فهرست مطالب
فصلنامه آینه معرفت
پیاپی 61 (زمستان 1398)
- تاریخ انتشار: 1399/01/10
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-18
عقل ازنظر ملاصدرا بر شش معنا به صورت اشتراک لفظی اطلاق می شود. ازنظر وی یکی از مهم ترین معنای عقل، همان قوه ادراکی است که انسان با آن به ادراک اشیاء می پردازد. همچنین خداوند متعال به برخی انسان ها نوری عطا می کند که به وسیله آن تبعیت از دستورات دینی ممکن می شود. میرزا مهدی اصفهانی عقل را نوری می داند که خداوند متعال این نور را پس از رسیدن انسان ها به بلوغ، به آن ها عطا می کند. انسان ها این نور را در حالت غضب و شهوت از دست می دهند. ازنظر وی عقل فلسفی گمراه کننده است. با تبیین ویژگی های عقل موردنظر میرزا مهدی اصفهانی و ملاصدرا و تدقیق در معنای عقل عملی و نظری، می توان بین عقل مورد نظر این دو متفکر اشتراکاتی پیدا کرد. این اشتراکات تنها در بخشی از خصوصیات عقل عملی هست اما بنا بر تصریحات میرزا مهدی اصفهانی عقل نظری مورد قبول ملاصدرا ناکارآمد است و دفاع برخی مروجین مکتب تفکیک از میرزا مهدی اصفهانی مبنی بر قبول حجیت این عقل توسط او، با عبارات او ناسازگار است
کلیدواژگان: عقل، نور، ملاصدرا، میرزا مهدی اصفهانی -
صفحات 19-38
اندیشه خلقت گرایی موجودات در میان متکلمان اسلامی و سنت اسلامی پیشینه طولانی دارد. در این مقاله به دیدگاه نجفی اصفهانی درباره چگونگی پیدایش انسان و استثناء بودن وی از قانون عام تکامل موجودات پرداخته شده است. وی با اتخاذ مبانی علم شناسی، دین شناسی و هرمنوتیکی خاص ، مخلوق بودن انسان در مقابل تکامل تدریجی موجودات را موجه، مدلل، مبرهن و علمی تلقی کرده و آن را به عنوان شاهد نقض برای فرایند تکامل داروینی و تکامل گرایی نئو داروینیستی معرفی می کند. به عقیده وی می توان میان تکامل موجودات و خلقت انسان تفکیک قائل شد و به نوعی خلقت انسان را خاص تلقی کرد. نجفی اصفهانی با تحلیل و نقد مبانی تکامل گرایان ملحد و رفع اتهام ماده گرایی و الحاد گرایی از اصل نظریه تحول داروین، هم به دفع شبهات منکران توحید و خداناباوران پرداخته و هم نظریه تکامل داروین را- فارغ از رویکرد فلسفی- یک اصل علمی که دغدغه تبیین فرایند پیدایش حیات را دارد، معرفی می کند. برآمد نهایی رویکرد وی به پیدایش انسان که مبتنی بر پیش فرض های او در دین شناسی و علم شناسی است در خلقت گرایی خداوند نسبت به انسان و باطل شدن تکامل انسان از منظر نظریه تکامل خلاصه می شود.
کلیدواژگان: خلقت گرایی، تکامل گرایی، الحاد گرایی، تکامل، نجفی اصفهانی -
صفحات 39-62
با توجه به تعریف علم کلام، اثبات وجوب بعثت برای متکلم ضروری است. در این میان، متکلمان امامیه نیز از این قاعده مستثنی نیستند، اما با بررسی و تحلیل عقلی استدلال های متکلمان امامیه، این نتیجه به دست آمد که برخلاف ادعای آنان، استدلال هایشان عقلی محض نبوده و مبتنی بر یک گزاره تجربی است. اثبات این فرضیه، که فرضیه اول این مقاله است، ارزش معرفت شناختی استدلال آنان را از مرتبه عقلی (پیشینی) به مرتبه تجربی (پسینی) تنزل می دهد. پس از نقد آن استدلال ها با بررسی تحلیلی برهان حرکت جوهری اشتدادی در آراء ملاصدرا و مقدمه قراردادن مبانی او، به وجوب بعثت پرداختیم؛ با این فرضیه که با استفاده از مبانی ملاصدرا، می توان برهانی پیشینی بر وجوب بعثت عرضه کرد. رسیدن به این نتیجه، ره آورد پیگیری فرضیه دوم است.
