر علیه استبداد، استمداد می جوید و به دستگاه حکومت می تازد و اعلام می دارد که زیر بار ظلم و ستم نخواهد رفت و مردم را به ایستادگی فرا می خواند. در این مقاله با روش مقایسه ای- تحلیلی به بررسی مفاهیم و عناصر مشترک اشعار این دو شاعر انقلابی پرداختیم. مفاهیم شعری مشترک در اشعار این دو شاعر، چشمگیر است. وطن پرستی، دعوت به بیداری، آزادیخواهی، مقاومت و تقدیس شهادت و تعهد اجتماعی از مهمترین مضامین شعری آن دو است. شعر این دو شاعر پارسی و تازی سرشار از سوز و گداز، عشق و دلدادگی، آزادی و استواری و امید به آینده ی روشن است؛ شعری برآمده از احساس زخم دیده و دردکشیده که امید را در مردم زنده می کند و آنان را از خواب غفلت بیدارمی کند.

    کلیدواژگان: صفارزاده، فدوی طوقان، شعر مقاومت، شعر انقلابی
  • صفحات 47-68
    فضل الله نعیمی استرآبادی از عارفان بنام قرن هشتم هجری و مبدع جنبش حروفیه است. از وی آثار متعددی چون جاویدان نامه، محبت نامه، عرش نامه، نو نامه و... باقی مانده است که در میان آن ها، مثنوی عرش نامه بخش باارزشی از اندیشه های اش را در بر دارد. فضل در آثارش رویدادهای عالم را از طریق رمز پردازی حروف تفسیر می کند. این مقوله در عرش نامه نیز کاملا آشکار است. نعیمی در این اثر مباحث کلامی ای چون وحدت وجدود، وحدت ادیان، رویت حق و هم چنین مباحث فقهی ای چون بحث در باب توحید، نبوت، معاد، نماز و حج را مطرح و به واسطه حروف تفسیر می نماید.
    کلیدواژگان: فضل الله نعیمی استرآبادی، جنبش حروفیه، عرش نامه، حروف، وحدت وجود
  • محمد عمر مبارز صفحات 69-100

    مصلحت، یکی از قواعد کار آمد در پویایی، باز سازی ونوسازی فقه شمرده می شود، در واقع یکی از رازهای جاودانگی شریعت اسلامی، وجود عنصر مصلحت در آن است. بنابر این مورد توجه فقهای اسلامی قرار گرفته است با این تفاوت که امامیه برخلاف فقهای اهل سنت احکام شرعی را دائر مدار مصلحت ومفسده ذاتی میپندارند ودر خصوص فهم مقاصد شریعت میان فقهای امامیه اختلاف است به همین منوال دانشیان اصولی اهل سنت در خصوص حجیت مصلحت مرسله اختلاف دارند. هدف از پژوهش حاضر«بررسی تطبیقی مصالح مرسله وحجیت آن در مذاهب اسلامی » با روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای- اسنادی سعی بر این دارد که مصلحت مرسله را از دیدگاه مذاهب اسلامی موردبررسی، پژوهش و درنهایت مورد ارزیابی قرار دهد.حجیت، احکام، استنباط، مذاهب اسلامی.بحث مصلحت احکام ، بحثی تطبیقی، میان مذهبی و فلسفه فقهی است اصل ضرورت توجه به مصلحت در فقه را هیچ یک از مذاهب انکار نکرده اند چنانچه در برخی از متون پس بیان حکم به وجوه مصالح ومفاسد آن اشاره می شود، همچنان که هیچ یک از مذاهب اهل سنت حتی مالکیه مصلحت را به طور مطلق نمی پذیرند این نشان گر ضابطه مند بودن استفاده از این عنصر شناخت احکام است.

    کلیدواژگان: مصلحت، مفسده، مصالح مرسله
  • محمدنقی پاکستان صفحات 101-128

    خدا شناسی و خدا جویی در فطرت انسان همگام با آفرینش وی سرشته شده است و لذا مسئله وجود خداوند همواره به عنوان یکی مباحث مهم الهیات مطرح بوده است، و در طول تاریخ بشریت، دانشمندان متعلق به مشرب های فکری مختلف، به بیان استدلال ها برای اثبات وجود خدا پرداخته اند. برخی از متکلمین و فلاسفه اسلامی و فلاسفه غربی و همچنین بعضی از دانشمندان هندو، وجود خدا را امری بدیهی می دانند. براهین اثبات وجود خدا در مکاتب مختلف با هم اشتراکاتی فراوانی داشته و در کنار آن افتراقاتی نیز بین آنها بوده. آن دسته از الهی دانانی که اثبات وجود خدا را نیازمند براهین عقلی و منطقی می دانند و یا آنها را موجب تنبه و توجه انسان به امر بدیهی می دانند براهین متعددی برای اثبات وجود خدا و یا تنبه به آن در کتب فلسفه و کلام، مطرح نموده اند که برخی از آنها در کلام اسلامی عبارتند از: برهان وجودی یا صدیقین، برهان فطرت، برهان امکان فقری، برهان تمانع قرآنی، برهان حرکت، برهان نظم و برهان معجزه. در دین هندوئیسم که به یک معنا جزء مکاتب خداباور به شمار می آید، براهین متعددی برای اثبات وجود خدا بیان شده است، از جمله آنها، برهان علیت و نظم، برهان حرکت و پیوند، برهان حفظ و نگهداری، برهان فنون کاربرد اشیاء، برهان حجیت وداها، برهان متون مقدس، برهان شماره اتم ها، برهان کرمه، برهان وده ویاسه و برهان درجات معرفت.

    کلیدواژگان: براهین، خدا، کلام اسلامی، الهیات هندی
  • بررسی تطبیقی موانع قصاص بر نفس از دیدگاه مذاهب پنجگانه
    علی تقوی* صفحات 129-153
    در دین مقدس اسلام قوانین و مقررات جزائی به منظور حفظ مصلحت فردی و اجتماعی تشریع گردیده است از آن جمله قصاص است. قصاص از جمله قوانین شریعت اسلامی است که جزای قتل عمد و قطع اعضا جاری میگردد. اما مواردی وجود دارد که تطبیق قصاص را بر نفس مثل پدر بودن ، هم کفو نبودن ، مجهول بودن ولی مقتول ، صورت گرفتن قتل خارج از قلمروی دولت اسلامی و غیره منع میکند که در این حالت ها قصاص صورت نگرفته و اصلا قصاص نمودن از علت و مصلحت که در آن نهفته است دور می گردد. در این مقاله موانع قصاص علیه نفس را بصورت تطبیقی بین مذاهب خمسه اسلامی مورد تحقیق و تدقیق قرار خواهیم داد. در دین مقدس اسلام قوانین و مقررات جزائی به منظور حفظ مصلحت فردی و اجتماعی تشریع گردیده است.در دین مقدس اسلام قوانین و مقررات جزائی به منظور حفظ مصلحت فردی و اجتماعی تشریع گردیده است از آن جمله قصاص است.
    کلیدواژگان: موانع قصاص، نفس، مذاهب خمسه