کلیدواژگان: وجوب بعثت، متکلمان امامیه، حرکت جوهری، ملاصدرا -
صفحات 63-80
اراده انسان از نظر ابن سینا مسبوق به تصور است. این تصور به همراه تصدیق ضمنی شوق را می آفریند و اراده به تبع شوق، محرک اعضاست. تصورات، حالات و تمایلات غالب نفس انسان که در موارد متعددی آگاهانه نبوده اند اراده را به مرحله وجوب می رساند. مطالعه در خصوص اراده در علوم دیگری چون عصب شناسی و در پرتو مطالعات مغزی نیز، به نوعی دترمینیسم یا جبرگرایی هدایت شده است. اگرچه فرضیه توهم اراده آزاد یه صورت دترمینیسم سخت که به دنبال آزمایش بنیامین لیبت نیز صورت گرفت مورد انتقادات زیادی واقع شده است اما این نگرش به طور معتدل و نه افراطی در کنار تاملات فلسفی در این خصوص، وجود دترمینیسم معتدل یا به عبارت منطبق با فلسفه اسلامی، وجود ضرورت های علی خارجی در تحقق اراده را دربر دارد. پیامدها و نتایج اخلاقی معتنابه این مسئله تبیین نوعی اختلاف منظر فاعلی به فعل اخلاقی، نقش اخلاق و ملکات در تحقق اراده های مرتبط با افعال، نقش عوامل زیستی یا فیزیولوژیکی در اراده، عدم برداشت های واحد و تاثیرپذیری یکسان از ضرورت های اخلاقی و ضرورت توجه به نسبیت در اتصاف فاعل به خیر و شرور از جمله این پیامدها هستند.
کلیدواژگان: اراده، اخلاق، ابن سینا، لیبت، ضرورت علی -
صفحات 81-104
مبانی معرفتی و زمینه های غیرمعرفتی، شیوه شکل گیری و روش شناسی بنیادین نظریه ها و اندیشه های اندیشمندان را تعیین می کنند. خواجهنصیرالدین طوسی، پس از ابنسینا مفصل ترین مباحث را درباره تدبیر منزل بیان کرده است؛ اگرچه در آثارش بهطور مستقیم به مبانی معرفتی و روشی تدبیرمنزل نپرداخته است. هدف این نوشتار، تبیین روش شناسی معرفتی خواجهنصیر در تدبیرمنزل است و به این پرسش پاسخ می دهد که حکمت منزلی خواجهنصیر برمبنای چه روش شناسی معرفتی استوار است؟ تدبیرمنزل خواجه با تکیه بر مبانی و روشهای متنوع مانند دینمداری، مدنیت گرایی، عقلگرایی، اخلاقگرایی، سنتگرایی و غایت نگری روششناسی بنیادینی را مطرح میکند که در آن مجموعهای از احکام، بایدها و نبایدها و تکالیف برای ساماندهی زندگی سعادتمند و ایدهآل ترسیم میشود. روش شناسی معرفتی او، یاریگری مدبر برای هدایت منزل و دستیابی به سعادت دنیوی و اخروی است و بر سبک زندگی اسلامی و سنتی تاکید میکند. این نوشتار، به روش تحلیلی- توصیفی، روش شناسی معرفتی خواجهنصیر در تدبیرمنزل را بررسی و به تاثیر آن در سبک زندگی می پردازد.
کلیدواژگان: روش شناسی، تدبیرمنزل، حکمت عملی، سبک زندگی و خواجه نصیر -
صفحات 105-128
احمد صبحی منصور در ردیف قرآنیون معاصر و تاثیرگذار در این عرصه به شمار می آید که قرآن بسندگی مبنای اصلی گرایشات آنها محسوب می شود. ایشان با استناد به برخی از آیات قرآن تلاش می کند تا جایگاه پیامبر در غیر از شان ابلاغ و نیز کارکرد سنت در تمامی حوزه های دینی را از اعتبار ساقط نماید. نگارندگان این پژوهش پس از بیان بخشی از آراء صبحی منصور و استدلال های وی، با استناد به آیات متعدد قرآن و با شیوه داده پردازی کتابخانه ای و روش تحلیل محتوا، کفایت قرآن برای مصدریت تشریع، تحدید گستره عصمت، حصر رسالت در تبلیغ، و عدم اعتبار سنت پیامبر خدا را که از جمله مبانی فکری صبحی منصور است، مورد نقد و بررسی قرار داده و در نهایت به این نتیجه می رسند که آراء و اندیشه-های بنیادین صبحی منصور در حوزه قرآن و سنت پیامبر جامع نگرانه نبوده و ایشان با آیات قرآن برخورد گزینشی نموده و به سیاق و روش تفسیری مورد قبول خود(روش تفسیر قرآن به قرآن) و نیز لوازم کلام خویش توجه نکرده است و در برخی موارد دچار تعارض و تناقض در گفتار شده است.
کلیدواژگان: قرآن، رسول اکرم صلی الله علیه و آله، سنت، صبحی منصور، قرآنیون، قرآن بسندگی -
صفحات 129-148
حرکت جوهری از اساسی ترین اصول فلسفه ملاصدرا، همان گونه که تبیین گر پیدایش نفس از جسم است، مبین دگرگونی نفس به وجودی مستقل از بدن برای انتقال به عالم دیگر است و موت طبیعی حقیقتی جز همین استقلال نفس نیست. همان گونه که موت اخترامی نیز جز ذبول و فروکاهش استعداد بدن در همراهی نفس نیست. از منظر قرآن کریم و نیز روایات، نفس با اعمال خود در حال صیر و تحول به سوی اجل مسمی و استقرار بر آن است و لذا اجل مسمی در حقیقت، غایتی هم سنخ اعمال نفس است که نفس با تحولات خود بدان سوی رهسپار است و اجل معلق، تحقق موانع بر مسیر این صیر و ناقص ماندن آن می باشد. نوشتار پیش رو با شیوه اسنادی تحلیلی، جستاری بر نظریه تحول و حرکت جوهری نفس صدرالمتالهین در تبیین موت طبیعی و اخترامی و کاوش در حقیقت این امر بر مبنای آیات و روایات است تا همراستایی این دو منظر را به روشنی نمایان سازد.
کلیدواژگان: آیات و روایات، ملاصدرا، حرکت جوهری نفس، موت طبیعی، موت اخترامی
-
Pages 19-38
The concept of creativity of beings among the Islamic theologians and the Islamic tradition has a long history. In this article, Najafi Isfahani's view about how human is born and his exception to the general law of evolution of beings are discussed. By adopting the principles of science, religion, and hermeneutics, he considers man's creature to be gradually evolving as justifiable, rational, and scientific, and sees it as a violation of the process of Darwinian evolution and neo-Darwinian evolutionism Introduces. In his opinion, one can distinguish between the evolution of beings and the creation of mankind and in some way considered man's creation as special. Najafi Esfahani, analyzing and criticizing the founding principles of the atheist evolutionists and removing the charge of materialism and atheisticism from the principle of the theory of Darwinian transformation, both to eliminate the doubts of the disbelievers of monotheist and theologians, and Darwin's theory of evolution-free of the approach Philosophy - A scientific principle that deals with the explanation of the process of the emergence of life. The final outcome of his approach to the emergence of man, based on his predispositions in theology and theology, is summarized in the creation of God toward man and the abolition of human evolution from the perspective of evolutionary theory. In the critical encounter with human evolution, he has used Darwin's manuscripts and critique of other evolutionists on the subject of human evolution.
Keywords: creationism, Evolutionism, Atheism, Evolution, Najafi esfahan -
Pages 39-62
According to the definition of the science of theology, proving the necessity for a speaker is necessary. Meanwhile, the Imamite theologians are no exception to this rule. The proof of this hypothesis, which is the first hypothesis of this paper, reduces the epistemological value of their argument from the rational (a priori) to the experimental (post) rational level. After criticizing these arguments, it was necessary, with an analytical review, to prove the momentous move in the views of Mulla Sadra and the introduction of his principles, with the hypothesis that using the principles of Mulla Sadra, one could propose an antecedent for the necessity of being. To achieve this conclusion, the pursuit of the second hypothesis follows
Keywords: The Immaculate Existence of the Imamate Theologians, Moving Incitely-Mala Sadra -
Pages 63-80
Study of free will in Avicenna,s Viewpoint according to the Lybet experiment and ethical results. Abstract In the philosophy of Avicenna the Imagination is the stage before the will. Then the Willingness and desire is created. After that ,the members will move. Unless the conditions are created, there is no will .The external factors are the cause of the imagination. The study of In neurological tests will has led to a kind of determinism.The illusion of free will was the result of Benjamin Lybet's experiment.There are many criticisms of this hypothesis. This article is looking for a comparative study between these two points.(Avicenna,s Comments and the Lybet,s experiment) .There is a relative correlation between the stages of creation of will. But the results about determinism are not like the same.
Keywords: Avicenna, Will, Man, Free will, Bybet -
Pages 81-104
The cognitive and non-cognitive basics and fields determine formation methods and fundamental methodology of theories and thoughts of scholars. Khajeh Nasiraldin Toosi, have explained the most expanding arguments regarding the house planning following Avicenna; though he never dealt directly the cognitive and method basics of such planning. This research aimed at explaining Khajeh Nasir’s methodology in house planning as well as to answer this question that on what cognitive methodology Kahejh Nasir had relied for house wisdom? The method Khajeh Nasir took in this planning discusses the fundamental methodology where a set of orders, musts and must not’s and duties are given for organizing prosperous and ideal life emphasizing various basics and methods including religion, civilization, wisdom, ethics ,and goal orientation and traditionalism and sentimentalism. His cognitive methodology is a decisive aid for guiding family and achieving the worldly and hereafter prosperity and emphasizes Islamic and traditional lifestyle. This research investigates Khajeh Nasir’s method in house planning through an analytic- descriptive method and points out its influence on the lifestyle.
Keywords: methodology, house planning, practical wisdom, lifestyle, Khajeh Nasir -
Pages 105-128
Ahmad Sobhi Mansour is considered as one of the most influential contemporary Qur'anic scholars in this field, which is the main basis for his tendencies. The present article, while examining Mansouri's views on the Qur'an and the position of the tradition of the Prophet of God, provides a critical look at his views. He tries to invalidate the status of the Prophet in addition to the dignity of the Prophet, as well as the function of tradition in all religious areas, citing certain verses of the Qur'an. The adequacy of the Qur'an for the exegesis, restriction of the scope, infallibility of the mission, and the invalidity of the tradition of the Prophet of God are among the intellectual foundations of Sحیnص Mansورr that are examined in this study. After expressing some of Mansour's arguments and arguments, the authors cite Mansur's principles and opinions in the scales and finally, based on numerous verses of the Qur'an using library-based data and content analysis methods. They conclude that Mansouri's fundamental ideas and ideas in the Qur'an and the Prophet's tradition were not holistic and that he chose Quranic verses and applied his own interpretive method (Qur'an to Qur'an) and its accessories He has not paid attention to his words and in some cases has been conflicted in speech.
Keywords: Quran, Prophet of Islam, Sunnah, Sabhi Mansour, Quran Enough
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.